زن بودن در جامعهای که اخلاقیات و نگاه انسانی به آن درحال رشد و گسترش باشد، کار سختی نیست. البته بهطورکلی یکی از مباحث اساسی در زمینه توسعه، میزان بهرهگیری درست و منطقی از تواناییها و استعدادهای نیروی انسانی هر جامعه است. بر این پایه، شغل یا اشتغال یکی از موضوعات مورد توجه علوماجتماعی است که مباحث زیادی را به خود اختصاص داده است. نقش اشتغال در پویایی زندگی انسان انکارناپذیر است و میتوان آن را کانون ارتباطات انسانی و اجتماعی تلقی کرد. در جهت این پویایی بيتردید زنان، بهعنوان نیمی از جمعیت، تأثیر مستقیمی در توسعه جامعه دارند زیرا هدف هر جامعهای، بهحداکثر رساندن رفاه اجتماعی است و رفاه اجتماعی تابعی از درآمد سرانه، توزیع عادلانه درآمد، بهبود سطح امکانات آموزشی، بهداشتی، رفاهی و میزان مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی مردان و زنان و... است. در جامعهای که مشارکت زنان در زمینه اشتغال و فعالیتهای اقتصادی بیشتر باشد، رفاه اجتماعی نیز بیشتر خواهد بود، زیرا مشارکت زنان در بازار کار، موجب کاهش نرخ باروری، افزایش سطح تولید، افزایش درآمد سرانه و در نتیجه سبب افزایش رفاه اجتماعی کل جامعه میشود.
برعکس دسترسی محدود و نابرابر به فرصتهای کسب درآمد و اشتغال که به صورت بیکاری و کمکاری پدیدار میشود، خود از عمدهترین علل فقر است و برای از بین بردن فقر، بیکاری و نابرابری باید هر دو جنس را مدنظر قرار داد و باید شناخت جایگاه و نقش زنان در توسعه و ابعاد گوناگون آن در کانون توجه برنامهریزان توسعه قرار گیرد. هنگامی که بحث از توسعه به میان میآید، منظور تغییرات هماهنگ در اقتصاد و ساختارهای جامعه، جهت استقرار یک نظام عادلانه و بهبود کیفیت زندگی انسانهاست.
بر این اساس، لفظ انسان، مختص مرد نیست، بلکه این تعریف تمامی انسانها، یعنی مرد و زن، پیر و جوان را شامل میشود. همچنین باید توجه داشت که اشتغال در معنی خاص خود عبارت است از تطابق نیروی انسانی با فرصتهای شغلی و درجه تطبیق این نیرو با حرفهها و فعالیتهای موجود در یک جامعه و تحرک شغلی و جغرافیایی کافی باید بتواند همواره نیروی کار را با تغییرات عرضه و تقاضا مطابقت دهد، تعادل اشتغال را برقرار کند و از کمکاری و بیکاری جلوگیری کند. لذا هر فردی از افراد جامعه حق دارد از دولت بخواهد امکان اشتغال وی را به کاری مولد و مفید در جهت تولید کالا و خدمات مورد نیاز عامه مردم ایجاد کند و دولت هم موظف است در برابر اختیاراتی که از عامه مردم دریافت کرده است، ترتیب مشارکت و اشتغال آحاد جامعه را با توجه به عرضه و تقاضای نیروی انسانی از یکسو و با در نظر گرفتن استعداد و تواناییهای فردی از سوی دیگر فراهم کند، بهنحوی که فرد ضمن بروز خلاقیت و نوآوری، مفید بودن خویش را نیز در جامعه احساس کند. از اینرو، عدم دسترسی زنان به شغل مناسب یا عدم ارتقای شغلی، علاوهبر اینکه بر موقعیت و درآمد زنان و بسیاری از متغیرهای اجتماعی نظیر فقر و بیماری تأثیر منفی میگذارد، به بيعدالتی اجتماعی نیز دامن میزند، زیرا عدمدسترسی زنان به فرصتهای شغلی مناسب نشاندهنده تبعیض در جامعه است و تبعیض از موانع تحقق توسعه بهشمار میآید و عامل بسیار مهمی در سد کردن راه رشد و تعالی انسان است. بنابراین میتوان گفت ازجمله شاخصهای توسعهیافتگی یک کشور، میزان مشارکت و نقشی است که زنان در آن کشور دارا هستند و عدم بهرهوری از نیروی بالقوه زنان در زمینههای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، دستیابی به توسعه را ناممکن میسازد.
آمارهای موجود حاکی از آن است که امروز زنان ایران در جایگاه و منزلتی دوگانه قرار دارند. از نظر شاخصهای بهداشتی، آموزشی زنان ایران در شرایطی به مراتب بهتر از اکثر کشورهای منطقه قرار دارند، اما از نظر حضور در بازار کار و سهم درآمدی، در میان کشورهای درحال توسعه رتبه بسیار پایینی دارند .
در همین زمینه مجتهده طاهره صفاتی، مشاور فقهی معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاستجمهوری با بیان اینکه از نظر فقهی مشکلی برای فعالیت اجتماعی زنان وجود ندارد، میگوید: اگر فعالیت اجتماعی آنان منجر به حریمشکنی شود، قطعا حرمت شرعی دارد ما موظف هستیم پوشش مقبول شرعی را در جامعه و محیط کار و درس رعایت کنیم. وقتی زنان پوشش مقبول شرعی را رعایت نکنند، عدهای سوءاستفاده میکنند و حضور اجتماعی زنان را نهتنها سازنده بلکه مخرب بیان میکنند که موجب آشفتگی محیط خانواده میشود.
مشاور فقهی معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاستجمهوری با بیان اینکه دغدغه عدهای از افرادی که از کار زنان ممانعت میکنند، حفظ حریمهای اجتماعی است، اظهارکرد: شرع مقدس برای ما بهعنوان مسلمان حریمهایی را قایل شده است، وقتی زنان حریمشکنی میکنند، عدهای به فعالیت اجتماعی زنان نگاه تنگنظرانه پیدا میکنند و یک وجه غیرشرعی برای کار آنان قایل میشوند، اما اگر زنان حریمشکنی نکنند و در محیط علمی و اجتماعی مصونیت اخلاقی ایجاد کنند، قطعا مخالفان نمیتوانند حرفی بزنند.
وی گفته است: مدیریت زن، کمک اعضای خانواده و تصویب قوانین حمایتی قابلاجرا میتواند فعالیت اجتماعی زنان را تسهیل کند، البته زنان باید زمانی که به حضور آنان در محیط خانه نیاز است، بیشتر در منزل حاضر باشند.