پزشکان ناراضی اند، نارضایتی شان، بیش از همه از قیمت ویزیت هاست. ویزیتی که هر سال همین
موقع ها، از سوی دولت تعیین می شود و یک سالِ شان را تعیین تکلیف می کند. آنها این ویزیت ها را، این
قیمت ها را قبول ندارند، می گویند کم است، واقعی نیست و با نرخ تورم جور در نمی آید. اما بیماران در طرف مقابل قرار می گیرند. آنها هم همیشه ناراضی اند و در عین حال معترض. آنها از گرانی ویزیت ها در بخش خصوصی، از تعرفه های که به دلخواه برخی پزشکان بالا می رود، از خطاهای پزشکی، از تشخیص های نادرست و ... ناراضی اند و اعتراض دارند. در کنارشان، گروهی هستند که شاید بیمار نباشند، بیمارستان نروند، با مراکز درمانی و مطب پزشکان، درگیری مالی و... نداشته باشند، اما بدبین شده اند، بددلی آنها به قشری است که تا پیش از این، دردشان را درمان بودند و گرفتاری جسمی و روحی شان را مداوا می کردند. اما حالا همین گروه را به شدت به باد انتقاد می دهند، اعتراض می کنند، آنها بی کیفیت بودن تجهیزات پزشکی چینی، تقلبی بودن برخی از داروها، عوارض دارویی و ... را هم به پای پزشکان می نویسند. حالا فضاهای مجازی بیش از گذشته فضا را برای اعتراض این گروه باز کرده است.
اردیبهشت ماه هر سال، وزارت بهداشت، تعرفه های پزشکی را اعلام می کند. امسال هم به رسم سال های قبل، محمد آقاجانی، معاون درمان وزارت بهداشت از افزایش 15 درصدی تعرفه ها خبر داد. اعتراض مردم و پزشکان به همین تعرفه ها، تا جایی رفت که به موضوع گفت و گوی ویژه خبری پنجشنبه شب گذشته تلویزیون تبدیل شد. معاون درمان وزارت بهداشت، علی نوبخت، دبیر مجمع انجمن‌های علمی پزشکی کشور به صورت حضوری و محمد جهانگیری، معاون سازمان نظام پزشکی نیز به صورت تلفنی در بحث شرکت کردند. معاون درمان وزارت بهداشت در این گفت‌وگوی تلویزیونی، بر کارشناسی بودن تعرفه‌ها تأکید کرد و گفت که تصمیم دولت مناسب بوده. او ویرایش کتاب ارزش‌های سلامت را قدم بزرگی برای درست کردن تعرفه‌ها دانست.
پاییز سال گذشته بود که وزارت بهداشت برای واقعی کردن تعرفه‌های پزشکی، کتاب ارزش‌گذاری خدمات سلامت را اجرا کرد، آن زمان مسئولان وزارت بهداشت خط بطلانی بر تعرفه‌های نامتعارف کشیدند و در راستای از میان برداشتن زیر میزی‌ها و تخلفات برخی گروه‌های پزشکی، بر اجرای این کتاب تأکید کردند. نزدیک به 5 ماه گذشت، این بار با تعیین تعرفه‌های جدید، پزشکان باز هم راضی نشدند. این درحالی بود که دو بار افزایش تعرفه‌ها در سال گذشته، قیمت خدمات درمانی را بالا برد. معاون درمان وزارت بهداشت اما این اعتراض‌ها را نپذیرفت. «این تعرفه‌گذاری براساس توازن است، ادعا نیست. قیمت‌ها واقعی است.» محمد جهانگیری معاون سازمان نظام پزشکی هم در این میزگرد اظهارنظر کرد. او تأکید کرد که به شورایعالی بیمه، افزایش تعرفه از 15 تا بالای 40درصد پیشنهاد داده شد که متوسط افزایش در بخش خصوصی 14درصد بود.
در این میان اما بیشتر از همه مردم نگران هستند، نگران‌اند که تعرفه‌های بیشتری پرداخت نکنند. معاون درمان وزارت بهداشت اما این اطمینان خاطر را داد که: «در طراحی تعرفه‌ها، هیأت وزیران تعادل بین منابع بیمه و تعرفه‌ها را به وجود آورده و رشد منابع بیمه 14درصد و رشد تعرفه‌ها 9درصد است. مردم در بیمارستان‌های دولتی شهرها، 6درصد و در روستاها 3درصد پرداخت می‌کنند مابقی را بیمه می‌دهد.» او اما اشاره‌ای به وضع تعرفه‌های بخش خصوصی نکرد. همان بخشی که مردم حالا پس از مواجهه با صف‌های طولانی بیمارستان‌های دولتی به بخش خصوصی رفته اند اما آنجا توانایی پرداخت ندارند. معاون سازمان نظام پزشکی به این موضوع اشاره کرد. او گفت که: «با این تعرفه‌های جدید هنوز فاصله بین تعرفه بخش دولتی و خصوصی باقی مانده. در بخش خصوصی، بیماران از جیب خود پرداختی زیادی دارند و هنوز تعیین تکلیف نشده‌اند.»
مردم چه می‌گویند
اما اینها حرف‌های پزشکان هستند، آنها در میزگردها، گزارش‌ها و مصاحبه‌های تلویزیونی حرف‌هایشان را می‌زنند، مردم اما، این روزها، در فضای مجازی حرف‌هایشان را می‌زنند. هر کجا محلی برای نظردهی داشته باشد، آنها از گلایه‌هایشان می‌نویسند. علی یکی از آنهاست. او در بخش نظردهی سایت خبرآنلاین در واکنش به صحبت‌هایی که در این میزگرد تلویزیونی شد، می‌نویسد: «متاسفانه پزشکی در ایران به یک تجارت تبدیل شده، پزشکان بیش از آنکه نگران سلامت بیماران خود باشند نگران پروژه‌های ساخت‌وساز و... هستند.» یکی دیگر به نقش بیمه‌ها اشاره می‌کند: «وقتی دولت 80درصد بیمه را می دهد دیگر چه لزومی دارد تعرفه بالا برود.» او این را هم می‌نویسد که: «در درمانگاه‌ها پزشکان عمومی و متخصص با کمترین توقع به بیماران خدمات می‌دهند، حق ویزیت هم متناسب با معیشت مردم است.» یکی دیگر هم که نامش را ننوشته، به مقایسه درآمدها اشاره می‌کند: «درحالی‌که دریافتی متوسط کارمندان دولت یک و نیم تا دو تومان است پزشکان متخصص بالای صد‌میلیون تومن می‌گیرند و ناراضی‌اند. چرا یک پزشک متخصص ده برابر یک قاضی عالیرتبه و استاد تمام دانشگاه حقوق می‌گیرد؟» شخص دیگری که به نظر می‌رسد پزشک است، نوشته: «نمی‌دانم این چه کینه‌ای است که مردم نسبت به پزشکان پیدا کرده‌اند و فقط به حقوق این قشر اعتراض می کنند، همه شغل‌ها چه مستقیم چه غیرمستقیم به گونه‌ای با جان مردم سر و کار دارند.» البته گروهی هم در دفاع از پزشکان نوشته‌اند که این تعرفه‌ها با توجه به تورم بسیار ناعادلانه است و مردم به راحتی برای سیگار و قلیان و فست‌فود پول می‌دهند اما نوبت به ویزیت پزشک می‌شود، زورشان می‌آید. با این همه محمد صاحب‌الزمانی، دبیر شورایعالی سازمان نظام پزشکی یک راه‌حل را برای از میان بردن نارضایتی مردم و پزشک پیشنهاد می‌کند؛ آن هم برداشتن ارتباط مالی میان این دو گروه است. او به «شهروند» می‌گوید: «مردم مالیات می‌دهند، بنابراین دیگر برای بخش سلامت هم نباید پول بیشتری از جیب‌شان بدهند، دولت باید این اختلاف‌ها را پرداخت کند.» او نارضایتی پزشکان را محدود به گروه خاصی می‌داند. «برخی پزشکان هر کاری کنید، راضی نمی‌شوند، اینها جزو حداقل‌ها هستند، راه پزشکان
زیاده طلب از بقیه جداست.»
نگرشی که باید ترمیم شود
اما ماجرای این اعتراض‌ها و نارضایتی‌ها چیست. مردم در سال‌های اخیر، اظهار نظرهای صریح و شفاف تری درباره جامعه پزشکی می‌کنند، انتقادهایشان تند است و بیش از همه هم به درآمدها اعتراض دارند. مقایسه درآمد یک تا دو‌میلیون تومانی خودشان با چند ده میلیونی پزشکان، بیش از همه گلایه‌مندی را افزایش داده. آنها افزایش ویزیت را حق پزشکان نمی‌دانند.
اردشیر گراوند، جامعه شناس، به همین موضوع اشاره می‌کند. او با این‌که معتقد است که مردم هنوز به جامعه پزشکی اعتماد دارند، به «شهروند» می‌گوید: «گاهی شرایطی پیش می‌آید که خودآگاه یا ناخودآگاه یک قشر در مقابل مردم قرار می‌گیرند، این شرایط گاهی به مسأله غذا و معیشت، گاهی به امنیت و گاهی هم به سلامت مردم مربوط می‌شود، پزشکان قشری هستند که همیشه تأمین‌کننده سلامت مردم بوده و مردم هم به آنها احترام گذاشته‌اند.» به اعتقاد او، قشر پزشک هم مانند خیلی از قشرها که دچار فساد می‌شوند، با این موضوع مواجه شده و باعث شده تا اعتماد مردم نسبت به آنها کم شود، این موضوع هم به دلیل ارتباط مستقیم بیمار و پزشک است. او در توضیح این موضوع ادامه می‌دهد: «گرفتن زیرمیزی، خطاهای پزشکی و ... منجر شده تا چنین دیدگاهی در میان مردم ایجاد شود، به‌هرحال پزشکان همیشه گروه تحصیلکرده پولداری بودند که حالا به خاطر فسادی که در میان بخشی از آنها ایجاد شده، مردم در مقابلشان قرار گرفته‌اند.» این جامعه‌شناس، دفاع‌های نابه‌جا از پزشکان در پی پخش برنامه طنز یا تکذیب مکرر برخی خبرها را در ایجاد واکنش تند از سوی مردم بی‌تأثیر نمی‌داند:«زمانی که تعداد یک قشر زیاد می‌شود، احتمال وجود افراد ضعیف و ناتوان در میانشان بالا می‌رود، به همین خاطر هم ممکن است خطاهای پزشکی روند صعودی بگیرد و با انتشار این خبرها که بازتاب‌های زیادی هم دارد، بدبینی نسبت به آنها ایجاد شود.» گراوند معتقد است که اگر مردم به سیستم بهداشت و درمان جامعه بی‌اعتماد شوند، سلامت آن جامعه به خطر می‌افتد: «مردم این روزها هر خطای پزشکی را به پای پزشکان می‌نویسند، اگر این نگرش مردم هرچه سریع‌تر ترمیم نشود، باید نگران وضع بهداشت و درمان کشور شد.» با این همه او تأکید می‌کند که مردم وجدان جمعی جامعه هستند و قضاوتشان دروغ نیست. اگر آنها به قشر خاصی بدبین شده اند، اظهار نظرهای تند می‌کنند و معترض اند، باید اطمینان داشت که اتفاقی در جامعه پزشکی رخ داده. به همین خاطر نظام مدیریت سلامت کشور باید به این موضوع رسیدگی کند.
جامعه نظام گفت و گو ندارد
اسماعیل قدیمی، استاد ارتباطات، اما معتقد است که بدبینی مردم از آنجایی نشأت می‌گیرد که جامعه فاقد یک نظام گفت وگوست. او به «شهروند» می‌گوید: «به خاطر نبود همین نظام گفت‌وگو، مردم نسبت به قشرهای مختلف دچار بدبینی شده‌اند، چون ارتباطی برای حل مسائل وجود ندارد، خودخواهی و نبود فضای انتقاد به این بدبینی و بی‌اعتمادی دامن می‌زند. زمانی که این موضوع به قشری مربوط می‌شود که تحصیلکرده هستند، واکنش‌ها شدت بیشتری به خود می‌گیرد.» او بر این نظر است که: «واکنش مردم به قشر خاصی مانند پزشکان، حلقه مفقوده روابط اجتماعی در کشور است.» این استاد ارتباطات به موضوع کلان تری اشاره می‌کند. به اعتقاد او، روابط اجتماعی در جامعه ما از پایه دچار مشکل است، نظام کار، حقوق و مزایا و دستمزدها همه ایراد دارد، همین هم می‌شود تا مردم نسبت به گروهی که حقوق بیشتری می‌گیرد، واکنش نشان دهند و اعتراض کنند. او می‌گوید: «جامعه ما تحول عمیقی را پشت سر گذاشته، اما نتوانسته این موضوع را مدیریت کند.» قدیمی، یکی از ایرادهای نظام سلامت را بکارگیری پزشکان در پست‌های مدیریتی می‌داند. «پزشک، پزشک است، نباید در جایگاه مدیریت حضور داشته باشد، رئیس بیمارستان و معاون و ... باید در زمینه مدیریت تخصص داشته باشد، این موضوع هم تنها به وزارت بهداشت محدود نمی‌شود، همه سیستم‌ها با این مشکل مواجه‌اند.»