محیط‌زیست خانواده ما یعنی زمینی که روی آن زندگی می‌کنیم، هوایی که از آن تنفس می‌کنیم و آبی که برای آشامیدن و آبیاری زمین و پرورش ماهی‌ها از آن استفاده می‌کنیم. آب، هوا و زمین از بزرگترین نعمت‌های خداوند هستند، وظیفه همه ما محافظت از این نعمت‌ها و استفاده درست از آنهاست.
سلامت خانواده ما به محیط‌زیست وابسته است. بسیاری از بیماری‌ها که موجب درد و رنج و حتی مرگ انسان می‌شوند، بر اثر زندگی در محیط‌زیست ناسالم به‌وجود می‌آیند. زندگی انسان‌ها در روی زمین مانند زنجیری به هم پیوند دارد. هرکس در هر نقطه از کره زمین به محیط‌زیست صدمه بزند، نتیجه آن بر تمام مردم کره زمین اثر می‌گذارد. انسان‌ها با فعالیت‌هایی که برای ادامه زندگی خود انجام می‌دهند، محیط‌زیست را به شدت آلوده کرده‌اند.
زمین چیزهای بسیاری در خود دارد و می‌تواند انواع و اقسام مواد اولیه کشاورزی و صنعتی را برای ما فراهم سازد. اما این چیزها مقدارشان خیلی هم زیاد نیست و مردم جهان با مصرف آنها حتی بیشتر از احتیاجات‌شان موجب نابودی این منابع می‌شوند.
هرچند تعداد انسان‌ها بیشتر باشد، محیط‌زیست زودتر آلوده و نابود می‌شود. جمعیت زیاد یکی از علت‌های مهم نابودی محیط‌زیست است. فرض کنید زمین کیک بسیار بزرگی است که همه مردم در آن سهم دارند. هر قدر جمعیت دنیا بیشتر باشد سهم هر نفر از منابع زمین کمتر می‌شود.
کمبود، غذا، آب و سوخت از بین رفتن مراتع و جنگل‌ها، کمبود مسکن، مدرسه، شغل و بهداشت و زیاد شدن زباله و آشغال بر اثر زیادی جمعیت به‌وجود می‌آید.
آب
آب شرط وجود حیات است و اکثر قریب به اتفاق واکنش‌های شیمیایی در محیط آبی صورت می‌گیرد. آب به علت پاره خواص ویژه اساسی نقش تنظیم‌کننده‌ای در طبیعت داشته و آن را در برابر تغییرات ناگهانی دما حفظ می‌کند. آب بعد از مصارف گوناگون (خانگی، کشاورزی، صنعتی و...) تبدیل به پساب می‌شود. برای جلوگیری از آلودگی آب و محیط‌زیست توسط این پساب‌ها باید راهکارهایی برای تصفیه و استفاده مجدد از آنها اتخاذ کرد.
خاک و عوامل آلوده‌کننده آن
خاک، پالایشگاه گیاه است. خاک، مواد و عناصری را که گیاه نیاز دارد پالوده و آماده مصرف می‌کند. خاک‌ها متنوع‌اند یعنی عناصر و مواد پالوده شده از خاکی به خاک دیگر فرق دارد. هر گیاه وابسته به خاک است. هرگونه از گیاهان ناحیه‌ای را برای زندگی انتخاب می‌کنند که خاک آن ناحیه مواد مورد نیازشان را آماده کرده است. به همین جهت به‌تبعیت از نوع خاک، نوعی خاص از گیاه نیز در روی آن مستقر است.
خاک همچنین نوعی آزمایشگاه شیمی است که در آن ماه با فرمول و خواص معینی تولید می‌شود. حال اگر موادی را به این آزمایشگاه بیفزاییم یا از آن کم کنیم فرمول و خواص محصول را به‌هم زده‌ایم. اگر این تغییر از حد معینی تجاوز کند گیاه آن را تحمل نکرده و می‌میرد یا اصلا در آن محل نمی‌روید.
اضافه‌شدن مواد و عناصر غیرضروری که مورد مصرف گیاهان نیستند در خاک یا عناصر غذایی در جذب شدن به گیاه رقابت می‌کنند و معمولا هم برنده می‌شوند. درنتیجه موادی وارد پیکره گیاه می‌شود که جزو مواد غذایی‌اش نیست و گیاه مسموم می‌شود. سپس حیوان از آن گیاه تغذیه کرده، حیوان هم به مرور با انباشته شدن آن مواد مسموم می‌شود و درنهایت انسان هم که مصرف‌کننده هر دو اینهاست مسموم می‌شود.
هوا
یکی دیگر از منابع محیط‌زیست هواست. انسان بدون هوا بیشتر از چند دقیقه نمی‌تواند زنده بماند. هوا مخلوطی از چند گاز است که مهم‌ترین آن اکسیژن است و انسان برای ادامه زندگی به آن احتیاج دارد. اما انسان‌ها با فعالیت‌های خود هوا را به قدری آلوده کرده‌اند که سمی شده و زندگی موجودات را به خطر انداخته است. این آلودگی‌ها بیشتر به صورت دوده است که از دودکش خانه‌ها، کارخانه‌ها و لوله اگزوز خودرو‌ها بیرون می‌آید.
هوای آلوده Polluted Air
اضافه شدن هر ماده‌ای تا حدی خواص فیزیکی و شیمیایی هوای تمیز را تغییر می‌دهد بنابراین چنین موادی به‌عنوان آلوده‌کننده هوا در نظر گرفته می‌شوند. آلوده‌کننده‌ها معمولا به‌عنوان موادی که باعث تأثیرات قابل‌توجهی برای بشر، حیوانات، نباتات یا مواد شوند، طبقه‌بندی می‌شوند.
بر این اساس تقریبا هر ماده طبیعی یا مصنوعی که بتواند از هوا به‌دست آید به‌عنوان آلوده‌کننده طبقه‌بندی می‌شود. چنین موادی به صورت ذرات جامد، قطرات مایع گازها یا مخلوطی از این اشکال هستند. اکثر مشکلات آلودگی هوا به تنوع انواع مختلف آلوده‌کننده‌ها در شکل‌های گوناگون مربوط می‌شود.
درخت و جنگل
درختان نه‌تنها موجب زیبایی و سرسبزی طبیعت می‌شوند بلکه با جذب گاز کربنیک و ایجاد اکسیژن، هوای موردنیاز ما را تصفیه می‌کنند. ما برای ادامه زندگی هر لحظه به اکسیژن هوا نیاز داریم. اکنون که هوای شهرهای ما به‌دلیل زیادی جمعیت و رفت و آمد وسایل نقلیه و ایجاد کارخانجات آلوده است به وجود درختان و جنگل‌ها بسیار نیازمندیم.
درختان نه‌تنها سبب پاکی هوا می‌شوند بلکه در نگاه داشت آب‌های زیرزمینی و جلوگیری از فرسایش خاک نقش اساسی دارند. درخت و جنگل موجب می‌شوند که سیل راه نیفتد. پرندگان برای ساختن آشیانه خود به درختان نیاز دارند. بسیاری از آنان روی زمینی که پوشش گیاهی ندارد لانه نمی‌سازند. بسیاری از جانوران که اهلی نیستند، جنگل را زیستگاه و پناهگاه خود می‌دانند. اگر ما درخت و جنگل نداشته باشیم ریشه‌های اصلی حیات خود و حیوانات را قطع کرده‌ایم. مقدار جنگل در کشور ما کم است. همین مقدار کم هم درحال تخریب است.
نقش جنگل‌ها و مراتع در مبارزه با آلودگی هوا
آلودگی هوا چه در مناطق شهری به‌وسیله وسایل دودزا، کارخانجات و سایر منابع آلوده‌کننده و چه در مناطق بیابانی در اثر حرکت و جابه‌جایی ماسه‌ها و گرد و غبار به‌وسیله باد وجود دارد. مواد سمی موجود در هوای شهرها فقط از لوله اگزوز خودرو‌ها یا دودکش کارخانه‌های داخل شهر خارج نمی‌شود. بلکه بادهایی که از اطراف می‌وزند سبب می‌شوند که گرد و غبار و گازهای کارخانه‌های اطراف را هم وارد شهر کنند و به غلظت مواد سمی هوای منطقه مسکونی بیفزایند. درختان در جلوگیری و کاهش آلودگی هوا که ذکر شد نقش اساسی دارند.
طبق بررسی‌های دانشمندان روسیه، درختان کاج، گردو، بلوط، فندق، اوکالیپتوس، ارس، افرا، بید و زبان گنجشک از خود موادی در هوا پخش می‌کنند که باعث از بین رفتن بسیاری از باکتری‌ها و قارچ‌های تک‌سلولی و برخی از حشرات مضر می‌شود.
این ماده (فینوسینه) نامیده می‌شود.
از دیگر اهمیت جنگل به اختصار می‌توان موارد زیر را نام برد.
1. تأثیر جنگل و مراتع در مبارزه با فرسایش، حفظ و تولید خاک
2. اهمیت جنگل در جلوگیری از سروصدای محیط
3. اهمیت جنگل و فضای سبز به‌عنوان تفریحگاه برای انسان
4. اهمیت جنگل در تلطیف هوا
5. نقش اقتصادی جنگل
6. استفاده از محصولات جنگل‌ها و مراتع در تولید مواد دارویی و صنعتی (فرعی)
جنگل
دیر زمانی است که واژه کالای سبز در کنار طلای سیاه در جهان طنین افکنده است.
جنگل‌های شمال ایران
جنگل‌های شمال که در استان‌های گیلان و مازندران در دامنه‌های شمالی سلسله جبال البرز قرار دارند به برکت رطوبت ناشی از دریای خزر رشد و تکامل یافته‌اند.
این جنگل‌ها به‌صورت نواری به طول تقریبی 900کیلومتر و مساحتی حدود 9/1میلیون هکتار را می‌پوشاند. در 30 سال قبل 4/3میلیون هکتار بوده که با توجه به تخریب سالیانه به نصف کاهش یافته است. چنانچه این روند تخریب ادامه یابد به جرأت می‌توان گفت که جنگل‌های باقی‌مانده در طی 20تا30 سال آینده از بین خواهد رفت در نتیجه رودخانه‌های منطقه سیلابی و فصلی شده است. کشاورزی و دامپروری در خطر نابودی قرار گرفته، صنایع چوب نابود و در مجموع اوضاع اقتصادی و اجتماعی استان‌های گیلان و مازندران در هم خواهد ریخت که اثرات سوئی در وضع اجتماعی- اقتصادی مملکت خواهد داشت.