سحر قاسم نژاد- شهروند | بازار مسکن چندسالی است که در رخوت کامل به‌سر می‌برد و دیگر خبری از بازار داغ ساخت‌وساز نیست. به بنگاه‌های املاک که سر بزنید حتما خواهید دید که قریب به اتفاق مراجعان، یا موجر هستند یا مستاجر. به عبارت دیگر اگر کسی میلی هم به فروش خانه و ملک داشته باشد کمتر اتفاق می‌افتد که دست‌کم در بازه‌زمانی کوتاه موفق شود، البته این رکود و رخوت به معنای افت قیمت‌ها هم نیست یعنی اگرچه خریداری در بازار مسکن وجود ندارد اما صاحبخانه‌ها هم کوتاه نمی‌آیند و حاضر نیستند از موضع قیمتی خود عقب بنشینند و قیمت‌ها را بشکنند. انبوه‌سازها هم در رأس این قشر مقاومت‌کننده هستند. یعنی سرمایه‌گذارانی که نقدینگی خود را برای ساخت خانه خرج کرده‌اند و حاضر هم نیستند قیمت‌ها را پایین بیاورند حتی اگر هزینه این مقاومت، خوابیدن چندساله سرمایه باشد.
این وضع اگر چه از سویی با توجه به افزایش نیافتن بیشتر قیمت‌ها در نظر اول خوشایند به‌نظر می‌رسد اما واقعیت این است که نگاه بخش بزرگی از اقتصاد ایران به دست صنعت ساخت‌وساز نتیجه‌اش این‌می‌شود که وقتی بازار مسکن رونقی ندارد در دیگر بازارها هم رکود لاجرم و ناگزیر خواهد بود. نباید فراموش کرد که بسیاری از صنایع مستقیم و غیرمستقیم به صنعت ساخت‌وساز وابسته هستند، بنابراین وقتی بسیاری از ساختمان‌هایی که ظرف چند‌سال گذشته ساخته شده‌اند هنوز فروش نرفته‌اند و خالی‌اند نمی‌توان انتظار داشت که پروژه‌های بزرگ و کوچک جدیدی هم کلید بخورد و این در نهایت یعنی رکود این صنعت و به‌تبع آن دیگر صنایع و مشاغل وابسته. اما این وضع تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
«مصطفی قلی‌خسروی» رئیس سابق اتحادیه سراسری مشاوران املاک چندان امیدی به بازگشت رونق به این بازار دست‌کم تا نیمه‌دوم سال آینده ندارد. او درخصوص ابراز امیدواری‌ها در مورد رونق گرفتن بازار مسکن در سال آینده به «شهروند» گفت: اخباری که قبل از عید، قبل از ماه‌رمضان یا پیش از انتخابات منتشر می‌شود عموما حکم شایعه دارد، بنابراین ابراز امیدواری‌ها نسبت به رونق بازار مسکن هم به نظر در حد شایعه غیرموثق می‌آید.
او درخصوص تأثیر تصمیمات سال‌های اخیر در حوزه مسکن و تأثیر آنها بر حال و روز فعلی این بازار افزود: تصمیماتی نظیر پروژه عظیم مسکن‌مهر بیش از همه از نظر روانی بازار را تحت‌تأثیر قرار داد و این در حالی بود که در همان سال‌ها بانک‌های خصوصی تازه‌تأسیس وام‌ها و تسهیلات عجولانه‌ای به خرید مسکن اختصاص دادند که نتیجه‌ای نداشت جزء افزایش شدید قیمت‌ها.
دولت نمی‌خواهد
خانه گران شود
خسروی ادامه داد: براساس آنچه من اطلاع دارم دولت یازدهم اجازه افزایش قیمت‌ها را نخواهد داد تا نرخ تورم کماکان در مدار نزول باقی بماند. به‌عبارت دیگر امکان جهش قیمتی در سال آینده هم وجود نخواهد داشت و افزایش قیمت بعید است تا به نرخ تورم برسد. او خاطرنشان کرد: البته در نیمه دوم هر‌سال با توجه به افزایش میل مردم به خریدوفروش‌های جدید، بازار مسکن رونق نسبی را تجربه می‌کند براساس همین سنت می‌توان انتظار داشت که در 6ماهه دوم سال 94 هم معاملات این بازار از رکود خارج شود.
این فعال باسابقه بازار مسکن درخصوص احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای و تأثیر آن بر آینده بازار مسکن هم تأکید کرد: در صورت به نتیجه رسیدن این مذاکرات و لغو تحریم‌ها نتیجه‌ای عاید بازار مسکن نخواهد شد چون 80درصد مصالح لازم برای ساخت‌وساز محصول ایران است به این ترتیب لغو تحریم‌ها هم نمی‌تواند قیمت‌های آنها را دستخوش تغییر کند.
همه منتظر تحولات سیاسی
این در حالی است که «علی نوذرپور» کارشناس بازار مسکن نظری متفاوت دارد و معتقد است از آن‌جا که این بازار زیرمجموعه‌ای جدایی‌ناپذیر از کل اقتصاد ایران است، آینده بازار مسکن را هم باید با توجه به شرایط اقتصادی کشور سنجید. او به «شهروند» گفت: اقتصاد ایران در چند‌سال اخیر به شدت به اتفاقات حوزه سیاست گره خورده؛ حوزه سیاست هم به دو بخش تقسیم می‌شود؛ سیاست داخلی و خارجی. نکته دیگر این‌که اگر چه سیاست داخلی به ثبات رسیده اما واقعیت این است که سیاست خارجی هنوز متلاطم است، بنابراین نمی‌تواند اقتصاد کشور و به‌تبع آن بازار مسکن هم به آرامش و رونق برسد. نوذرپور ادامه داد: در چنین شرایطی برای تحلیل وضع اقتصادی باید منتظر حوادث آتی باشیم تا شاید با روشن‌شدن مذاکرات هسته‌ای و سیاست خارجی، بازارهای اقتصادی هم از بلاتکلیفی و رکود خارج شوند.
منتظر تحولات بزرگ نباشید
او در تحلیل وضع اقتصادی کشور تصریح کرد: در بیش از یک‌سال گذشته، بیکاری و نرخ تورم به میزان قابل توجهی کاهش یافته اما کاملا مهار نشده با این اوصاف تنها می‌توان امیدوار بود که دولت در آینده بتواند حوزه سیاست خارجی را به ثبات برساند و برنامه دست‌کم میان‌مدتی را برای اقتصاد کشور ارایه کند در چنین شرایطی این امکان هم وجود خواهد داشت که بازار مسکن از بحران رکود خارج شود.
این کارشناس بازار مسکن البته چندان امیدی هم به این راه نجات ندارد. او گفت: با وجود شواهد موجود فکر نمی‌کنم بازار مسکن در سال آینده تغییر آنچنانی را تجربه کند و از رکود فعلی خارج شود. او درخصوص دلایل آغاز رکودی که دامنگیر بازار مسکن شده، تأکید کرد: در سال‌های 90 و 91 قیمت‌ها در بازار مسکن افزایش یافت اما این جهش قیمت با رشد اقتصادی منفی کشور مترادف شد. در حقیقت رشد اقتصادی منفی که در طول عمر دولت دهم دامن کشور را گرفت نشان می‌داد که اقتصاد به سمت افت شاخص‌های اساسی در حال حرکت است.
بازار مسکن
لکوموتیو قطار اقتصاد نیست
نوذرپور یادآور شد: در وضعیتی که رشد اقتصادی در مدار منفی است طبیعتا تولید در حوزه صنعت و کشاورزی حال و روز خوبی ندارد و به‌تبع آن بخش خدمات هم وارد دوره رکود می‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت بسیاری از مشکلات فعلی ما ناشی از وضع اقتصادی زمان دولت دهم است، البته دولت جدید بخشی از این مشکلات را مهار کرده اما این معنی حل‌وفصل همه مصائب نیست.
او افزود: به هر حال بازار مسکن را باید به‌عنوان متغیری وابسته به اقتصاد کشور مورد بررسی قرار داد در نتیجه نمی‌توان انتظار داشت در شرایطی که اقتصاد کشور گرفتار رکود است، بازار مسکن روزهای پررونقی را پشت‌سر بگذارد به عبارت دیگر، برخلاف اعتقاد برخی؛ نمی‌توان بازار مسکن را پیشتاز و لکوموتیو قطار اقتصاد کشور دانست. نوذرپور درخصوص ادعای گروهی که معتقدند دولت مایل به افزایش قیمت مسکن نیست، تأکید کرد: اصولا دولت چندان نتوانسته در بازار مسکن نقش فعال و موثری ایفا کند یعنی در یک‌سال و نیم گذشته شاهد برنامه‌ریزی خاصی از سوی دولت برای بازار مسکن نبوده‌ایم که به نتیجه‌ای هم رسیده باشد.