صبا شعردوست - فرشید غضنفرپور| وقتی علی لاریجانی گفت بهتر است طرح را برای بررسی بیشتر به کمیسیون شوراها ارجاع کنیم، نمایندگان چندان مخالفتی نکردند. 144 رأی موافق در برابر 73 مخالف ایستادند و موضوع دعوا به کمیسیون بازگشت. تدبیر لاریجانی مجلس را موقتاً از درگیری‌های لفظی شدیدتری دور نگاه داشت اما مگر می‌شود طرحی با اکثریت قوی را برای مدت زمانی طولانی در کمیسیون بایگانی کرد؟
طرح استانی شدن انتخابات از زمان مطرح شدنش در صحن مجلس مخالفت‌ها و موافقت‌های زیادی را برانگیخته است.
آنچه بیش از همه مورد اعتراض نمایندگان مخالف طرح قرار گرفته درواقع همان ماده یک طرح است که تصریح می‌کند: «در انتخابات مجلس، محدوده جغرافیایی هر استان به‌عنوان حوزه استانی انتخابات محسوب می‌گردد.» براساس این ماده، نمایندگان شهرستان‌های کوچک دیگر نمی‌توانند از شهرستان خود کاندیدا شده و به مجلس راه یابند بلکه چنانکه در ماده 4 این طرح قید شده: از هر حوزه انتخابیه موجود در حوزه استانی نامزد یا نامزدهایی که حداقل ۱۵درصد آرای صحیح مأخوذه حوزه انتخابیه موضوع تبصره یک ماده یک این قانون را کسب کنند و بالاترین رأی را در کل استان بدست آوردند، نماینده یا نمایندگان استان از آن حوزه انتخابیه محسوب می‌شوند.
به این ترتیب نمایندگانی که برای دوره‌های متوالی و به دلیل داشتن حمایت‌های گسترده در حوزه انتخابیه شهرستان خود به مجلس راه می‌یافتند در صورت قانونی شدن این طرح به احتمال زیاد باید با صندلی‌های سبز بهارستان خداحافظی کنند.
اصل موضوع مخالفت‌ها بسته به این واقعیت باشد یا نه به‌هرحال در چند روز گذشته و نیز در هنگام تصویب فوریت بررسی این طرح مخالفان استدلال‌های دیگری را هم مطرح کردند ازجمله رمضانعلی سبحانی‌فر نماینده مردم سبزوار و از مخالفان سرسخت این طرح نیز درباره آن به «شهروند» می‌گوید: این طرح در جامعه‌ای جواب می‌دهد که احزاب وجود داشته باشد، درحال حاضر حلقه اتصال نظام با مردم نمایندگان هستند، نمایندگان به ملت پاسخگو هستند. نمایندگان اگر استانی بشوند که دیگر به روستاها نمی‌روند تا درد مردم را حس کنند.
این نماینده نزدیک به دولت در مجلس ادامه می‌دهد: یکی از ابزار نظارتی نمایندگان بر دولت و ارکان مختلف حکومتی همین ارتباط نزدیک با مردم است. مردم به نمایندگان شکایت می‌کنند و از نارسایی‌ها گزارش می‌دهند. نماینده هم این مسائل را با مسئول دولتی مطرح می‌کند و اگر لازم شد او را بازخواست می‌کند. در صورتی که با اجرای این طرح چنین امکانی از بین می‌رود.
دولت هم با استانی شدن انتخابات مخالف است
مجید انصاری معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری و نماینده دولت در صحن مجلس درباره نظر دولت گفت: دولت با اصل استانی شدن انتخابات موافق است اما اکنون زمان مناسب و وقت کافی برای این کار وجود ندارد. در جلسه دولت این طرح را مطرح کردیم و دولت با آن اعلام مخالفت کرد. امیدواریم در زمان مناسب این موضوع با ارایه لایحه و یا طرح جامع مورد بررسی قرار گیرد. به گفته آقای انصاری، این طرح دارای اشکالات متعددی است درواقع این طرح استانی شدن محض نیست بلکه تلفیقی از شهرستانی و استانی شدن انتخابات است؛ در نتیجه معایب برگزاری انتخابات در حوزه شهرستان‌ها حفظ شده و محاسن برگزاری انتخابات به صورت استانی از بین رفته است.
مطهری: استانی شدن انتخابات از خرید و فروش آراء جلوگیری می‌کند
در میان صدای پایین مخالفان طرح صدای بلندتر موافقان اما بیشتر به گوش می‌رسد، هر چه نباشد کلیات این طرح با 144 رأی موافق در برابر 73 رأی مخالف به تصویب نمایندگان رسیده است.
علی مطهری از موافقان استانی شدن انتخابات مجلس در صحن علنی روز گذشته گفت: این طرح باعث می‌شود نمایندگان در زمینه قانونگذاری وقت بیشتری داشته باشند و وقت خود را صرف مسائل کلان، ملی و استانی کنند که این موضوع ارتقای سطح کاری مجلس را در پی خواهد داشت. همچنین از خرید و فروش احتمالی آرا در حد بالایی جلوگیری می‌کند، زیرا خرید و فروش آرا در استان‌ها کار بسیار مشکلی است. عبدالوحید فیاضی نیز با بیان استدلال مشابهی از تصویب این طرح حمایت کرده است.
طرح استانی شدن انتخابات از جهت دیگری هم قابل تامل است. رخداد نادری که در جریان بررسی این طرح سیاسی شاهد آن هستیم این است که مخالفان و موافقان طرح فارغ از وابستگی‌های جناحی و سیاسی دربرابر آن موضع‌گیری کرده‌اند. در قسمتی از صحن بهارستان علی مطهری همصدای عبدالوحید فیاضی است و مجید انصاری همان موضعی را گرفته که احمد سالک و قاسم جعفری برای تحکیم آن تلاش کرده‌اند. شاید به همین دلیل است که درنهایت اکثریت مجلس سردرگم از این آشفتگی آراء رأی به بررسی بیشتر این طرح در کمیسیون شوراها داد. کمیسیونی که با ریاست امیر خجسته علاوه بر این طرح، طرح جنجال‌برانگیز فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی را نیز ماه‌ها است بی‌آن‌که نتیجه‌ای درباره آن اعلام شود در دست بررسی قرار داده است.
فعالان حزبی موافق و مخالف طرح استانی شدن انتخابات
طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی از طرح‌های قدمت‌دار مجلس است که از مجلس پنجم شورای اسلامی تا همین مجلس نهم، بارها مطرح شده است. آخرین بار هم این طرح در مجلس هفتم مطرح شد که شورای نگهبان آن را مغاير موازين شرع و قانون اساسي تشخيص داد و نمایندگان مجلس هم براساس اولویت طرح‌ها و لوایح، دیگر به آن نپرداختند. اما این طرح دوباره در مجلس نهم شورای اسلامی از سوی کمیسیون شوراها روی میز علی لاریجانی قرار گرفت. طرحی که نمایندگان به کلیات آن رأی مثبت دادند اما اکنون بر سر 5ماده آن، درحال مذاکره‌اند. طرح استانی شدن انتخابات که دیروز در صحن علنی مجلس کلیات آن نظر اکثریت مجلس را جلب کرد، مخالفانی دارد. مخالفانی که تنها نمایندگان مجلس نیستند بلکه برخی کنشگران عرصه سیاسی و حزبی هستند.
در مخالفت لاسجری با طرح استانی شدن انتخابات
حسن لاسجری، عضو حزب مؤتلفه در مخالفت با این طرح به «شهروند» گفت که این طرح به این دلیل موجب کاهش مشارکت مردم می‌شود که در شکل استاني انتخابات، آن دسته از افرادي شانس بيشتري براي تکيه زدن بر صندلي‌هاي بهارستان را دارند که در هر استان سرشناس‌تر و يا از امکانات و حمايت‌هاي مالي بيشتري برخوردار باشند. این درحالی است که اگر افراد حوزه‌ای رأی‌گیری شوند، نه‌تنها رقابت بین آنها بلکه رقابت بین طرفداران آنها هم افزایش می‌یابد. از این جهت شاهد حضور و مشارکت هرچه بیشتر مردم در انتخابات هستیم. اما واقعیت این است که نباید فقط به چهره‌های سرشناس توجه داشت. افراد نخبه و کارآمد زیادی در شهرستان‌ها هستند که می‌توانند فعالیت کنند و فقط کافی است به آنها میدان دهیم ولی با این روش استانی شدن، به دلیل عدم شناخت کافی آنها به حاشیه می‌روند. بنابراین این درست نیست که افرادی با گرایش‌های حزبی و با حمایت احزاب رأی بیاورند اما دیگرانی که شایستگی دارند اما امکانات کمتری برای تبلیغ و معرفی خود دارند، به مجلس راه پیدا کنند. اما ایراد دیگر مخالفان این طرح که شنیده می‌شود این است که این طرح موجب ارتباط کمتر نمایندگان مجلس با مردم می‌شود و بیش از آن‌که آنها دغدغه حل مشکلات روستاها و شهرستان‌های حوزه انتخابیه خود را داشته باشند، دغدغه‌های دیگری دارند که موجب کم توجهی نسبت به حوزه‌های انتخابیه‌شان شود. لاسجردی هم با تأیید این تحلیل به شهروند گفت: نمايندگاني که به اين شيوه انتخاب مي‌شوند، بيشتر به امکانات شخصي و احتمالاً حزبي و سياسي خود متکي هستند تا مردم شهرستان‌ها.
کوهکن و ناصری در جبهه موافقان طرح
با این حال این طرح از سوی اکثریت مجلس پذیرفته شده است و از این رو موافقانی هم دارد. موافقانی که تنها به دایره نمایندگان مجلس ختم نمی‌شوند. محسن کوهکن، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی برخلاف لاسجری معتقد است که این طرح می‌تواند منابع مالی هزینه‌های انتخاباتی را شفاف و از ورود پول‌های کثیف به سیاست جلوگیری کند. کوهکن به «شهروند» گفت که با استانی شدن انتخابات حجم پول کاسته می‌شود و منابع آن هم شفاف می‌شود. چراکه با این طرح افراد عمدتا از سوی احزاب حمایت مالی می‌شوند و در این شرایط هم هر گونه حجم خرج‌های تبلیغاتی زیاد از سوی برخی کاندیداها سریعا به چشم می‌آید. او همچنین در توضیح استدلال برخی مخالفان مبنی بر این‌که این طرح موجب کاهش مشارکت مردم می‌شود هم عنوان کرد: « این چه استدلالی است؟ خب افراد می‌توانند تلاش بیشتری برای آوردن مردم پای صندوق‌های رأی کنند. این دست کاندیداها و احزاب سیاسی است که شور و نشاط انتخاباتی را در کشور حفظ کنند. فکر می‌کنم می‌شود ادله‌ای ارایه کرد که مردم در انتخابات استانی باید حضور بیشتری داشته باشند.» عبدالله ناصری هم در موافقت با طرح مذکور به «شهروند» توضیح داد: « این طرح رویکرد ملی را بیشتر می‌کند. از آنجایی که یکی از وظایف نمایندگان هم رسیدگی به قوانین مجلس است، می‌توانند عمده فعالیت‌های خود را به امور تقنینی اختصاص دهند.»