زهرا جعفرزاده - شهروند| ایران درحال خارج شدن از شرایط بحرانی است. اینها را رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی اعلام کرد، زمانی‌که در چهارمین همایش روانپزشکی فرهنگی و اجتماعی صحبت می‌کرد. او گفت که ایران از سال 42 وارد بحران شده که از دهه 70، به تدریج درحال خارج شدن از این بحران است. محمد بهشتی، اینها را به‌عنوان میهمان ویژه همایش روانپزشکی فرهنگی - اجتماعی گفت. همایشی که پس از 8سال در دانشگاه توانبخشی و علوم بهزیستی برگزار شد. بهشتی درباره ویژگی‌های فرهنگی جامعه ایرانی صحبت کرد. او همان ابتدا به کتاب «حاجی‌بابای اصفهانی» نوشته جیمز موریه اشاره کرد. کسی که به اعتقاد بهشتی، تصویر نادرستی از جامعه ایرانی منعکس کرد.« وقتی این کتاب را می‌خوانیم نسبت به فرهنگ ایرانی دچار حالت تهوع می‌شویم، در این کتاب در قالب داستان، ایرانی‌ها را افرادی دروغگو، ریاکار و افرادی معرفی می‌کند که منافع شخصی را به منافع عمومی ترجیح می‌دهند. فاجعه اما زمانی رخ می‌دهد که ما اینها را باور می‌کنیم و حتی حرف راننده تاکسی‌ها هم همین می‌شود و در جامعه همین خصوصیاتی که در این کتاب عنوان شده، دیده می‌شود.»
او از این‌که بیماری‌های جامعه به‌عنوان ویژگی فرهنگی جامعه قلمداد می‌شود، انتقاد کرد و گفت: «نکته اینجاست که ما اینها را به‌عنوان ویژگی‌های فرهنگی ایرانیان می‌بینیم، نه به‌عنوان بیماری فرهنگی ایرانیان. درحالی‌که این ویژگی‌ها، بیماری فرهنگی است که همه‌گیر شده، برای کسانی که این موضوع‌ها را مطرح می‌کنند آیا این سوال ایجاد نمی‌شود، جامعه‌ای که دچار این مسائل است، چگونه سعدی و مولانا و فردوسی و... دارد. چگونه می‌شود جامعه‌ای آن‌گونه که در کتاب «حاجی‌بابای اصفهانی» عنوان شده، باشد و در عرصه فرهنگی و اجتماعی و فرهنگ، در سطح بین‌المللی شناخته شده باشد، چگونه می‌شود جامعه‌ای تمام وجودش این‌همه نازیبایی باشد و در فرهنگ جهانی سهیم باشد؟» بهشتی تأکید کرد: «ما نباید میان بیماری یک جامعه و فرهنگ یک جامعه خلط مبحث کنیم، در همه فرهنگ‌ها، بیماری‌های فرهنگی وجود دارد، میان ویژگی فرهنگی و بیماری فرهنگی هم نسبتی وجود دارد، کشور ما از نظر جغرافیایی در شرایطی قرار داشت که ایجاب می‌کرد، تا ایرانیان اهل از قوه به بالفعل درآوردن باشند، کیمیاگر باشند، باید صبوری می‌کردند، ممارست داشته باشند و ... ما اگر این‌قدر شاعر داریم، در هنر ید طولایی داریم، بی‌خود و بی‌جهت نیست، اگر پرستار و کیمیاگر نبودیم نمی‌توانستیم، در این سرزمین زندگی کنیم، ما در شرایطی قرار داشتیم که تمام فرهنگ‌های اصلی دنیا، باید ایران را واسطه قرار می‌دادند. بودا در هند ایجاد شد، اما از طریق ایران به چینی‌ها معرفی شد. ما ناگزیر، پل ارتباطی بودیم و میان این‌سو و آن‌سوی دنیا، ارتباط ایجاد کرده بودیم.» او با اشاره به این‌که موقعیت جغرافیایی ایران موجب شده تا خانه‌های ایران، اندرونی‌های ساده و بیرونی‌های پرتکلف داشته باشد، اضافه کرد: «مردم ایران ناگزیر از رند بودن هستند و اگر رند نبودیم چیزی برایمان باقی نمی‌ماند؛ این عیب ما نیست، ویژگی ما است.» رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی حرف‌های دیگری هم زد: «فرهنگ برای گسترش ثروت و سرمایه یک جامعه است، بخش زیادی از فرهنگ در ناخودآگاه افراد قرار دارد، اگر با موضوع زشتی مواجه می‌شویم نباید آن را به فرهنگ ارتباط دهیم، این یک بیماری است.» به گفته او، جامعه هر وقت دچار بحران می‌شود، از نظر فرهنگی هم بدحال می‌شود. مسجد گوهرشاد و مسجد امام در دورانی ساخته شدند که کشور بحرانی نداشت.
بهشتی ادامه داد: «ما گاهی در جامعه متغیرهایی وارد می‌کنیم که مخل فرهنگ هستند، یکی از آنها همین بحران‌هاست، بحران هم فقط سیاسی و اقتصادی نیست، بحرانی که در سامانه فرهنگ اختلال پیدا می‌کند، بیماری ایجاد می‌کند.» او با اشاره به این‌که کشور از سال 42، به تدریج وارد شرایط بحرانی شد، ادامه داد: «از دهه 70 به بعد، کم‌کم شرایط بحرانی افول کرد، از آن زمان آثاری در جامعه می‌بینیم که نشان می‌دهد که حال جامعه درحال خوب شدن است، این میزان بخشش پای چوبه‌دار، تاکنون سابقه نداشته، اینها نشانه یک اتفاق است. حالا هم تهران تبدیل به یک گالری شده، در‌سال 75، هفت کافی‌شاپ در تهران بود، حالا هزاران کافی‌شاپ وجود دارد، این نشان می‌دهد مردم که قبلا به زندگی خصوصی پناه می‌بردند، حالا وارد مکان‌های عمومی شده‌اند، این نشان می‌دهد که جامعه ما به سمت بهبودی پیش‌می‌رود.» در این همایش اما درباره موضوع‌های روانشناختی صحبت فراوان شد. مهرداد افتخار، روانپزشکی است که درباره هیستریای جمعی صحبت کرد. او با اشاره به این‌که هیستریای جمعی، معمولا دارای ویژگی‌های یکسانی است و به صورت غیرمنتظره، خبرساز و کوتاه خودنمایی می‌کند، گفت: «نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از رفتارهای آدمی، در میان افراد سرایت پیدا می‌کند، تقلید کردن یکی از آنهاست. یعنی همان نقشی که وراثت در بیولوژیک دارد و جاذبه در اخترشناسی، تقلید هم در جامعه‌شناسی دارد.» ا
شیوع اختلال جنسی در ایران
یک در 140هزار نفر
کاوه علوی، روانپزشک دیگری بود که در این همایش درباره اختلال هویت جنسی در ایران صحبت کرد. او گفت که براساس مطالعات انجام شده، شیوع این اختلال در کشور، یک در 140هزار نفر برآورد شده است. استناد او به مواردی است که به انستیتو روانپزشکی تهران مراجعه کرده‌اند.«شیوع اختلال جنسی در کشور ما خیلی بالا نیست، اما سروصدای زیادی دارد، اما در برخی از کشورهای آسیایی مانند تایلند، از هر 180 مرد یک نفر دچار اختلال جنسی است. البته در ایران هم اختلال جنسی بیشتر از آن چیزی است که اعلام می‌شود.» او به سن شیوع اختلال جنسی اشاره کرد.
«سن شیوع اختلال جنسی در کودکی است، در ایران این سن از 6 تا 7 سالگی شروع می‌شود، اما نزدیک به 15سال طول می‌کشد تا فرد مراجعه کند و از آن طرف هم 4 تا 5سال زمان می‌برد تا درمان آغاز شود، در کشور ما این افراد از نظر فرهنگی و اجتماعی با تعارض‌های زیادی مواجه هستند.» او آمار بازسازی دستگاه تناسلی در ایران را بالاتر از سایر کشورها اعلام کرد.
مردان روستایی کمترین میزان
اقدام به خودکشی را دارند
در ادامه مسعود احمدزاده‌اصل، هم درباره تفاوت‌های اقلیمی و فرهنگی در سیمای خودکشی ایران سخنرانی کرد. « آمار اقدام به خودکشی در ایران 120 در 100هزار است، البته به دلیل نظام ثبت خودکشی، آمارها دقیق‌تر از گذشته ثبت می‌شوند به همین خاطر رویکرد افزایشی داشته‌اند.» به گفته او، زنان یک و نیم برابر بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند.«میزان خودکشی زنان شهری نسبت به زنان روستایی بیشتر است، زنان روستایی هم مانند مردان شهری اقدام به خودکشی می‌کنند، مردان روستایی کمترین میزان خودکشی را دارند، اما مردان روستایی در این اقدام، بیشترین میزان فوت را دارند و زنان شهری کمترین فوت را دارند.» براساس اعلام این روانپزشک، زنان بیشتر از مردان اقدام به خودکشی می‌کنند اما میزان مرگ ناشی از خودکشی در مردان بیشتر از زنان است. به گفته این روانپزشک، استان آذربایجان غربی، کمترین میزان خودکشی منجر به مرگ را دارد، درحالی‌که در این استان اقدام به خودکشی زیاد است. «بیشترین آمار اقدام به خودکشی مربوط به استان ایلام است. البته استان مرکزی و کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان در گروه استان‌هایی قرار می‌گیرند که بیشترین مرگ ناشی از خودکشی را دارند.» اینها بخش‌هایی از بررسی‌هایی است که در سال‌های 91-88 صورت گرفته. احمدزاده تأکید کرد: «سقوط از ارتفاع، خودسوزی و آویختن با طناب عمده‌ترین شیوه‌های اقدام به خودکشی است، استان‌های شمالی و جنوبی بیشتر از روش سقوط از ارتفاع استفاده می‌کنند و استان‌های نیمه جنوبی و جنوب غربی هم از خودسوزی.» در ادامه نیز فهیمه میانجی، روانپزشکی است که درباره طبی‌سازی تعارضات اجتماعی و فرهنگی صحبت کرد. او با استناد به پژوهشی که انجام شده، از رشد چشمگیر اختلال دوقطبی در میان زنان 15 تا 35سال در یک دهه گذشته خبر داد.