در فرهنگ‌های مختلف جهان، کودکان فاقد سرپرست توسط خانواده‌های خواهان پرورش فرزندان بیشتر، پذیرش می‌شوند.
در کشور ما خانواده‌های فاقد فرزند یا خواهان پرورش فرزندان بیشتر، اقدام به پذیرش فرزند از خانواده‌های دیگر یا از بین کودکان محروم از خانواده از طریق سازمان بهزیستی می‌کنند. پذیرش فرزند، ازجمله راهکارهای مهم مقابله با پیامدهای منفی نگهداری درازمدت کودکان در مراکز شبانه‌روزی است که مانع از آسیب به رشد و پرورش سالم کودکان می‌شود.
پذیرش فرزند، نقش مثبتی در ارایه سرپرستی صالح، برای کودکان بازی کرده و به تقویت روند موسسه‌زدایی و ایجاد پرورش فرزندان در دامان خانواده کمک کرده است. فرهنگ ایرانی و اسلامی نیز مملو از سنت‌ها و اعتقادات مثبت در ارج نهادن به پذیرش و پرورش فرزندان در خانواده است.
«شبه‌خانواده» یکی از طرح‌های بهزیستی به‌منظور حمایت از کودکان بی‌سرپرست و
بد سرپرست است که با هدف پیشگیری از اقامت درازمدت کودکان در مراکز سازمان، پیشگیری از ایجاد مشکلات عاطفی کودکان و در راستای کاهش تأسیس مراکز شبانه‌روزی ایجاد شده است.براساس این طرح، یک تا 3 کودک در خانواده بستگان یا خانواده داوطلب واجد صلاحیت، تحت‌مراقبت قرار گرفته و از سوی مددجویان بهزیستی به‌صورت مستمر بر زندگی آنان نظارت می‌شود.
همچنین این طرح به تقویت روند
موسسه زدایی و ایجاد پرورش فرزندان در دامان خانواده کمک کرده و در این راستا یکی از عمده‌ترین قالب‌های حمایت از کودکان بی‌سرپرست، طرح «شبه‌خانواده» است که کودکان مشمول این طرح نیز کودکان مقیم مراکز شبانه‌روزی هستند که با زمینه‌سازی مناسب مددکاری انتخاب و به‌صورت کوتاه‌مدت یا بلندمدت جهت زندگی، به خانواده‌های داوطلب واجد صلاحیت منتقل می‌شوند.
شرایط خانواده‌های داوطلب:
1- اعضای خانواده می‌بایست ایرانی، مسلمان، متعهد، معتقد به مبانی اعتقادی و اسلامی، فاقد سوءپیشینه کیفری، مشهور به حسن‌اخلاق، دارای انسجام، توانایی و مهارت کافی در پرورش کودکان باشند.
2- با توجه به سن و جنسیت فرزند و مدت نگهداری، اعضای خانواده می‌بایست متعهد به رعایت دقیق موازین شرعی و پرورش اسلامی باشند و بدان عمل کنند.
3- برخورداری اعضای خانواده از سلامت‌روان و سلامت‌جسمانی در حد ایفای نقش و مسئولیت، نسبت به فرزندان و حقوق آنان.
4- خانواده‌های داوطلب باید حداقل دارای مدرک تحصیلی دیپلم باشند. داوطلبان دارای کارشناسی علوم‌تربیتی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و مددکاری در اولویت هستند.
5- خانواده‌های داوطلب باید در کار با کودک دارای شناخت و تجربه لازم باشند و توانایی آنها در حمایت از کودکان مورد ارزیابی لازم قرار گیرد.
6- بستگان سببی و نسبی کودک در صورت واجد شرایط بودن در اولویت قرار می‌گیرند.
7- سن زوجین داوطلب باید حداقل 25سال و حداکثر 50سال باشد.
8- پس از پذیرش فرزندان در خانواده، تعداد اعضای خانواده نباید از 7 نفر تجاوز کند.
9- خانواده داوطلب می‌بایست از تمکن مالی مناسب برخوردار باشند.
10- خانم‌های فاقد همسر در صورت دارا بودن سایر شرایط با تأیید کمیته شبه‌خانواده استان می‌توانند سرپرستی یک الی 3کودک دختر را عهده‌دار شوند.
کودکان مشمول این طرح:
کودکان مقیم مراکز شبانه‌روزی که با زمینه‌سازی مناسب مددکاری انتخاب و به‌صورت کوتاه‌مدت یا بلندمدت جهت زندگی، به خانواده‌های داوطلب واجد صلاحیت منتقل می‌شوند.
نحوه اجرا و پیگیری طرح:
1- انتخاب کودکان
فرزندان واجد شرایط با مطالعه کارشناسی و نظر فرزند، نظر سرپرست شبه‌خانواده و با در نظر گرفتن مصالح تربیتی و حقوقی کودک انتخاب می‌شوند. ویژگی‌های کودک و خانواده‌های داوطلب با هدف افزایش امکان موفقیت شبه‌خانواده مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار می‌گیرد.
2- شناسایی و تأیید صلاحیت خانواده‌های داوطلب
این امر طی گزارشات مددکاری صورت می‌پذیرد. گزینش خانواده داوطلب از طریق کمیته شبه‌خانواده استان شامل: مدیرکل استان، معاون امور اجتماعی استان، کارشناس شبه‌خانواده استان، مدیر بهزیستی شهرستان و کارشناس حقوقی استان انجام می‌گیرد.
3- آموزش و ایجاد آمادگی در کودکان و خانواده‌ها
ایجاد زمینه‌های مناسب آشنایی اعضای شبه‌خانواده با فرزندان و شناخت محیط جدید زندگی قبل از تحویل فرزندان توسط کارشناسان مجرب انجام می‌گیرد. ضمن آن‌که قبل از انتقال کودکان به خانواده، آموزش لازم به خانواده‌ها داده می‌شود.
به نظر وقتی شرایط تشکیل خانواده وجود ندارد، با تشکیل شبه‌خانواده می‌توان گام‌های موثری را در جهت بسامان‌شدن جامعه برداشت.