[ لیلامهداد] بلاگرهای گردشگری با جذابیت محتوای‌شان میلیون‌ها نفر را به مقاصد طبیعی و تاریخی می‌کشانند اما گاهی همین محبوبیت به بهای تخریب محیط‌زیست و میراث فرهنگی تمام می‌شود از آتش زدن برجی تاریخی در گیلان برای جلوه بصری بیشتر تا برداشت غیرقانونی خاک‌های رنگی جزیره هرمز که اکوسیستمی میلیون ساله را تهدید می‌کند. درواقع در یک سو برخی بلاگرها با معرفی مقاصد بکر و حمایت از اقتصاد محلی، موتور گردشگری‌اند و در سوی دیگر رفتارهای غیرمسئولانه‌شان به بحران‌هایی مانند شلوغی بیش از حد مناطق فاقد زیرساخت یا تخریب آثار باستانی دامن می‌زند.
7میلیون و 201هزار و 825 نفر شب اقامت در استان هرمزگان داشتند
سواحل و جزایر استان هرمزگان در سال‌های اخیر به یکی از مقاصد پرطرفدار برای گردشگران ایرانی به‌ویژه در تعطیلات سال نو بدل شده است. از ابتدای 23 اسفند سال گذشته تا پایان 15فروردین 1404 امسال به گفته محمد محسنی، مدیرکل میراث‌‌‌فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی هرمزگان با رشد 10درصدی نسبت به سال گذشته، در مجموع 7میلیون و 201هزار و 825 نفر شب اقامت در استان هرمزگان به ثبت رسید که با حذف شب اقامت، 2میلیون و 245هزار و 775 گردشگر به این استان سفر کردند. در حقیقت هرمزگان با این آمار توانست رتبه هشتم را در میان استان‌‌‌های با بیشترین گردشگر به دست آورد. در این بازه زمانی همچنین ضریب اشغال اماکن اقامتی هرمزگان اعم از هتل، اقامتگاه، خانه اجاره‌ای و... صددرصد بود. همین موضوع سبب شد به واسطه کمبود زیرساختها، برخی ناچار به چادرخوابی در سواحل بنادر و جزایر هرمزگان شوند. بنابرنظر مدیرکل میراث‌‌‌فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی هرمزگان 4میلیون و 64هزار و 745 نفر مسافر و یک میلیون و 22هزار و 892 گردشگر به وسیله 146هزار و 353 شناور در مسیرهای دریایی استان هرمزگان رفت‌‌‌و‌آمد کردند، در این بازه زمانی 775هزار و 338 خودرو از طریق بنادر به جزایر مختلف استان منتقل شدند.
نوروز برای هرمز آب که نداشت هیچ، زخم‌هایی هم بر تنش به یادگار گذاشت
تعطیلات نوروز 1404 برای جزیره هرمز آب که نداشت هیچ، زخم‌هایی هم بر تنش به یادگار گذاشت. تعطیلات نوروز 1404 اغلب گردشگران و مسافران نوروزی شهرهای جنوبی را مقصد سفرشان انتخاب کردند و این شائبه به وجود آمد که این فرصتی است برای رونق گردشگری در سرزمین آب و آفتاب در حالی که جز بحرانی بی‌سابقه برای این جزیره نبود. در ایام تعطیلات بیش از 7میلیون اقامت شبانه در استان هرمزگان ثبت شد و این برای قشم مساوی بود با ازدحام، کمبود زیرساخت، گرانی افسارگسیخته. هرچند سرقت خاک همه را شوکه کرد. قبل از اینکه تقویم به تعطیلات نوروزی برسد، بلاگرها و گردشگران در فضای مجازی از خاک نقره‌ای و سرخ هرمز قصه‌ها سر دادند و در نهایت مشتی از آن را سوغات به شهرشان بردند اما تعطیلات نوروزی و هجوم گردشگران به قشم پرده از این فاجعه برداشت. گردشگرانی که به سوغاتی‌های متداول قشم و هرمز اکتفا نکردند و خاک این خطه ایران را در بطری و کیسه همراه خود به شهرشان بردند. اتفاقی که اعتراض بومیان، فعالان محیط‌زیست و ... را برداشت.
سکوت اداره کل محیط‌زیست و هشدار نماینده هرمزگان
فضای مجازی پُر شد از اخبار و ویدئوهای گردشگرانی که خاک جزیره را به یغما می‌بردند و در این میان برخی تصاویر هم نمایشگر درگیری بومی‌ها با گردشگران بود، اما مساله مهم این بود که اداره‌کل محیط‌زیست استان هرمزگان تا روزها پس از وقایع سکوت اختیار کرد. سکوتی که موجب دلخوری بومی‌ها و فعالان محیط‌زیست شد. البته در نهایت اداره‌کل محیط‌زیست استان با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد؛ در صورت بازگشت خاک سرقت‌شده توسط گردشگران، آمادگی دارد آن را تحویل گرفته و به جزیره بازگرداند و حتی هزینه پستی آن را هم تقبل کند. البته گزارش‌های متعدد و بازتاب اعتراض‌ها و دلخوری‌ها، صدای احمد مرادی، نماینده هرمزگان در مجلس شورای اسلامی را درآورد. مرادی طی تذکری کتبی خطاب به وزرای کشور و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی، خواستار جلوگیری از ادامه این روند شد. نماینده هرمزگان در مجلس شورای اسلامی در واکنش به این مساله گفته بود: «با توجه به نگرانی و نارضایتی شهروندان و هموطنان باید بر لزوم حفظ طبیعت منحصر به‌فرد و ارزشمند جزیره هرمز تأکید شود.» مرادی در باب ادامه برداشت و خروج خاک از این جزیره هشدار داده و گفته بود؛«ادامه این روند باعث صدمه به اکوسیستم و هویت طبیعی آن خواهد شد.» نماینده هرمزگان در مجلس شورای اسلامی از دادستان بندرعباس هم درخواست کرده بود تا با افراد سودجو و خاطی در این خصوص برخورد لازم صورت بگیرد.
الزام همکاری وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی در مسیر پایداری گردشگری
شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم در این زمینه واکنش نشان داد و گفت:«در نوروز امسال، گردشگری ناپایدار موجب آسیب جدی به جزیره هرمز شد. مسافران نوروزی با چمدان‌هایشان نه سوغات و یادگاری که بخشی از طبیعت ایران را بردند. آنچه این گردشگران نمی‌دانند این واقعیت است که خاک خوش‌رنگ جزیره، بخشی از طبیعت و تاریخ زمین‌شناسی این سرزمین است، خاکی که میلیون‌ها سال طول کشیده تا در یک فرایند پیچیده طبیعی به این شکل درآید و تخریب و نابودی آن هرگز به‌راحتی قابل ترمیم نیست.» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در بخشی از صحبت‌هایش اعلام کرده بود؛«ما به زودی با همکاری وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی درباره چارچوب‌های گردشگری پایدار ضوابط مشترکی را تدوین و ابلاغ خواهیم کرد. جلوگیری از مشکلاتی که گردشگری ناپایدار بر عرصه‌های طبیعی کشور بر جای می‌گذارد نیازمند همکاری تنگاتنگ این دو دستگاه است تا با همکاری نهادهای ملی و استانی و البته مشارکت جوامع محلی و نهادهای مردمی بتوانیم در مسیر پایداری گردشگری حرکت کنیم.»
توسعه گردشگری پایدار شاخصه‌هایی دارد؛ اقتصاد، جامعه، فرهنگ و محیط‌زیست
اشکان بروج، مشاور ارشد بازاریابی و توسعه کسب‌وکارهای گردشگری به «شهروند» می‌گوید: «سال‌هاست در این مورد نوشته می‌شود اما باید اعتراف کنیم که قدرتمان کم بوده و نتوانسته‌ایم به درستی این مساله را مطرح کنیم.» بروج معتقد است موضوع بلاگرها در توسعه مقاصد گردشگری یکی از تکنیک‌های بازاریابی است که سال‌ها مورد استفاده قرار گرفته است و اغلب جوامع تقریبا از این تکنیک جواب گرفته‌اند اما چرا ایران از این مساله نتوانسته سود لازم را ببرد؟ مشاور ارشد بازاریابی و توسعه کسب‌وکارهای گردشگری اظهار می‌کند: «برای پیاده کردن این تکنیک باید حد و مرزی را در نظر گرفت که متاسفانه در ایران رعایت نمیشود.» او بیان می‌کند:«بحث اول توسعه پایدار گردشگری است و بحث دومی که پیش می‌آید این است که چه کسی این کار را انجام می‌دهد با چه شاخص‌هایی.» بنابر گفته‌های بروج توسعه گردشگری پایدار سه شاخصه دارد؛ اقتصاد، جامعه، فرهنگ و محیط‌زیست.
نیازمند فرهنگسازی و آموزش به بلاگرها، مردم محلی و در نهایت گردشگر هستیم
او ادامه می‌دهد: «زمانی که صحبت از توسعه گردشگری به میان می‌آید باید این نکته را در نظر گرفت که این شاخص‌ها تاثیرات مثبت و منفی دارند. هرچند تاثیرات منفی و مثبت شاخص‌های تاثیرگذار بر گردشگری در ایران اصلا سنجیده نمیشود.» بروجی بیان می‌کند:«در تکنیک بهره بردن از بلاگرها برای توسعه گردشگری باید چگونگی و حد و مرز آن مشخص شود.
هرچند در راستای آن ما نیازمند فرهنگسازی و آموزش به بلاگرها، مردم محلی و در نهایت گردشگر هستیم در حالی که ما همیشه تنها از یک زاویه به این مساله ورود پیدا کردیم.» او ادامه می‌دهد: «به همین دلیل ما با افزایش حجم گردشگر در مقاصد روبه‌رو هستیم بدون اینکه زیرساختها فراهم باشند و فرهنگ گردشگرپذیری فراهم شده باشد. در حقیقت یک مدیریت ناقص گردشگری اتفاق می‌افتد و در ادامه هم شاهد چالش‌های ریز و درشت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی هستیم.»
تکنیک توسعه گردشگری پایدار به شکل دست و پا شکسته در ایران اجرایی می‌شود
به گفته بروج بحث محیط‌زیست هم مطرح است. در غیاب فرهنگسازی و آموزش و رعایت نکات مثبت و منفی شاخص‌های توسعه گردشگری پایدار در محیط‌زیست شاهد از بین رفتن برخی منابع هستیم. مانند مهاجرت پرندگان از جنگل‌های حرا به دلیل سروصدا یا آلودگی آب‌ها به دلیل نشت روغن قایق‌های موتور. این مشاور ارشد بازاریابی و توسعه کسب‌وکارهای گردشگری تصریح کرد که در چرخه اکوسیستم گردشگری باید یکسری زیرساختها و روساخت‌ها فراهم باشند. او بیان می‌کند:«ما در ایران نه تنها زیرساختها را فراهم نکردیم بلکه از بلاگرهای گردشگری بهره بردیم تا مقاصد گردشگری را معرفی کنیم و در ادامه شاهد ماجرای خاک هرمز هستیم. درواقع تکنیک توسعه گردشگری پایدار به شکل دست و پا شکسته در ایران اجرایی می‌شود.