دیپلماسی اقتصادی یکی از محورهای اصلی سیاستگذاری دولت در راستای تقویت روابط منطقه‌ای و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است که به‌خصوص در ماه‌های اخیر مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، با سفر به عربستان سعودی تلاش کرد تا با رایزنی با سرمایه‌گذاران عرب، گام‌هایی در جهت توسعه همکاری‌های مالی بردارد. این سفر که به دعوت همتای سعودی و در حاشیه یک کنفرانس بین‌المللی انجام شد، بخشی از برنامه دولت برای نشان دادن ظرفیت‌های اقتصادی ایران بود. اما تنها دو روز پس از بازگشت او از سفری که قرار بود با دست پر و وعده سرمایه‌گذاری عرب‌ها، کمی از فشار تحریم‌ها کم کند، اعلام وصول طرح استیضاحش در مجلس، موجی از واکنش‌ها را از سوی دولتمردان به‌دنبال داشت که همگی بر لزوم حفظ ثبات و حمایت از تلاش‌های اقتصادی تأکید کردند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، در خط مقدم مخالفت با استیضاح قرار گرفت و با حضور سرزده در وزارت اقتصاد، حمایت قاطع خود را از همتی اعلام کرد. او با اشاره به شکنندگی وضعیت اقتصادی اظهار داشت: «اقتصاد ما به‌شدت تحت‌تأثیر اخبار و رویدادها قرار دارد. وقتی یک تصمیم در کشوری دیگر بازار را متلاطم می‌کند، خبر استیضاح هم همین اثر را دارد.» پزشکیان همچنین تأکید کرد که تغییر افراد راه‌حل مشکلات نیست و گفت: «ما با دعوا و جابه‌جایی آدم‌ها نمی‌توانیم مسائل را حل کنیم؛ باید با هم کار کنیم.» این موضع نشان‌دهنده نگرانی او از تأثیرات منفی استیضاح بر برنامه‌های کلان دولت، به‌ویژه دیپلماسی اقتصادی، است.
شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس جمهور نیز استیضاح را در این مقطع زمانی ناسازگار با اهداف دولت دانست. او با اشاره به سفر همتی به عربستان، اظهار داشت: «وزیر اقتصاد در حال تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی است و هرگونه تغییر ناگهانی، اعتماد شرکای منطقه‌ای را خدشه‌دار می‌کند.» دبیری تأکید کرد که ثبات در مدیریت اقتصادی، لازمه موفقیت در مذاکرات بین‌المللی است و از نمایندگان خواست تا با درنظر گرفتن منافع کلان کشور، از تصمیمات شتاب‌زده خودداری کنند.
مهدی طباطبایی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهور نیز با دفاع از عملکرد همتی، به دستاوردهایی مانند رشد ۱۸ درصدی تجارت غیرنفتی در ۱۱ ماه گذشته اشاره کرد و گفت: «این نتایج نشان‌دهنده تلاش‌هایی است که باید تقویت شود، نه اینکه با استیضاح زیر سؤال برود.» او استدلال کرد که در شرایطی که کشور در حال عبور از فشارهای حداکثری است، حفظ ثبات در وزارت اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و هرگونه تنش می‌تواند روند پیشرفت را مختل کند.
الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، استیضاح را اقدامی غیرسازنده خواند و بر ضرورت حفظ وحدت داخلی تأکید کرد. او اظهار داشت: «ما در شرایطی نیستیم که با تصمیمات حاشیه‌ساز، خودمان را تضعیف کنیم. باید از تلاش‌های دیپلماتیک مثل سفر همتی حمایت کنیم، نه اینکه آن را نادیده بگیریم.» حضرتی همچنین هشدار داد که چنین اقداماتی می‌تواند به انسجام دولت و نظام لطمه بزند و از همه خواست تا بر اهداف مشترک تمرکز کنند.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، نیز در موضعی مشابه، استیضاح را در تضاد با برنامه‌های توسعه‌ای کشور دانست. او با اشاره به تلاش همتی برای بازسازی روابط اقتصادی با کشورهای منطقه، گفت: «این کار به آرامش و تداوم نیاز دارد. استیضاح در این برهه، پیام نادرستی به سرمایه‌گذاران خارجی می‌فرستد.» مهاجرانی از رسانه‌ها و نمایندگان خواست تا با نگاهی کلان به موضوع، از ایجاد فضای تنش‌زا پرهیز کنند و به دولت فرصت دهند تا دستاوردهای خود را تکمیل کند.
این روزها که کمر مردم زیر بار گرانی و نوسانات ارزی خم شده دیپلماسی اقتصادی به یکی از معدود روزن‌‌های امید برای نفس کشیدن اقتصاد ایران تبدیل شده است و به استناد اظهارات دولتمردان، آنها به اتفاق معتقدند که استیضاح همتی درحالی‌که او در حال پیشبرد برنامه‌های کلیدی مانند جذب سرمایه‌گذاری از کشورهای عربی است، می‌تواند به تلاش‌های دیپلماتیک و اقتصادی کشور آسیب برساند. آنها استدلال می‌کنند که ثبات در مدیریت، پیش‌شرط لازم برای نشان دادن انسجام و اقتدار نظام در برابر چالش‌های خارجی است. پزشکیان در این‌باره گفت: «ما باید در داخل متحد باشیم تا در بیرون بتوانیم موفق عمل کنیم.»
در نهایت به‌نظر می‌رسد که مخالفت دولتمردان با استیضاح وزیر اقتصاد، مبتنی بر این باور است که حفظ ثبات و حمایت از دیپلماسی اقتصادی، اولویت کشور در شرایط کنونی است.
آنها با تأکید بر شناخت از وضعیت اقتصادی کشور و آگاهی از فشارهای موجود ناشی از این وضعیت بر اقشار مختلف جامعه شاید با تأکید بر دستاوردهای اخیر و ضرورت همکاری میان قوا، تلاش دارند تا از هرگونه هزینه ناخواسته برای نظام جلوگیری کنند و مسیر توسعه اقتصادی را هموار سازند. این موضع، تلاشی هماهنگ برای حفظ انسجام داخلی و پیشبرد منافع ملی در بستری آرام و هدفمند است.
رئیس‌کل بانک مرکزی: شناخت همتی از بانک مرکزی سرمایه‌ای مضاعف است
محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، با بیان اینکه پیشبرد مسائل اقتصادی کشور نیازمند هماهنگی، همکاری و انسجام است، گفت: در همین راستا نیز تحقق برنامه‌ها و رفع مشکلات و کاستی‌ها جز در فضای آرام و بدون حاشیه به‌دست نمی‌آید. وی ادامه داد: این تعامل و دغدغه‌مندی صرفا محدود به داخل قوه مجریه نیست و دولت، مجلس و حتی قوه قضاییه همواره در این مسیر گام برداشته‌اند.
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه بانک مرکزی و وزارت اقتصاد به‌عنوان دو مجموعه همکار در چهارچوب سیاست‌های ابلاغی دولت گام برمی‌دارند، گفت: در این میان حتی اگر در فرایند اجرا موردی پیش بیاید، آن را مبتنی بر نگاه تخصصی و کارشناسی در ساختارهایی چون ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، با حسن تدبیر پیش می‌برند.
فرزین با اشاره به سوابق وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: جناب آقای دکتر همتی که امروز وزارت اقتصاد را برعهده دارند، خود سال‌ها رئیس‌کل بانک مرکزی بوده‌اند و این شناخت و اشراف برای ما سرمایه‌ای مضاعف است.
وی ادامه داد: کشور ظرفیت‌ها و سرمایه‌های خدادادی بسیاری دارد و با پیشرفت‌هایی که جمهوری اسلامی در این سال‌ها به‌دست آورده و زیرساخت‌های بی‌نظیری که فراهم شده، باید بتوانیم بر مشکلات غلبه کرده و دشمنان و نظام سلطه را در توطئه‌هایی که دارند، ناکام بگذاریم.