پلاستیک یکی از پرکاربردترین مواد در دنیای امروز است. از بستهبندیهای روزمره گرفته تا تجهیزات پزشکی حیاتی، پلاستیک در زندگی ما نقش مهمی ایفا میکند. اما این ماده مصنوعی، پس از مصرف، به راحتی از محیط حذف نمیشود و ممکن است برای دههها یا حتی قرنها باقی بماند. اما آیا از مدت زمان تجزیه انواع مختلف پلاستیک، عوامل مؤثر بر روند تجزیه و پیامدهای زیستمحیطی آن اطلاع دارید؟ عوامل مختلفی میتوانند بر سرعت تجزیه پلاستیک تأثیر بگذارند. یکی از مهمترین عوامل، میزان تماس با نور خورشید و به ویژه تابش اشعه فرابنفش (UV) است. تابش UV میتواند پیوندهای شیمیایی پلاستیک را تضعیف کرده و روند تجزیه را تسریع کند. همچنین نوع ماده، ضخامت پلاستیک و شرایط محیطی مانند دما و رطوبت نیز بر این فرآیند اثرگذارند. براساس دادههای ارائه شده، مدت زمان تجزیه پلاستیک بسته به نوع محصول، بسیار متفاوت است. برخی از اقلام پلاستیکی در عرض چند دهه تجزیه میشوند، اما برخی دیگر برای قرنها در محیط باقی میمانند.
ته سیگارها، با وجود اندازه کوچک، یکی از سریعترین موارد تجزیهشونده هستند که حدود 5 سال طول میکشد تا در طبیعت از بین بروند. کیسههای پلاستیکی که روزانه میلیونها عدد از آنها استفاده میشود، حدود ۲۰ سال برای تجزیه شدن نیاز دارند. فنجانهای قهوه با روکش پلاستیکی که در کافهها رایج هستند، طی ۳۰ سال تجزیه میشوند. اقلام مقاومتر مانند نیهای پلاستیکی، حلقههای قوطی نوشابه و بطریهای آب پلاستیکی بین ۲۰۰ تا ۴۵۰ سال زمان برای تجزیه نیاز دارند. اقلام بهداشتی مانند مسواک و پوشکهای یکبارمصرف، همچنین یونولیت (استایروفوم)، حدود ۵۰۰ سال در طبیعت باقی میمانند. نخهای ماهیگیری با ۶۰۰ سال دوام، رکورددار هستند و به شدت برای حیات دریایی خطرناک محسوب میشوند. فرایند بازیافت پلاستیک محدودیتهایی دارد. پلاستیک معمولاً تنها یک یا دو بار قابلیت بازیافت دارد، چراکه با هر بار بازیافت، کیفیت مواد کاهش مییابد. پس از چند بار بازیافت، پلاستیک دیگر قابل استفاده نیست و سرانجام یا دفن میشود، یا سوزانده میشود، یا به آبهای آزاد راه مییابد.