[شهروند] 95 سال پیش در چنین روزی، برابر 11 مارس ١٩٣٠ میلادی، نهضتی در هندوستان آغاز شد که نتیجه غایی آن خروج استعمارگران انگلیسی و استقلال این کشور بود. نهضتی که فرمانده آن کسی نبود جز مهانداس کارامچاند گاندی، معروف به مهاتما گاندی، پدر هند و از نخستین الگوهای مبارزه بدون خشونت و خونریزی در جهان. در این روز گاندی و ٧٨ نفر از یاران او با پای پیاده عازم منطقه گجرات شدند تا نسبت به وضع مالیات بر «نمک»، که به اصرار دولت دست‌نشانده بریتانیا در هند اعمال شده بود، اعتراض کنند. این حرکت سرآغاز جنبشی بود که در ادامه به «راهپیمایی نمک» معروف شد و هنگامی که ابعادی به وسعت تمام خاک هندوستان یافت، به عنوان نماد بارزی از تفکر «مبارزه منفی و بدون خشونت» مورد توجه مردم جهان قرار گرفت. در حقیقت گاندی با فلسفه خشونت‌گریز خود یعنی «ساتیاگراها»، نهضتی را پدید آورد که تا دهه‌ها پس از او بر سایر جنبش‌هایی که مقاومت بدون توسل به خشونت را سرلوحه خود قرار داده بودند، تأثیر گذاشت.
«مبارزه بدون خشونت»، روش صعب اما انسانی گاندی
چهره‌های مشهوری که مرام گاندی را چراغ راه مبارزه خود قرار دادند کم نیستند و از آن میان می‌توان به نلسون ماندلا، مارتین لوترکینگ، دالایی لاما، لخ والسا، و... اشاره کرد. این افراد که هر یک رهبر پیروان بی‌شمار خود محسوب می‌شدند، مرام خشونت‌گریز گاندی را به‌عنوان سیاست اصلی در مبارزه انتخاب کردند و جالب آن‌که هیچ‌کدام‌شان نتوانستند آن‌‌طور که باید و شاید کاملاً بدون خشونت- آن‌‌گونه که گاندی موفق شد- به هدف خود دست یابند. به 4 مورداز دستورالعمل گاندی در مبارزه بدون خشونت توجه کنید تا متوجه شوید چرا هیچ کس موفق نشد همچون گاندی کار را پیش ببرد: 1- عضو مقاومت هیچگاه خشمگین نمی‌شود. ٢- او از عصبانیت مخالف خود رنج می‌برد. ٣- اگر یکی از مخالفان یکی از اعضا را ترور کند، او انتقام نمی‌گیرد. ٤- اگر مأمورین حکومتی بخواهند فردی از گروه مقاومت را دستگیر کنند، او خود را داوطلبانه تسلیم می‌کند.
تبدیل نافرمانی مدنی از «ایده» به «عمل»، با رژه نمک
قصد گاندی و یاران او از این راهپیمایی طولانی، استحصال نمک طعام از آب دریا بود تا مجبور نشوند مالیات غیرقانونی وضع شده را پرداخت کنند. با انتشار این خبر، ده‌ها هزار نفر از نقاط مختلف هند راه گجرات را در پیش گرفتند تا به گاندی بپیوندند. پیاده‌روی نمک پس از طی مسافتی در حدود ٤٨٠ کیلومتر و ظرف ٢٥ روز به پایان رسید. در پایان راهپیمایی، جمعیت عظیمی که گاندی را همراهی می‌کردند از 6 آوریل ١٩٣٠ مشغول جمع‌آوری نمک از آب دریا شدند. جالب است بدانید طی این 25 روز فقط ٨٠ هزار نفر توسط پلیس بازداشت شدند. رژه نمک را شاید بتوان نخستین حرکت جدی برای تبدیل ایده نافرمانی مدنی از حرف به عمل ارزیابی کرد. این راهپیمایی طولانی که در طول مسیر مردم گروه گروه به آن می‌پیوستند، بیداری ملی‌گرایی هندی از خواب گران و چند صد ساله را در پی داشت.