برخورد گشاده رو و سخاوتمندانه، در بسیاری از مواقع شرط ادب است و ارزشی مثبت قلمداد میشود؛ این کار در محیط کسبوکار و نادیدهگرفتن احساسات و منافع خودتان، میتواند باعث شود بهکاری که نمیتوانید انجام دهید، «آری» بگویید و چون نمیتوانید بگویید «نه»، بدقولی کنید و اعتماد را نسبت بهخود از دست بدهید.
در سازمان، بهویژه سازمانهای مردمنهاد و داوطلبانه، «نهگفتن» به درخواستهای گروه، یكی از مشكلات رایج است. به این مثال توجه کنید:
سعید، عضوی از گروه «دوستانطبیعت» است که به انواع فعالیتهای مربوط به حفاظت از محیطزیست میپردازد. در پروژه جمعآوری زبالههای جنگل سیاهبیشه، سعید وظیفه دارد هر هفته با وانتی که سازمان هفتهای یکروز اجاره میکند، به محل برود و زبالههایی که داوطلبان جمع کردهاند را بار بزند و به مرکز بازیافت ببرد.
در جلسه اخیر سازمان، داوطلبان از اینکه پس از اتمام کار برای بازگشت به منزل دچار مشکل میشوند، ابراز ناخرسندی کردند. تصمیم گرفته شد که سعید علاوه بر بار زدن زبالهها، داوطلبان را نیز با وانت به شهر برساند. برای انجام این کار، او باید دوبار فاصله میان جنگل و شهر را طی کند و بیش از 10 ساعت کار کند، درصورتیکه او خود یک داوطلب است و بیشتر از 6ساعت از وقتش را نمیتواند به گروه اختصاص دهد.
برای سعید چه پیشنهادی دارید؟
سبكهای مختلف پاسخ به یك درخواست
راههای گوناگونی برای پاسخ به یك درخواست وجود دارد؛ بعضی افراد هر درخواست را مسابقهای برای به كرسی نشاندن حرف خود میبینند كه باید به هر شكل در آن برنده شوند و با نادیدهگرفتن حقوق دیگران و گاه توهین و پرخاش به دنبال منافع خود هستند. این نوع رفتار را «تهاجمی» مینامیم.
درمقابل، افراد دیگر در بیان احساس خود، احساس راحتی نمیکنند و صادق نیستند و با عذرخواهیهای بیش از اندازه و نادیدهگرفتن نظرات و دغدغههای خود درخصوص موضوع موردبحث، کمترین تأثیر را بر روند تصمیمگیری میگذارند. این نوع رفتار را «منفعل» مینامیم.
گروه سوم، افرادی هستند كه بدون واهمه، نظرشان را مستقیم بیان میكنند و بهدنبال راهحلی هستند كه منافع همه را شامل شود. این افراد با نگاهی مثبت و با رعایت احترام تمامی طرفین و در عین حال بدون تعارف و روراست، بهدنبال اهداف و منافع خودشان درقالب سازمان هستند، بیآنكه حق کسی را ضایع كنند. این نوع رفتار را «قاطع» مینامیم.
افراد با این رویکرد میتوانند بدون هزینه برای خود یا سازمان نظر خود را اعلام کنند که به منافع بعدی در سازمان میانجامد.
در کتاب «رسیدن به آری» از «پروژه مذاکره دانشگاه هاروارد»، آمده است که حتی وقتی میخواهیم پاسخی منفی بدهیم، از روند چانهزنی حداکثر منفعت را ایجاد کنیم.
چانهزنی واژهای خودمانی است که روح مذاکره را توصیف میکند. مذاكره موثر، روند چانهزنی است كه به منافع و اهداف ما كمك كند. اگر در این روند منفعل یا تهاجمی رفتار کنید، منفعت بهینه رفتار قاطع را از دست میدهید.