شهروند| اگرچه ساخت و سازهای شهری در کوهستان‌های شمال تهران تا جایی که چشم کار می‌کند پیشروی کرده و در سال‌های اخیر ساخت و سازهای عظیمی هم در مناطق شمالی تهران آغاز شده است اما حالا وزیر دادگستری گفته است که با ساخت و سازهای غیرمجاز در این محدوده با قاطعیت برخورد می‌شود.
مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری دیروز از ورود وزارت دادگستری به پرونده ساخت و سازهای غیرمجاز در شمال تهران خبر داد و اعلام کرد هر چند مسئولیت صدور پروانه ساخت در مناطق مختلف شهری با شهرداری‌هاست اما چند سازمان دولتی تصمیم گرفته‌اند با اجرای برنامه‌های هماهنگ با ساخت و سازهای غیرمجاز در شمال تهران مقابله کنند. آنطور که پورمحمدی، گفته: « دادگستری طرف این موضوع نیست اما در کل دستگاه‌های مختلف دولتی و دادگستری استان تهران تصمیم گرفتند تا اجازه ساخت‌وساز به زمین‌هایی که در مراکز خلاف ضوابط وجود دارند، را ندهند و درعوض به افرادی که استحقاق دارند زمین معوض یا ساختمان معوض داده شود تا مراکز اینچنینی حتی‌الامکان از سوی شهرداری و منابع طبیعی تبدیل به فضای سبز و همگانی شود.»
آنچه وزیر دادگستری درباره برخورد با ساخت و سازهای غیرمجاز در شمال تهران گفته درواقع واکنشی به سخنان پیش از نوروز مقام معظم رهبری است که در دیدار با اعضای شوراها، مدیران شهری و فعالان زیست محیطی با انتقاد از شرایط زیست‌محیطی کشور، حفظ پارک‌ها و ذخایر طبیعی تهران به‌ویژه در مناطق شمالی را خواستار شده بود. البته این نخستین‌بار نبود، ایشان، در سال‌های اخیر در چند نوبت از ساخت و سازها و تخریب باغات در تهران انتقاد کرده و حتی یک بار در دیدار با اعضای شوراها گفته بودند: «هر درختی که در تهران قطع می‌شود، احساس می‌کنم نفس‌های من تنگ‌تر می‌شود.» توصیه‌های مقام معظم رهبری برای حفظ باغات و جلوگیری از ساخت و ساز، اسفند پارسال از مرحله توصیه و هشدار گذشت و در دیدار نوروزی سال 93 شکل دستوری به خود گرفت تا جایی که رهبری گفتند حتی اگر قرار است به بهانه ساخت حوزه‌های علمیه یا بهانه‌های قابل قبول مشابه باغ و فضای سبز را تخریب کنند، مسئولان موظفند جلوی تخریب‌ها را بگیرند. در همان جلسه موضوع بخشی از اراضی تهران در بزرگراه بابایی مطرح شود و ضرورت تبدیل این زمین به فضای عمومی مورد تأکید قرار گرفت. این زمین همان بوستان یاس است که شهرداری تهران در تعطیلات نوروزی آن را از نهادهای نظامی گرفت و به پارک تبدیل کرد. دیروز وزیر دادگستری با اشاره به همین موضوع و راه‌اندازی پارک در این منطقه از تهران گفت: «در شمال اتوبان بابایی پارک 1500 هکتاری و همچنین بوستان یاس که اخیرا توسط شهرداری اجرا شد بخشی از همین اقدامات برای مقابله با ساخت‌وساز در شمال تهران بود که هم‌اکنون نیز مشابه آن درحال انجام است.»
وزیر دادگستری درباره نحوه برخورد با متخلفان، افزود: «در مناطقی که ساخت‌وساز غیراصولی انجام شود دستور تخریب داده می‌شود و برخورد قاطع نیز با متخلفان صورت می‌گیرد.»
جدا از سخنان اخیر پورمحمدی که از ورود وزارت دادگستری به ساخت و سازهای شمال تهران خبر داده، در شورای شهر هم پیگیری‌ها برای برخورد با ساخت و سازها به‌ویژه در مناطق شمالی با رویکرد سختگیرانه‌تری نسبت به گذشته دنبال می‌شود. سختگیری‌هایی که خیلی‌ها می‌گویند اگرچه ممکن است درنهایت بتواند بخشی از ساخت و سازها در مناطق شمالی تهران به‌ویژه در ارتفاعات بالاتر از 1800 متر را کنترل کند اما در عین حال قیمت زمین و خانه‌های موجود در این مناطق را هم افزایش داده است. «مهدی چمران»، رئیس شورای اسلامی شهر تهران درباره این‌که گفته می‌شود به‌رغم هشدارهای رهبری همچنان ساخت‌وساز در ارتفاعات تهران ادامه دارد، به «شهروند» گفت: « هم در شورا و هم در شهرداری تهران ساخت و سازها در شمال تهران و همچنین در محدوده حریم شهر تهران با دقت کنترل می‌شود. ما معتقد نیستیم که درحال حاضر ساخت‌وساز در ارتفاعات شدت گرفته باشد چون اصولا با وجود طرح جامع و تفصیلی و تشدید کنترل‌ها نمی‌تواند روند ساخت‌وساز در ارتفاعات رو به افزایش باشد و بسیاری از ساخت و سازهایی که الان هم انجام شده یا نیمه‌کاره و درحال تکمیل است از سال‌های گذشته آغاز یا پروانه آنها صادر شده است.»
یکی از پیشنهادات کارشناسان برای جلوگیری از متراکم‌تر شدن تهران در مناطق شمالی و حفظ باغات و فضای سبز موجود این است که شهرداری باغ‌هایی که هنوز دست نخورده مانده را از مالکان آنها بخرد و به فضای عمومی تبدیل کند. این همان پیشنهادی است که وزیر دادگستری هم دیروز روی آن تأکید کرد اما آنطور که «محمد حقانی»، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهرتهران به «شهروند»، می‌گوید با توجه به قیمت بالای زمین در شمال تهران این‌که شهرداری تهران همه این باغات را بخرد و به پارک و فضای سبز تبدیل کند عملا شدنی نیست.
چمران هم می‌گوید با وجود این‌که درباره پارک یاس در بزرگراه بابایی حکم حکومتی وجود داشت اما باز هم شهرداری تهران با رایزنی‌های زیاد توانست این اراضی را آزادسازی کند. مسأله ساخت و سازها در حریم و همچنین شمال تهران جدا از نظارت سازمان‌های نظارتی مثل شورا و برخورد دستگاهی مثل شهرداری تهران، با یک مسأله جدی و پیچیده‌تر هم روبروست و آن این‌که بخش قابل توجهی از ساخت و سازها به‌ویژه بارگذاری مجموعه‌های بزرگ در اختیار سازمان‌ها و نهادهای دولتی و بعضا حکومتی است. با همه اینها «حقانی»، تأکید می‌کند که مهم نیست این زمین‌ها در اختیار چه کسانی است، مهم این است که باید کاربری فضای سبز آنها حفظ شود. او در گفت‌وگو با «شهروند» با تأکید بر این‌که مقام‌معظم‌رهبری گفته‌اند حتی اگر قرار است درختان یک باغ را به بهانه حوزه علمیه قطع کنند شما باید اجازه ندهید و قاطعانه برخورد کنید، ادامه داد: «کسی مخالفتی با ساخت‌وساز و توسعه مراکز مختلف با کاربری‌های گوناگون ندارد اما وقتی می‌توان این فضاها را در نقاط دیگر بدون تخریب محیط‌زیست توسعه داد عقل حکم می‌کند که این کار را انجام دهیم و اجازه دهیم باغات حفظ شوند، دستور و سخنان مقام معظم رهبری هم در این زمینه روشن است و هیچ ابهامی ندارد.»
از سوی دیگر چمران، رئیس شورای شهر تهران هم تأکید می‌کند که نظارت بر حریم شهر تهران و همچنین اراضی شمال تهران که مستعد ساخت و سازهای غیرمجاز یا خلاف قانون هستند را از طریق ماموران تحت کنترل دارد و در عین حال بخشی از این مناطق هم با دوربین‌هایی که در آن‌جا نصب شده و به تدریج هم تعداد آنها بیشتر می‌شود، کنترل می‌شوند.
مطابق با گزارش كميته محيط‌زيست شوراي شهر تهران، ظرف 25سال اخير، 24درصد از مساحت سبز پايتخت– عرصه‌هاي باغي- زير بار ساخت‌وساز قرار گرفته و با اين ميزان تغييركاربري، عملا 4هزار و 500 هكتار از باغات تهران كه معادل كل فضاي سبز اين شهر در دهه 50 بوده، به ساختمان‌هاي مسكوني و تجاري تبديل شده است. اين ميزان عرصه سبز از دست رفته، تقريبا معادل 5/7درصد مساحت فعلي كلان‌شهر تهران است. حالا باید دید در شرایطی که وزارت دادگستری هم می‌گوید برای مقابله با ساخت و سازهای غیرمجاز در شمال تهران، پای کار آمده آیا می‌توان امیدوار بود روند تخریب باغات و بلندمرتبه سازی با سرعت کمتری پیش برود یا این‌که سودای سود و سرمایه همچنان با سرعت به پیشروی در کوهستان‌ها و ارتفاعات و اراضی واقع در حریم تهران ادامه می‌دهند.