| دکترفرشید علیزاده | عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان |
در شب ادراری که بیمار در طول روز علامتی ندارد، قدم اول درمان، استفاده از دارو نیست بلکه اصلاح شیوه زندگی اهمیت دارد.
اگر شب ادراری با علایمی در طول روز همراه نباشد و کودک در بیداری بی‌اختیاری ادرار نداشته باشد، این موضوع تا شش سالگی نیازی به درمان ندارد. اما اگر در روز هم در کنترل ادرار مشکل دارد از سه سالگی باید برای درمان اقدام کرد.
معمولا در شب ادراری که کودک تنها هنگام خواب شب، بی‌اختیاری دارد تا سن 6 تا 7 سالگی دارویی تجویز نمی‌شود. دارو درمانی در این نوع شب ادراری در صورت عدم درمان تا زمان مدرسه تجویز می‌شود؛ البته این نوع شب ادراری اغلب مواقع تا سن 15 سالگی درمان می‌شود.
در نوع دیگری از شب ادراری که کودک در طول روز هم مشکل دارد و زمانی که باید به دستشویی برود دستپاچه شده و خود را خیس می‌کند، همراه شب ادراری بیماری دیگری مانند یبوست نیز مشاهده می‌شود و کودک دیر به دیر دستشویی می‌رود و ادرارش را نگه می‌دارد، باید بررسی بیشتری انجام شود.
تئوری‌های مختلفی در مورد شب ادراری مطرح شده است. شب ادراری ممکن است به دلیل عدم تکامل کافی سیستم عصبی کودک، سنگین بودن خواب کودک بیش از حد معمول یا به دلیل استرس‌های زندگی‌اش مانند تولد نوزاد جدید، جداشدن والدین از یکدیگر یا وارد شدن هر استرسی به کودک ایجاد شود.
بیماری‌هایی مانند دیابت قندی یا دیابت بی‌مزه باعث می‌شود میزان تولید ادرار بیش از حد معمول باشد. همچنین شب ادراری ممکن است به دلیل پرنوشی در کودکان نیز ایجاد شود.
شب ادراری ممکن است به دلیل تأخیر در تکامل سیستم عصبی مثانه ایجاد شود و گاهی نیز ممکن است علت خاصی برای این بیماری دیده نشود. البته موارد مقاوم به دارو درمانی هم وجود دارد و نیاز به بررسی عملکرد مثانه است و شاید بتوان برای آن علت زمینه‌ای یافت. در شب ادراری که بیمار در طول روز علامتی ندارد قدم اول درمان، استفاده از دارو نیست بلکه اصلاح شیوه زندگی اهمیت دارد.
کودکان با مشکل شب ادراری باید مصرف مایعات را در شب محدود کرده و قبل از خواب میوه و آب کمتری مصرف کنند.
اشکال درمان دارویی این است که به محض قطع دارو، شب ادراری عود می‌کند. به همین دلیل درمان باید حتی در صورت بهبودی کودک حداقل شش ماه ادامه یابد.
این علایم شامل بی‌اختیاری در روز، یبوست همراه با بی‌اختیاری، نگه داشتن ادرار و دیر دستشویی رفتن تا موقع خیس کردن، درد هنگام دفع ادرار، به سختی ادرار کردن و... است. البته کودکان تا سه سالگی یکباره ادرار را تخلیه نمی‌کنند و این مشکل محسوب نمی‌شود. اما ادرار قطره‌ای و باریک با پرتاب زیاد می‌تواند نشان‌دهنده تنگی مجرای ادرار باشد و نیاز به بررسی دارد. بسیاری از کودکان به دلیل عدم تکامل کافی سیستم عصبی، پربودن مثانه را درست درک نمی‌کنند، پیغام مثانه را متوجه نمی‌شوند و دچار بی‌اختیاری می‌شوند. بعد از این‌که کودک از پوشک گرفته شد، والدین هر دو تا سه ساعت یکبار حتی اگر کودک احساس ادرار ندارد باید او را به دستشویی ببرند.