شهروند| «تاریخ قرار است تکرار شود یا نه؟!» این پرسشی که ذهن اهالی سینما را این روزها به خود مشغول کرده است. دو‌سال پیش بود که رئیس حوزه هنری اعلام کرد فیلم‌هایی که به‌زعم آنان غیرارزشی و مسأله‌دار هستند را نمایش نخواهند داد. پس از آن حوزه هنری که مالک نزدیک به
90 سینماست، از نمایش فیلم‌های «گشت ارشاد» و «زندگی خصوصی» خودداری کرد. البته ماجرا تنها به تحریم این دو فیلم ختم نشد، بلکه در ادامه حوزه هنری لیستی از فیلم‌های تحریمی‌اش را اعلام کرد؛ «برف‌روی کاج‌ها» به کارگردانی پیمان معادی، «بی‌خود و بی‌جهت» به کارگردانی عبدالرضا کاهانی، «پذیرایی ساده» به کارگردانی مانی حقیقی، «پل چوبی» به کارگردانی مهدی کرم‌پور، «من همسرش هستم» به کارگردانی مصطفی شایسته و «من مادر هستم» به کارگردانی فریدون جیرانی. تحریم‌های حوزه هنری با انتقادات و اعتراضات فراوانی از سوی سینماگران روبه‌رو شد. شورای صنفی نمایش در پاسخ به تحریم‌ها، از صدور اجازه نمایش برخی فیلم‌ها مانند فیلم پرفروش «کلاه‌قرمزی و بچه‌ننه» در سینماهای متعلق به حوزه هنری خودداری کرد. انجمن تهیه‌کنندگان مستقل سینمای ایران نیز در اقدامی متقابل اعلام کرد که دفا‌تر پخش فیلم بخش خصوصی، حوزه هنری را تحریم کرده‌اند و به سینماهای آن فیلمی ارایه نمی‌کنند. این انجمن همچنین اقدامات حوزه هنری را غیرقانونی دانست. کشمکش‌ها ادامه داشت و حوزه هنری هرگز فیلم‌های تحریمی‌اش را اکران نکرد. حالا شنیده‌ها حاکی از آن است که حوزه هنری در سال 94 هم فیلم تحریمی دیگری دارد. «خانه دختر» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی و با فیلمنامه‌ای از پرویز شهبازی فیلمی است که از نخستین روزهای نمایش آن در سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر با حاشیه‌ها و سوءبرداشت‌هایی مواجه شد. هر چند که در ادامه شاه‌حسینی پاسخی برای شایعه‌پراکنان داشت: «هرگونه انگ خوردن به فیلم با این مضمون که این فیلم مغایر با اخلاق ایرانی و اسلامی است، را رد می‌کنم؛ چراکه اتفاقا فیلم ما در راستای اهداف همین اخلاق است و امیدوارم دوستان به نقل قول پرویز شهبازی نویسنده فیلمنامه رجوع کنند که می‌گوید این فیلم به تعداد تماشاگرانش برداشت‌های متعدد دارد. همین فشارها و حاشیه‌ها باعث شد سال گذشته فیلم ما را از داوری جشنواره فجر کنار بگذارند. هرچند دوست داشتیم کارمان بهتر دیده شود، اما به احترام آرامش جشنواره از خواسته خود گذشتیم و سکوت کردیم.» و محمد شایسته تهیه‌کننده این فیلم بارها خبر تحریم شدن فیلم‌شان را تکذیب کرد؛ اما هنوز هیچ‌کدام از مسئولان رسمی حوزه هنری این خبر را تکذیب نکرده‌اند.
نمی‌توانم با سپاه، بسیج و نیروهای مسلح
درگیر شوم
رسانه‌ها در افتتاحیه بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر به سراغ حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی رفتند و نظر او را در این‌باره جویا شدند؛ اما ایوبی تنها به گفتن این‌که؛ « تاکنون به صورت رسمی از سوی حوزه هنری اعلام موضع نشده است و خبرهایی که شنیده می‌شود در حد شایعه است.» اکتفا کرد. او اعتقاد دارد اتفاقاتی که پیش از این در این زمینه افتاده؛ مربوط به گذشته است. اما علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی موضع جدی‌تر و با اقتدارتری دارد. او در واکنش به این شایعات گفته است: «ما با مقامات صحبت کردیم و به وزیر کشور گفته‌ایم وقتی وزارت ارشاد به برنامه‌ای مجوز می‌دهد، شما موظف هستید به نیروی انتظامی ابلاغ کنید تا حفاظت کند که آن برنامه اجرا شود.» جنتی در گفت‌وگو با خانه ملت اشاره کرده است که؛ « این موضوع را رسما به آنها ابلاغ کردیم که نیروی انتظامی حتما باید پای مواردی که مجوز دارند، بایستد زیرا مملکت قانون دارد و نمی‌شود هرکسی هرجا تشخیص داد، کار را به هم بزند و هرج‌ومرج ایجاد کند.» گویی وزیر ارشاد از تمام قانون‌گریزی‌های سال گذشته در حوزه سینما و موسیقی خسته شده است. او درباره کنسرت‌ها، فیلم‌ها یا تئاتر‌هایی که با وجود داشتن مجوز وزارت ارشاد، برگزاری‌شان لغو شده می‌گوید: « من که نمی‌توانم با سپاه ، بسیج و نیروهای مسلح درگیر شوم؛ وزارت ارشاد به طرق معقول و منطقی، سایرین را با بحث و تبادل‌نظر قانع می‌کند تا در مواردی که این وزارتخانه بعد از بررسی‌های لازم، مجوز صادر کرده، همه باید حمایت کنند و نباید با این کارها برخورد سلبی شود.»
جزیره‌ای فکر کردن، آسیب و بلیه بزرگی
برای کشور است
حسین نوش‌آبادی، معاون پارلمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با وزیر فرهنگ در این‌باره هم نظر است؛ «حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به‌عنوان یک نهاد هنری پرسابقه که سالیان متمادی فعالیت کرده، نباید خودش را در عرض و معارض وزارت ارشاد ببیند.» او در ادامه تاکید می‌کند: «انتظار وزارت ارشاد این است که حوزه هنری خودش را بیشتر در کنار فرهنگ ببیند تا وزارت ارشاد هم بتواند از طریق اماکن و سالن‌های سینمایی متعلق به حوزه، شرایطی را فراهم کند که آثار تولیدی سازندگان فیلم‌ها به اکران عمومی برسد.» نوش‌آبادی معتقد است اگر وزارت ارشاد مجوز اکران فیلمی را صادر می‌کند، مشروعیت آن فقط برای خودش نیست؛ برای تمام نهادهای فرهنگی است و این تصمیم در هر نهاد و موسسه و بخش هنری کشور قابلیت عرضه دارد. به گفته او، عضویت رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در شورای بازبینی فیلم با حکم وزیر ارشاد نشانه همکاری و نزدیکی وزارت ارشاد با آن‌هاست؛ «با توجه به این عضویت، پسندیده است که تمام نقدها در همان شورا صورت بگیرد و حوزه هنری از اظهارنظر برای اکران پرهیز و مطالب خود را در جلسات مشترک مطرح کند.»سخنگوی وزارت ارشاد در ادامه توضیح می‌دهد: «برای مردم خوشایند نیست شاهد آن باشند که دستگاه فرهنگی رسمی کشور مجوز فیلمی را صادر می‌کند ولی نهاد یا سازمان دیگری همچون حوزه هنری یا شهرداری بگویند چون ما نمی‌پسندیم آن را اکران نمی‌کنیم و از امکاناتش برای اکران فیلم جلوگیری کند؛ این کار بازتاب خوبی در جامعه ما ندارد.» به گفته او، جزیره‌ای فکر کردن به فرهنگ کشور آسیب می‌زند؛ «جزیره‌ای فکر کردن، آسیب و بلیه بزرگی برای کشور است و نباید هر کسی بخواهد به تشخیص خودش عمل کند؛ چراکه مثلا حوزه هنری یا شهرداری، مسئولیتی در برابر نظارت بر فیلم ندارند.» در نهایت نوش‌آبادی اشاره می‌کند که نظر وزارت ارشاد، نظر حاکمیتی است نه نظر شخصی و جناحی یا بخشی‌نگر.
وظیفه‌ای در قبال محتوای فیلم‌ها
متوجه حوزه هنری نیست
کمیسیون فرهنگی مجلس در سال گذشته اختلافات زیادی با وزارت ارشاد در صدور مجوز نمایش فیلم‌ها داشت؛ اما به نظر می‌رسد این کمیسیون در سال جدید روند دیگری را در پیش گرفته است. چندی پیش بیژن نوباوه درباره اکران «خانه دختر» به این اظهارنظر که وزارت ارشاد باید در این زمینه تصمیم بگیرد اکتفا کرد. نوباوه‌ای که سال گذشته درباره دخالت کمیسیون فرهنگی مجلس در امور سینمایی با فرشته طائرپور، تهیه‌کننده سینما به مناظره نشسته بود. حالا دیگر اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس هم به یاری وزارت ارشاد آمده‌اند. سید رمضان شجاعی کیاسری با انتقاد از دوگانگی تصمیم‌گیری‌ها در حوزه سینمای کشور به خانه ملت می‌گوید: « وظیفه‌ای در قبال محتوای فیلم‌ها متوجه حوزه هنری نیست که بخواهد راجع به اکران آنها تصمیم‌گیری کند.» او در ادامه بیان می‌کند که؛ «امروزه برخی از سینماها در اختیار حوزه هنری است که این نهاد نیز به دلیل سرپرستی از سوی سازمان فرهنگ و تبلیغات اسلامی، فاکتورهای مشخص خود را برای اکران فیلم‌ها لحاظ می‌کند.» شجاعی کیاسری از مطرح شدن مشکل اختلاف میان حوزه هنری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کمیسیون فرهنگی مجلس خبر می‌دهد و می‌گوید: «مقرر شد کمیته‌ای متشکل از مسئولان وزارت ارشاد، سازمان فرهنگ و تبلیغات اسلامی، نهادهای دخیل و همچنین نماینده‌ای از کمیسیون فرهنگی تشکیل شود تا در راستای آن، اختلافات این دو نهاد برطرف شود.» او در ادامه بیان می‌کند که «متاسفانه درحال حاضر مردمی که منتظر اکران فیلم مورد علاقه‌شان هستند، در دقیقه نود با ان‌قلت‌های حوزه هنری مواجه می‌شوند؛ لذا بر آن شدیم ضمن تشکیل کمیته مستقلی مرکب از اعضای فوق‌الذکر، آیین‌نامه‌ای درباره نحوه اکران فیلم‌ها تدوین شود.» عضو کمیسیون فرهنگی مجلس به سینماگران بیش از هر نهادی اهمیت می‌دهد، چراکه می‌گوید سینماگران برای تولیدات خود زحمت کشیده‌اند. بنابراین این دوگانگی موجود باید حل شود تا تولیدکنندگان خصوصا بخش خصوصی بیش از این دچار خسارت به علت عدم اکران فیلم‌هایشان نشوند.
باید تصدی‌گری حوزه هنری کاهش پیدا کند
احمدرضا دستغیب، نماینده مردم شیراز در مجلس و عضو شورای صدور مجوز اکران، سینماداری توسط حوزه هنری را تصدی‌گری در حوزه دولتی می‌داند؛ «حتی تولید فیلم‌ها هم نباید به‌طور صفر تا صد در اختیار نهادهایی باشد که از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند.» او در گفت‌وگو با خانه ملت با تاکید بر این‌که باید از هر نوع اقدام اجرایی از سوی دستگاه‌های دولتی و شبه‌دولتی در سینما جلوگیری شود، می‌گوید: «دلیلی ندارد برخی از مراکز به صورت شبه‌دولتی اداره شود؛ اینها باید در اختیار حوزه غیردولتی قرار بگیرد و دولت هم صرفا زمینه‌ها و حمایت‌های لازم را در این عرصه داشته باشد.» دستغیب درباره عملکرد حوزه هنری در عرصه سینما توضیح می‌دهد: «مسیر حوزه هنری غلط و سینماداری او اشتباه است. فیلمسازی او هم به شکلی که اکنون انجام می‌شود، اشتباه است. باید تصدی‌گری حوزه هنری کاهش پیدا کند زیرا وظیفه اصلی او سیاست‌گذاری، حمایت و نظارت است.» به نظر می‌رسد سینماگران و وزارت ارشاد درباره دفاع از مجوزهایشان تنها نیستند. حالا در سال همدلی میان دولت و ملت کمیسیون فرهنگی هم به حمایت از آنان برخاسته است. باید دید در ادامه فیلم«خانه دختر» که شاه‌حسینی آن را پس از شش‌سال دوری از سینما ساخته چه سرنوشتی پیدا می‌کند. فیلمی که حامد بهداد، باران کوثری، پگاه آهنگرانی، رعنا آزادی‌ور، بابک کریمی، بهناز جعفری و رویا تیموریان و... از بازیگران اصلی آن هستند و شنیده‌ها حاکی از آن است که به‌زودی در اکران دوم نوروز روی پرده می‌رود.