امروز روز جهانی آزادی مطبوعات است. یک رویداد سالانه که در ۳ می، برگزار میشود. این روز توسط یونسکو نامگذاری شده است. آزادی رسانه و مطبوعات همانند یک ضمانتنامه از جانب دولتها به رسانههای عمومی، در مقابل مواجهه با روندهای محدودکننده ابراز نظر در جوامع است که حقوق قانونی رسانهها و همچنین مراجع رفع اختلاف بین رسانهها و شاکیان را مشخص میکند. این حقوق در بسیاری از کشورها بهصورت قانونی و در چارچوب قوانین اساسی آن کشور تعبیه شده است تا از آزادی مطبوعات حمایت به عمل بیاید.
در رابطه با اطلاعات دولتی، هرکدام از دولتها خود تصمیم میگیرند کدام منابع و مواد اطلاعاتی عمومی یا حفاظت شده هستند و نباید از جهت حساسیت عمومی یا طبقهبندی شدگی، افشا شوند. بسیاری از دولتها سعی در تسلط یافتن بر قوانین مهم یا آزادی تبادل اطلاعات قانونی که برای تعریف حدود و ثقور علاقه بینالمللی کاربرد دارند، هستند تا از این طریق دید جهانی را منحرف کنند.
برای صفحه داوطلبان امروز، نگاهی خواهیم داشت به تجربههای روزنامهنگاری داوطلبانه در برمه.
بینش و انگیزه
پس از آنکه برمه استقلال خود را از بریتانیا در سال ۱۹۴۸ به دست آورد، بلافاصله درگیر جنگ قدرت، میان حکومتهای نظامی و غیرنظامی شد.
فعالان دموکراسیخواه برمهای در اروپا در سال ۱۹۹۲، سازمانی به نام صدای دموکراتیک برمه بنیان گذاشتند تا مطبوعات آزاد را در اختیار مردم برمه قرار دهند. این سازمان با استفاده از گزارشگران مخفی و ارسال ماهوارهای و رادیویی سیگنال از اسلوی نروژ به برمه، توانست اخبار بدون جهتگیری را در اختیار مردم قرار دهد. پیش از این، مردم فقط به تلویزیون دولتی دسترسی داشتند.
در سال ۲۰۰۷، هنگامی که قیمتهای حملونقل به واسطه حذف یارانههای دولتی تقریبا 2برابر شد، هزاران راهب برمهای به خیابانها آمدند تا به نفع مردم اعتراض کنند. این اعتراض به علت رنگ ردای راهبان، به انقلاب زعفرانی مشهور شد. صدای دموکراتیک برمه، تنها سازمانی بود که گزارشگرانی در داخل کشور داشت و از این طریق افراد میتوانستند اعتراضات داخلی را به جامعه بینالمللی نشان دهند.
اهداف و مقاصد
صدای دموکراتیک برمه پس از تأسیس در سال ۱۹۹۲، چهار هدف را برای خود تعیین کرد:
۱) عرضه اخبار صحیح و بدون جهتگیری به مردم برمه
۲) ارتقای درک و همکاری در میان گروههای مختلف قومی و مذهبی برمه
۳) تشویق و تداومبخشی به افکار عمومی مستقل و تقویت گفتوگوی اجتماعی و سیاسی
۴) انتقال آرمانهای دموکراسی و حقوق بشر به مردم برمه
فضای مدنی
سرکوب خشن اعتراضات دانشجویی ۱۹۸۸، آغازگر دوران تازهای از سرکوب بود. این دوره در خودداری ژنرال ثان اشو از به رسمیت شناختن پیروزی آنگسان سوچی در انتخابات ۱۹۹۰، تجسم مییابد. هنگامیکه ثان اشو تصمیم گرفت در سال ۲۰۰۵، پایتخت را از یانگون (قبلا رانگون) به شهر دورافتاده نایپاییتاو منتقل کند، حکومت خود را بیشتر از مردم برمه منزوی ساخت. حکومت برای سرکوب انتقاد، همه رسانههای غیردولتی ازجمله فعالیت رسانههای مخالفان و مطبوعات خارجی را غیرقانونی اعلام کرده است. گزارش خانه آزادی در مورد مطبوعات در گروه کشورهای «غیر آزاد» امتیاز 95 از 100 را به برمه داده است. گزارش بیان میکند که چگونه «کسانی که در عرصه عمومی، به بیان و نشر دیدگاهها یا تصاویر انتقادی از رژیم میپردازند، تحت تنبیهات سختی مثل زندانهای طولانیمدت، حمله و ارعاب قرار میگیرند.» در دوران اعتراضات سال ۲۰۰۷، حکومت اختصاصا به دنبال روزنامهنگاران در میان جمعیت بود تا آنها را بازداشت کند. یکی از گزارشگران صدای دموکراتیک برمه میگوید: «ارتش به دنبال شکار افرادی با دوربین بود.»
فعالیتهای فراگستر
یکی از مهمترین فعالیتهای فراگستر که صدای دموکراتیک برمه در دوران انقلاب زعفرانی در آن درگیر بود، ایجاد همبستگی با جامعه راهبان بوده است. برمه بهعنوان کشوری با «بالاترین تمرکز در اجرای مراسم بوداییان» در جهان ارتباط زیادی با بوداییگری دارد: «در هر روستایی نوعا یک دیر بودایی وجود دارد و مردم، راهبان را رهبران معنوی جامعه تلقی میکنند.» راهبان نهتنها فراهمکننده خدمات معنوی، بلکه بسیاری از خدمات اجتماعی شامل تعلیم و تربیت، غذا و پناهگاه هستند. راهبان با جمعآوری صدقه از مردم، برای خرید غذا، از رنج مردم برمه پس از بالا رفتن قیمت سوخت بهخوبی آگاه بودند. پس از آنکه صدای دموکراتیک برمه، از راهپیمایی راهبان برای مردم، آگاه شد بلافاصله با راهبانی که از پیش ارتباط داشت تماس گرفت و حمایت خود را اعلام کرد.
در اولین راهپیمایی راهبان، گزارشگران صدای دموکراتیک برمه در تظاهرات شرکت کردند تا اقدامات آنها را تحت پوشش قرار دهند. راهبان ابتدا به این گزارشگران مشکوک بودند و میترسیدند که مبادا این افراد، مخبران حکومت باشند. بهگفته یک گزارشگر «تعدادی از افراد اطلاعاتی سعی داشتند در خیابان گزارشگران ما را بربایند؛ راهبان از گزارشگران حفاظت کرده و آنها را به میان صفوف خود بردند و پس از آن، افراد ما میتوانستند آزادانه با راهبان گام بردارند. ما حقیقتا میتوانستیم با یکدیگر کار کنیم.» این همکاری نقش مهمی در تداوم گزارشگری مستقل صدای دموکراتیک برمه از انقلاب زعفرانی داشت.
پس از روزها تظاهرات راهبان بدون پیوستن دیگر گروهها، یکی از سازماندهندگان به مقر اصلی صدای دموکراتیک برمه تلفن کرده و پرسید «اگر ما مردم را برای پیوستن به خود دعوت کنیم چه خواهد شد؟ آیا این کار مثمر ثمر خواهد بود؟» به توصیه صدای دموکراتیک برمه، راهبان به تشویق شهروندان برای پیوستن به تظاهرات با تشکیل زنجیرهای انسانی در پیرامون صفوف راهبان پرداختند. بسیاری بر این باور بودند که حکومت هیچگاه علیه راهبان وارد عمل نخواهد شد چون آنها در جامعه از احترام زیادی برخوردار بودند و بالاخص میتوانستند چالشی بالقوه برای اقتدار رژیم باشند. حکومت، تظاهرات را برای مدتی طولانیتر ازاعتراضات گذشته تحمل کرد اما ژنرالها بهزودی اقدامات خشن خود را علیه راهبان آغاز کردند.
عنصر کلیدی دیگر برای طولانیشدن تظاهرات، نقش جامعه بینالمللی در محکومیت سرکوبهای حکومت بود. رهبران بینالمللی (بهجز هند و چین) و سازمانهای بینالمللی، ازجمله سازمان ملل، به انتقاد از حکومت برمه پرداختند و اصرار ورزیدند که نظامیان حاکم، به سمت نظامی دموکراتیکتر گام بردارند. فراتر از آن، پس از نشر فیلم مستند
«برمه وی جی» درسال ۲۰۰۸، که نقش صدای دموکراتیک برمه در اعتراضات سال ۲۰۰۷ را ترسیم میکرد، این رسانه شهرت بینالمللی ویژهای پیدا کرد. صدای دموکراتیک برمه یکی از سه نامزد اصلی برای جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۱۰ بود.
بهرغم سرکوب دولت برمه و بیتوجهی واضح آن به رفاه شهروندان، صدای دموکراتیک برمه از زمان تأسیس خود در سال ۱۹۹۲، رشتهای مدام و همیشگی از تحلیلهای رسانهای مستقل برای مردم داخل برمه فراهم آورده است. انتخابات مخدوش اخیر، نمایانگر عدم مشروعیت نظامیان حاکم در میان مردم برمه و فعالیت آنها علیه امید مردم به یک جامعه آزاد است.