شهروند| در حوزه برداشت منابع آبی ایران اظهارنظرهای ناامید‌کننده تا بخواهیم بوده و خواهد بود؛ این‌که ایران در بحرانی طولانی‌مدت قرار گرفته است هم نکته‌ای تازه نیست و همه می‌دانیم در وضعیتی بغرنج قرار داریم. اما آن چیزی که کمتر بدان توجه می‌شود این مسأله است که بحران خشکسالی برای ایران که کشوری خشک محسوب می‌شود، چیز تازه‌ای نیست و مشکل‌های امروز ما ریشه در مدیریتی دارد که منابع آب را جدی نگرفته بود. در دهه‌های اخیر، ساخت پر تعداد آب بند و سد برای کنترل آب و هدایت منابع آبی از یک منطقه به منطقه دیگر آنچنان شدت گرفته بود که حالا معلوم شده بسیاری از این برنامه‌های کشور از ریشه مشکل داشته است و بحث آبخیزداری در ایران بسان یک شوخی، جدی گرفته نشده بود! این قضاوت سخت درباره عملکرد پیشینیان، متکی به گفته‌هایی است که مسئولان امروز کشور روایت می‌کنند و نشان می‌دهد که اگر امروز را جدی نگیریم آینده سخت‌تری در پیش است.
رونمایی از بحران آبی در کرخه
آن‌طور که حمید چیت‌چیان وزیر نیرو در تازه‌ترین اظهارنظر خود در این حوزه گفته است، در برخی مناطق کسور تازه درحال خودنمایی است و ابعاد تازه‌ای هر روز از این ماجرا دیده خواهد شد. وزیر نیرو که دیروز در اولین نشست شورای هماهنگی مدیریت به هم‌پیوسته منابع آب حوضه آبریز رودخانه کرخه حضور داشت از منطقه دیگری رونمایی کرد که کمتر در خبرها شنیده شده بود. برهم خوردن تعادل منابع و مصارف آب در منطقه جنوب کشور خبری بود که او داد و اعلام کرد: به دلیل برداشت بیشتر از ظرفیت آب در حوضه رودخانه کرخه، تعادل منابع و مصارف آب در این حوضه به‌هم خورده است. او به صراحت هم تأکید کرد که هرچه جلوتر می‌رویم ابعاد جدیدی از بحران آب شناسایی می‌شود؛ بنابراین هماهنگی بین بخش‌های مختلف و ایجاد سازوکار جدیدی به نام «شورای هماهنگی مدیریت به هم‌پیوسته منابع آب» ما را قادر خواهد ساخت تا پاسخگوی نیازهای مردم باشیم. این مقام مسئول در نشستی که در محل ساختمان ستادی وزارت نیرو برگزار شد، افزود: مدت‌ها است که به دلیل بروز مشکلات متعدد در زمینه منابع آب حوضه آبریز کرخه به دنبال تشکیل این شورا بوده‌ایم و امیدوارم امروز با شروع فعالیت این شورا بتوانیم قدم‌های موثری را در جهت مدیریت بهتر منابع آب در این حوضه برداریم.
وی ادامه داد: در گذشته شورای هماهنگی حوضه آبریز زاینده‌رود به‌عنوان اولین تجربه مدیریت پیوسته حوضه‌های آبریز در کشور با مجوز شورایعالی آب کشور تشکیل شد و بسیاری از مسائل پیچیده این حوضه با مشارکت اعضای این شورا به خوبی کنترل شده است. او تأکید کرد: براساس این تجربه موفق، وزارت نیرو پیشنهاد تشکیل شورای هماهنگی حوضه آبریز رودخانه کرخه را به شورایعالی آب ارایه داد و با مصوبه این شورا دومین نمونه این کار در حوضه کرخه دایر شد.
بحران برداشت بیش از حد در بالادست
وزیر نیرو در این نشست بدون اشاره به نهضت سدسازی در سال‌های گذشته و برداشت‌های فراوان آب برای تأمین منابع شهرهای مختلف نکته‌ای تازه را در این حوزه رونمایی کرد. وی با بیان این‌که در حوضه اجرای طرح با این وسعت و کمیت قابل ادامه نیست، ادامه داد: هم‌اکنون ما بیشتر از ظرفیت حوضه برداشت می‌کنیم و در نتیجه برداشت بیش از حد آب در بالادست، فشار بسیار زیادی به پایین دست رودخانه به‌ویژه بر تالاب هورالعظیم وارد می‌کند و در صورت ادامه این طرح‌ها فشار بیشتر خواهد بود. او با اشاره به برداشت بیش از ظرفیت آب در حوضه کرخه گفت: طی سال‌های گذشته در حوضه رودخانه کرخه اتفاق‌هایی همچون کاهش بارندگی و افزایش میزان مصرف آب افتاده است که شرایط خاصی را در این حوضه پدید آورده است، هم‌اکنون طرح‌های در دست بهره‌برداری این طرح نیازمند تأمین آب هستند و طرح‌هایی نیز در دست اجرا هستند که در آینده به مصرف‌کنندگان آب اضافه خواهند شد. طرح‌هایی نیز در دست مطالعه است که در صورت تصویب نیازمند آب خواهند بود. وی تصریح کرد: اگر این روند ادامه یابد در آینده آبی برای پایین‌دست در دسترس نخواهد بود.
وزیر نیرو ادامه داد: زمانی هر کسی در کنار منبع آب یا رودخانه‌ای زندگی می‌کرد به دلخواه خود و بدون محدودیت از این منابع استفاده می‌کرد، اما هم‌اکنون نحوه رفتار در بالادست رودخانه‌ها و منابع آب بر شرایط اقتصادی و اجتماعی مردم در پایین دست این منابع تأثیر می‌گذارد و به نوعی زندگی مردم به هم پیوسته شده است. وی تصریح کرد: سابق بر این مسائل آب به نحوی بود که مدیریت موضوعات مرتبط با آب توسط یک دستگاه قابل حل بود، اما هم‌اکنون به دلیل پیشی گرفتن تقاضا و مصرف بر میزان منابع، یک دستگاه اجرایی به تنهایی نمی‌تواند تمام جنبه‌های مدیریت آب را به اجرا بگذارد و ما به همکاری دستگاه‌های مرتبط همچون بخش صنعت، کشاورزی، محیط‌زیست و همچنین مدیریت سیاسی و اجتماعی هر منطقه نیازمندیم. گفتنی است در این نشست، مهندس مقتدایی، استاندار خوزستان، مهندس مروارید استاندار ایلام، مهندس بازوند استاندار لرستان، مهندس زاهدی استاندار کردستان، مهندس رضایی استاندار کرمانشاه و مهندس نیک‌بخت استاندار همدان حضور داشتند، از طرف دستگاه‌های اجرایی نیز دکتر کیخا، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان محیط‌زیست، مهندس سجادی، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، مهندس خندان‌دل معاون عمران و توسعه وزارت کشور و مهندس رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا حضور داشتند.