شهروند| هوای تالار شیشه‌ای خیابان حافظ تقریبا از اولین روزهای سال 94 مه‌آلود است. این بدان‌معناست که سهامداران برای قدم برداشتن چندان نمی‌توانند به آنچه در افق می‌بینند تکیه کنند، چون اصولا در افق پیش‌روی بازار چیزی نمی‌توان دید. بورس تهران سال گذشته هم گرفتار موج تردیدها بود یعنی خبرهای غیراقتصادی سیگنال مشخص و مطمئنی از آینده به سهامداران می‌داد نه تصمیم‌گیری‌های اقتصادی. این روندی است که امسال هم تداوم یافت. نمونه‌های تداوم بلاتکلیفی بورس هم کم نیست، پالایشگاه‌ها که آخر سال به بازار برگشتند، یک‌ماه نشده دوباره از گردونه معاملات خارج شدند، تکلیف نرخ خوراک پتروشیمی‌ها هنوز مشخص نیست، با کاهش تنها 2 درصدی، امیدها برای کاهش قابل‌توجه نرخ سود بانکی هم فعلا نقش برآب شده، خودرویی‌ها هنوز با تعیین قیمت‌ها دست به گریبان هستند، نتیجه مذاکرات در لوزان هم که در حد بیانیه باقی ماند و معلوم نیست تا تیرماه به تفاهمنامه و حذف تحریم‌ها منجر می‌شود یا نه. با این اوصاف عجیب نیست که در یک ماه بهاری که گذشت حال و روز بورس تهران چنگی به‌دل نزند، درخصوص روزهای پیش‌رو هم آن‌طور که اهالی بورس و حرفه‌ای‌های بازار می‌گویند، تداوم بلاتکلیفی حرف اول را می‌زند.
همه گرفتار بلا تکلیفی
«محمدابراهیم قربانی‌فرید» کارشناس‌ارشد بازار سرمایه در این خصوص به «شهروند» گفت: سال جدید آغاز شد، ولی هنوز بازار گرفتار تردید و بلاتکلیفی است و انتظارها برای تصمیم‌های قاطع هنوز به نتیجه
نرسیده‌است. او افزود: یکی از امیدهای بازار سرمایه، کاهش نرخ سود بانکی در سال جدید بود ولی واقعیت این است که کاهش 2 درصدی هیچ اهمیتی ندارد و تاثیری هم بر بازار سرمایه نخواهد داشت. به‌گفته قربانی‌فرید، کاهش دو درصدی نرخ سود سپرده و رسیدن آن به 20درصد درحالی‌که براساس اعلام بانک مرکزی و مرکز آمار نرخ تورم کمتر از 15درصد است دردی را دوا نخواهد کرد چون اصولا هیچ سرمایه‌گذاری به‌خاطر دو درصد کاهش زحمت تغییر بازار را بر خود هموار نمی‌کند و نقدینگی خود را از بانک‌ها خارج نخواهد کرد. قربانی‌فرید ادامه داد: البته بانک‌ها وعده کرده‌اند که روند کاهش نرخ سود تداوم خواهد یافت و به صورت تدریجی خواهد بود اما به‌نظر می‌رسد چون مردم انتظار تحولی قطعی و اتفاقی قابل‌لمس را دارند بنابراین با چنین کاهش اندکی نمی‌توانیم چشم‌انتظار تاثیری روشن روی بازار سرمایه باشیم.
این فعال بازار سهام افزود: موضوع دیگری که ماه‌هاست بازار را رنج می‌دهد اخبار مثبت و منفی است که از مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب می‌رسد. مذاکرات لوزان بالاخره بعد از مدت‌ها انتظار به بیانیه‌ای ختم شد اما معلوم نیست که دست آخر این بیانیه به تفاهمی قطعی تبدیل خواهد شد یا نه.
البته به‌گفته قربانی‌فرید؛ بلاتکلیفی در مذاکرات هسته‌ای و اخبار غیراقتصادی تنها مشکل بورس نیست. تصمیم‌های خلق‌الساعه دولت و مجلس در سال گذشته هنوز دامن بازار را گرفته، پالایشگاه‌ها که بعد از مدت‌ها مانور خبری در آخرین روزهای سال گذشته بالاخره به بورس بازگشتند، یک ماه نشده با گزارش‌های تازه‌ای از میزان پیش‌بینی سود مواجه شدند و دوباره از گردونه معاملات خارج شدند. درحالی‌که همین خبرهای بد را در همان روزهای بازگشایی نماد باید در اختیار بازار قرار می‌دادند تا بورس در کمتر از یک ماه با دو شوک از سود این صنعت مواجه نشود.
بانک‌ها حال خوبی دارند
قربانی‌فرید افزود: در این هوای مه‌آلود البته بعضی از صنایع روزهای خوبی دارند به‌عنوان مثال، بانک‌ها که سهامدارانشان امیدوار به دریافت سود مناسب هستند و سهامشان هم از سکه نمی‌افتد. نکته دیگر این‌که ارزش معاملات روزانه هم فعلا چندان بد نیست و می‌توان نوسان شاخص را هم جزیی از ذات بازار توصیف کرد. وی گفت: با این وجود نوسان تصمیم‌گیری دولت و مجلس در حوزه اقتصاد عملا بازار سرمایه را هم به‌عنوان بخشی از اقتصاد تحت‌فشار قرار داده است. ازجمله همین تصمیم‌ها هم می‌توان به افزایش 400درصدی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اشاره کرد، در چنین شرایطی بهترین راه‌حل می‌تواند ارایه برنامه‌ای مشترک از سوی دولت و مجلس به سازمان بورس باشد. این برنامه هم باید از سوی سازمان به بازار ارایه شود تا سهامداران و فعالان بورس به‌صورت دقیق بدانند که در یک‌سال آینده باید منتظر چه اتفاق‌ها و تصمیم‌هایی در حوزه اقتصاد باشند.
فضا هیجانی نیست
«معراج موسوی» فعال بازار سرمایه هم فضای بازار سرمایه را در سال جدید مه‌آلود توصیف کرد و به «شهروند» گفت: همه منتظر چراغ‌های قرمز، زرد و سبز هسته‌ای بودند که ناشی از توافق یا عدم‌توافق است. موسوی درخصوص دلایل روند اکثرا نزولی بازار در روزهای بهاری که سپری شد، اظهار کرد: تصمیم سازمان بورس برای عرضه اولیه را هم باید عجولانه توصیف کرد علاوه‌بر این خبرهای مبنی‌بر حمله عربستان به یمن و اظهارت برخی از مسئولان در مورد تناقض‌های موجود در متن بیانیه هم باعث شد بورس پس از یک رشد موقت به تعادل برسد و فضای هیجانی رفع شود. او در توضیح دلایل رشد موقت بازار سرمایه تأکید کرد: بورس بعد از انتشار بیانیه سوییس 3 روز مثبت بود و بعد از آن متعادل شد. در همین شرایط در بازار سرمایه بحث شناسایی سود هم مطرح بود و برخی سهامداران اعم از حقیقی‌ها و حقوقی‌ها به هر دلیلی از این فرصت استفاده کرده و دست به فروش زدند بنابراین بورس شاهد فشار عرضه در 3روز پس از توافق بود.
این فعال بازار سرمایه ادامه داد: البته اکثریت بازار از این رشد، هم خوشحال بوده‌اند و هم نگران، خوشحال از این جهت که در عرض 3 روز سودی معادل یک‌سال بانک‌ها به‌دست آورده‌اند و از طرفی نگران بودند چون بازار سرمایه دارای افت‌وخیز است و هر رشد سریعی با اصلاحی سریع هم همراه می‌شود.
راه دشوار بازگشت به دوره صعود
او افزود: دماسنج بازار در عبور از کانال نزول، کاری دشوار پیش‌رو دارد. کانالی که سقف آن محدوده 70هزار و 877 واحد است و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد هنوز نتوانسته از آن عبور کند و فعلا در فاز اصلاحی
قرار گرفته‌ایم. اما قطعا فاز اصلاحی زیاد طول نخواهد کشید.موسوی درخصوص دلایل این پیش‌بینی تصریح کرد: تعداد فروشنده‌ها که به دنبال شناسایی سود بودند به تدریج کاهش خواهد یافت و به‌زودی شاهد برگشت بازار خواهیم بود. از سوی دیگر انگیزه شناسایی سود، هیجانات منفی بازار را بیشتر کرده است. یعنی بازار به‌دلیل احتمال عدم‌توافق منفی نشده چون هیچ معامله‌گری به‌طور کامل به مذاکرات بدبین نیست و اکثر فعالان بازار منتظر توافق تا 10 تیرماه هستند، بنابراین قطعا مذاکرات هسته‌ای بستری برای ریزش مداوم نخواهد بود، نشان این واقعیت هم این‌که اگر خبر خاصی وجود داشت، حقوقی‌های بازار زودتر از سایر سهامداران از بازار خارج می‌شدند.
هیچ‌کس بدبین نیست
او ادامه داد: این نشان می‌دهد که چشم‌انداز بازار روشن است و حقوقی‌ها از روزهای منفی حال‌حاضر استقبال می‌کنند و وارد فاز نوسان‌گیری هم شده‌اند تا مشخص شود 10 تیرماه چه اتفاقی خواهد افتاد. نکته دیگر این‌که هیچ بازار خاصی درحال‌حاضر رقیب بورس نیست تا باعث کوچ سرمایه از این بخش شود. حجم معاملات هم گویای همین مسأله است. به‌طور مثال بازار پول درحال‌حاضر در حاشیه کم‌کردن نرخ سپرده است. در بازار مسکن نیز رکود پیش‌بینی می‌شود چون تقاضا برای خرید خانه کمتر از عرضه آن است. این فعال بازار تأکید کرد: بازار درحال بررسی سهام است. تحلیلگران و سهامداران پس از متعادل‌شدن بازار درحال غربال‌کردن پرتفوی خود هستند و به دنبال سهم‌هایی می‌روند که هم از جهت بنیادی وضع مناسبی داشته باشند و هم در صورت توافق هسته‌ای به منافع خوبی دست یابند. او با اشاره به این‌که آینده کلی بازار به سرنوشت مذاکرات هسته‌ای گره خورده است، افزود: بی‌شک روزهای بهتری در سال 94 در پیش داریم. یکی از همین اتفاق‌های مثبتی هم که پیش‌رو خواهیم داشت، کاهش نرخ سود بانکی است، این واقعه باعث افزایش نسبت قیمت به درآمد بازار خواهد شد. پیش‌بینی هم می‌شود این اتفاقات در نیمه‌دوم سال براساس عدم توافق و در نیمه‌اول سال براساس توافق عملی خواهد بود. موسوی درخصوص سناریوهای پیش‌روی بازار برای ادامه سال هم گفت: یکی از این سناریوها مربوط به فصل مجامع شرکت‌ها خواهد بود که با افزایش سود آنها و همچنین نسبت قیمت به درآمد پایین شرکت‌ها، خود به خود باعث رشد مقطعی قبل از مجامع خواهد شد. سناریوی دیگر به‌دست آمدن توافق بین ایران و غرب است که به معنی سلام دوباره ایران به جهانیان و ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری در ایران خواهد بود.