در شبکه یاری کودکان کار و خیابان حدود 20 سمن در تهران، کرج، شهرری و چند استان دیگر وجود دارد که تنها حدود 10هزار کودک به آن مراجعه کرده و تحت‌پوشش قرار گرفته‌اند. یک برآورد آماری وجود دارد مبنی‌بر این‌که باتوجه‌به 15میلیون کودک زیر 18سال وقتی تنها 12میلیون کودک به مدرسه می‌روند، پس می‌توان گفت سه‌میلیون کودک کار داریم...
دکتر فاطمه قاسم‌زاده با بیان این‌که کودکانی که در روز یک یا دو ساعت کار انجام دهند کودک‌کار تلقی نمی‌شود، گفت: کار کودک چند مشخصه دارد: اول این‌که کودک باید برای کار اجبار داشته باشد و بخشی‌از هزینه زندگی خود و خانواده را از این طریق بپردازد، دوم این‌که کار درحدی باشد که مانع از آموزش او شود و سوم این‌که کودک مورد بهره‌کشی قرار بگیرد. کار کودک با این سه ویژگی منع شده است.
برآورد آماری از وجود 3میلیون کودک کار در کشور خبر می‌دهد
وی به چالش نبود آمار دقیق درخصوص کودکان در معرض آسیب اشاره کرد و افزود: در شبکه یاری کودکان کار و خیابان حدود 20 سمن در تهران، کرج، شهرری و چند استان دیگر وجود دارد که تنها حدود 10هزار کودک به آن مراجعه کرده و تحت‌پوشش قرار گرفته‌اند. آمار اعلام‌شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی و سازمان‌بهزیستی کشور نیز آمار پراکنده‌ای است. یک برآورد آماری وجود دارد مبنی‌بر این‌که باتوجه‌به 15میلیون کودک زیر 18سال وقتی تنها 12میلیون کودک به مدرسه می‌روند، پس می‌توان گفت سه‌میلیون کودک کار داریم.
عضو هیات‌مدیره انجمن پژوهش‌های آموزشی پویا با تأکید بر این‌که برآورد آماری یک عدد واقعی نیست، ولی می‌تواند ما را به وسعت فاجعه نزدیک‌تر کند، اظهار داشت: با توجه به نبود آمار دقیق نمی‌توان درخصوص پراکندگی کار کودکان نظر قطعی داد، ولی بیشترین کودکان کار در کلانشهرها دیده می‌شوند. آنها به دنبال کار از شهرهای کوچک و روستاها به کلانشهرها مهاجرت می‌کنند؛ چراکه واحدهای کاری بیشتری در کلانشهرها وجود دارد. کار در خیابان تنها یک نوع از کار کودک است؛ کودکان در مزارع، کارگاه‌‌ها و کارهای ساختمانی و متاسفانه در فروش مواد‌مخدر نیز مشارکت می‌کنند.
شبکه یاری کودکان‌کار و خیابان ایجادکننده هماهنگی میان NGOها
رئیس هیات‌مدیره شبکه یاری کودکان کار و خیابان درخصوص فعالیت‌های این شبکه گفت: شبکه یاری از 20 انجمن و سازمان حمایتی تشکیل شده است و هدف آن برقراری ارتباط با یکدیگر، ارتقای سطح فعالیت‌ها، رسیدگی به مشکلات اعضا، برگزاری برنامه‌های مشترک و سهولت ارتباط با سازمان‌های دولتی و غیردولتی است.
این روانشناس کودک در ادامه افزود: باید پذیرفت در واقعیت نمی‌توان کار کودک را حذف کرد؛ چراکه این افراد نان‌آور خانواده‌اند. از طرفی این NGها نمی‌توانند میزان درآمد آنها را بپردازند؛ بنابراین خدمات حمایتی، اجتماعی، آموزشی و مشاوره‌ای نظیر مهارت‌آموزی کارآفرینی، آموزش والدین، مسائل بهداشتی، حرفه‌ای، مداخله در حل مشکلات عاطفی، روانی و اجتماعی به این کودکان ارایه می‌کنند.
آموزش‌وپرورش برای تحصیل کودکان‌کار هیچ کمکی نمی‌کند
قاسم‌زاده اظهار داشت: شهرداری موظف است سخت‌افزار و مکان را در اختیار انجمن‌های غیردولتی و حمایتی کودکان کار قرار دهد، ولی در شبکه یاری تنها چهار NGO از این خدمات بهره‌مند شدند یا وزارت آموزش‌وپرورش باید آموزش کودکان بازمانده از تحصیل را برعهده بگیرد، ولی این کار به NGOها واگذار شده است.
از طرفی به دلیل کمبود بودجه و امکانات هیچ کمکی به این سازمان‌ها نمی‌شود.
شهرداری تهران هزینه تهیه کتب تحصیلی کودکان کار را پرداخت کرد
وی ادامه داد: هر سازمان دولتی باید بخشی از خدمات را به این کودکان ارایه کند، اما متاسفانه به دلایل گوناگون این امر انجام نمی‌شود. برای مثال اخیرا از آموزش‌وپرورش خواستیم تا کتب آموزشی این کودکان را در اختیار این تشکل‌ها قرار دهد و ما هزینه این کتب را از طریق شهرداری تأمین کردیم.
با طرح مشوق‌های کودکان بازمانده از تحصیل وزارت رفاه، کودکان بیشتری از تحصیل برخوردار می‌شوند
رئیس هیات‌مدیره شبکه یاری کودکان‌کار و خیابان با اشاره به این‌که عمده معلم‌های این انجمن‌ها داوطلب هستند، اظهار داشت: برای آموزش این کودکان هیچ کمکی از سوی آموزش‌وپرورش انجام نمی‌شود. باتوجه‌به اهمیت آموزش کلاس اول دبستان، تنها مدت کوتاهی در گذشته برای تحصیل این دانش‌آموزان علاوه‌بر کتاب، معلم نیز در اختیار NGOها قرار گرفت. در طرح مشوق‌های کودکان بازمانده از تحصیل، وزارت رفاه مبلغی در اختیار این مراکز قرار می‌دهد تا 100 دانش‌آموز بازمانده از تحصیل را شناسایی کنند و آموزش دهند.
انتظار برای اجرای طرح حمایت‌های اجتماعی از کودکان کار وزارت رفاه
وی درخصوص فعالیت‌های ستاد ساماندهی کودکان‌کار و خیابان گفت: سه آیین‌نامه درخصوص ساماندهی کودکان‌کار در این ستاد تصویب شد که متاسفانه در حد پایلوت بوده یا پس از مدتی رها شد. اخیرا وزارت‌کار، آخرین آیین‌نامه ستاد ساماندهی را بازنگری کرده و آن را با عنوان طرح حمایت‌های اجتماعی از کودکان‌کار مطرح کرد که هم از نظر کاربرد لغات و فرهنگ حاکم بر این آیین‌نامه و هم از جهت وظایف سازمان‌های دولتی تأکیداتی شده است.
وزارت بهداشت در امر سلامت کودکان کار کم‌کاری می‌کند
قاسم‌زاده ادامه داد: متاسفانه این آیین‌نامه در همین حد مانده و اجرایی نشده است. البته به‌تازگی آن را برای نظرخواهی در اختیار دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌ها قرار داده‌اند. سلامت این افراد به وزارت بهداشت مرتبط است، ولی متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی برای آنها انجام نشده است، در یک برهه زمانی کوتاه‌مدت یک‌ساله، قرار شد چهار مرکز بهداشت چهارگانه شرق، غرب، شمال و جنوب، کودکان بیمار را با نامه‌ای از طرف NGO مربوطه به رایگان بپذیرند. در همان‌سال حدود‌هزار کودک بیمه شدند، ولی درحال حاضر بیشترین بار این کودکان بر دوش انجمن‌هاست.