پیرحسین کولیوند رئیس جمعیت هلال‌احمر
همچنان در کنار هم ایستاده‌ایم تا صدای انسانیت را در میان هیاهوی جنگ و بی‌عدالتی بلند نگه داریم. امروز، دل‌های بسیاری در نقاط مختلف جهان، به‌ویژه در غزه و لبنان، همچنان از رنج و درد در غم و اندوه غرق است. یک سال و اندی است که زمین زیر پای کودکان لرزان است، آسمان‌ها از آتش گلوله‌ها سیاه شده و قوانین بشردوستانه‌ای که برای حفاظت از کرامت انسانی وضع شده‌اند، در بسیاری از نقاط جهان، به‌ویژه در سرزمین‌های اشغالی، به وضوح نقض می‌شوند.
هلال احمر؛ سمبل امید در میان آوارها
در این وضعیت سخت و دردناک، نقش هلال احمر بیش از هر زمان دیگری حیاتی است. این سازمان به عنوان بخشی از نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال‌احمر، در خط مقدم امدادرسانی به آسیب‌دیدگان بحران‌ها و جنگ‌ها قرار دارد. اما نقشش فراتر از امداد رسانی است؛ هلال احمر همچنان سمبل امید است برای مردمانی که زیر بار سنگین ظلم و جنگ خم شده‌اند. در شرایطی که زندگی بسیاری از انسان‌ها به شدت تحت تهدید قرار دارد، هلال احمر با اصول انسان‌دوستی، بی‌طرفی و جهانی‌گرایی، به حیات انسانی در این سرزمین‌ها کمک می‌کند. اما در این میان، پرسشی اساسی مطرح می‌شود: آیا جهان امروز به اصول حقوق بشردوستانه احترام می‌گذارد؟
کنوانسیون‌های ژنو
قوانین مقدسی که نادیده گرفته می‌شوند
آموزه‌های دینی اسلام به‌ویژه در قرآن کریم واحادیث پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت (ع) حاوی نکات فراوانی در خصوص احترام به انسان‌ها، حمایت از زخمی‌ها و بیماران، رفتار با اسرا و حمایت از غیرنظامیان هستند. در حقیقت، بسیاری از اصول کنوانسیون‌های ژنو با آموزه‌های اسلامی هم‌راستا هستند. در ادامه به بررسی ارتباط این چهار کنوانسیون با آموزه‌های دینی می‌پردازم:
کنوانسیون اول
حمایت از زخمی‌ها و بیماران نیروهای مسلح
در میدان جنگ
در اسلام، حفظ جان و کرامت انسان حتی در میدان جنگ بسیار مهم است. قرآن کریم تأکید دارد که جنگ باید با محدودیت‌ها و ملاحظات انسانی همراه باشد. یکی از آیات قرآن که بر احترام به زخمی‌ها و بیماران تأکید دارد، آیه 94 سوره نساء است: «اگر به شما برخوردی از دشمن رسید و شما زخمی یا بیمار شوید، باید مراقب جان همدیگر باشید و از هیچ کمکی دریغ نکنید.» همچنین در حدیثی از پیامبر اسلام (ص) آمده است: «مؤمن نسبت به دیگر مؤمنان مانند یک بدن است؛ اگر عضوی از بدن درد کند، سایر اعضای بدن نیز به درد می‌آید.» این جمله تأکید بر همدلی و حمایت از کسانی که در میدان جنگ آسیب دیده‌اند دارد.
کنوانسیون دوم
حمایت از زخمی‌ها، بیماران و غرق‌شدگان
نیروهای مسلح در دریا
در دین اسلام، توجه به حفاظت از جان انسان‌ها حتی در شرایط بحرانی مانند غرق شدن نیز مورد تأکید قرار گرفته است. پیامبر اسلام (ص) فرمود: «هرگاه کسی در خطر جانی بیفتد، شما باید از او دفاع کنید، چه در خشکی و چه در دریا. این جمله نشان‌دهنده اهمیت حفاظت از جان انسان‌ها در هر شرایطی، حتی در هنگام غرق شدن است. و در آیه کریمه دیگری خداوند متعال می‌فرمایند : وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا» هر کسی که جان کسی را نجات دهد، گویی همه مردم را زنده کرده است.
این آیه یکی از مهم‌ترین آیات قرآن است که به حفظ جان انسان‌ها و اهمیت نجات جان اشاره دارد. طبق این آیه، نجات جان انسان‌ها نه تنها عمل نیکو و مهمی است، بلکه به اندازه احیای تمام بشریت ارزشمند است. این مفهوم به‌وضوح نشان می‌دهد که در اسلام، حفظ و نجات جان انسان‌ها از ارجمندی خاصی برخوردار است و هرگونه کمک به حفظ زندگی انسانی، به‌عنوان یک عمل والا و بسیار مهم در نظر گرفته می‌شود.
کنوانسیون سوم
حمایت از اسرای جنگی، از جمله حق برخورداری از کرامت انسانی، تغذیه و ارتباط با خانواده
اسلام به‌ویژه در موضوع اسرا، آموزه‌هایی متعالی دارد. در قرآن کریم، در سوره محمد (آیه 4) آمده است: «و اگر کسانی از دشمنان اسیر شوند، باید با آنان به بهترین نحو رفتار کرد و پس از بازگشت به خانه‌هایشان، با آنان به عدل و انصاف رفتار کنید.» این آیه بیانگر احترام به کرامت انسانی اسرا و حفظ حقوق آنها است. همچنین در احادیث متعددی از پیامبر اسلام (ص) آمده است: «برای اسرا باید بهترین غذا و پوشاک فراهم شود و از شکنجه و آزار آنها پرهیز کنید.»
کنوانسیون چهارم
حمایت از افراد غیرنظامی در زمان جنگ
به‌ویژه زنان و کودکان
در اسلام، اهمیت ویژه‌ای به حفاظت از غیرنظامیان در زمان جنگ داده شده است. در قرآن کریم و حدیث‌های پیامبر اسلام (ص)، به‌ویژه به حمایت از زنان و کودکان توجه خاصی شده است. در قرآن در سوره توبه (آیه 6) آمده است: «اگر یکی از مشرکان از تو پناه خواست، او را پناه ده تا کلام خدا را بشنود، سپس او را به مکان امنش بازگردان.» این آیه به‌طور خاص به حفاظت از کسانی اشاره دارد که در جنگ‌ها در معرض خطر هستند و حتی می‌فرماید که باید از جان کسانی که در خطر قرار دارند، حتی اگر دشمن باشند، محافظت کرد. در حدیثی از پیامبر اسلام (ص) نیز آمده است: «کودکان و زنان در جنگ باید از هرگونه آسیب و خشونت مصون بمانند و نباید مورد حمله قرار گیرند.» درمورد حمایت از زنان و کودکان در جنگ، پیامبر (ص) نیز فرمود: «از زنان و کودکان مراقبت کنید، زیرا آنها هیچ نقشی در جنگ ندارند.»
این آموزه‌های دینی و قرآنی به وضوح با اصول کنوانسیون‌های ژنو همخوانی دارند و تأکید می‌کنند که در جنگ‌ها باید به کرامت انسانی احترام گذاشته شود و از آسیب رساندن به غیرنظامیان، زخمی‌ها، اسرا و کودکان پرهیز کرد. اسلام نه‌تنها حقوق بشر را در زمان صلح تضمین می‌کند، بلکه در شرایط بحرانی مانند جنگ نیز، رعایت اصول اخلاقی و انسانی را ضروری می‌داند.
کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو، که در سال 1949 به منظور جلوگیری از فجایع جنگ جهانی دوم وضع شدند، امروز ستون فقرات حقوق بشردوستانه بین‌المللی را تشکیل می‌دهند. این قوانین برای حمایت از غیرنظامیان، زخمی‌ها، بیماران، اسرای جنگی و حتی نیروهای مسلحی که دیگر در جنگ شرکت ندارند، طراحی شده‌اند. اما متاسفانه در دنیای امروز، بسیاری از دولت‌ها، به‌ویژه رژیم صهیونیستی، به‌طور مداوم این قوانین را نادیده می‌گیرند. در غزه، خانه‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها و حتی مراکز امدادی هلال احمر هدف بمباران قرار می‌گیرند. در لبنان، مناطق مسکونی زیر حملات هوایی گسترده قرار می‌گیرند و هزاران غیرنظامی خانه و کاشانه خود را از دست می‌دهند. محاصره‌های انسانی و اقتصادی که دسترسی مردم به غذا، دارو و نیازهای اساسی زندگی را محدود می‌کنند، نمونه‌های آشکار نقض کنوانسیون‌های ژنو هستند.این‌گونه نقض‌ها از حقوق بشر، به وضوح نقض‌کننده قوانین بین‌المللی هستند. استفاده از سلاح‌های ممنوعه، شکنجه، بازداشت‌های گسترده و بی‌محاکمه و در نهایت، برخوردهای بی‌رحمانه با انسان‌ها، همه و همه، چالش‌هایی هستند که در مواجهه با آنها هلال احمر، سازمان‌های بشردوستانه و حتی جوامع جهانی باید احساس مسئولیت کنند.
چالش‌ها و مسئولیت‌های ما
چالش‌هایی که امروز هلال احمر و سایر سازمان‌های بشردوستانه با آن روبه‌رو هستند، تنها ناشی از بحران‌های انسانی نیست؛ بلکه ریشه در بی‌تفاوتی و بی‌عملی جامعه جهانی دارد. برخی از دولت‌ها، به‌ویژه حامیان رژیم صهیونیستی، با سکوت خود یا حمایت‌های آشکار، به این جنایات مشروعیت می‌بخشند. سازمان‌های بین‌المللی نیز، علی‌رغم داشتن ابزارهای حقوقی و سیاسی، در برابر این نقض‌ها، به‌ویژه در غزه و لبنان، غالباً ناکارآمد بوده‌اند.البته لازم است از دستگاه دیپلماسی کشور وهمه مدیران جهادی وزارت خارجه کشور عزیزمان در خصوص فعالیت ها ونقش‌آفرینی خوبی که در روشنگری ودفاع از مظلومین انجام دادند نهایت تشکر را داشته باشم ، موضع گیری‌ها وروشن کردن مطالب و موارد مهم حمایت از مظلومین اصلی ترین فعالیت ها وهمراه ساختن سایرین نیز از همین جنس اقدام جهادی بود.
راهبردها یی برای آینده‌ای بهتر
برای آن‌که به جهانی بهتر برسیم، باید اقدامات اساسی و فوری صورت گیرد:
افشاگری و آگاهی‌بخشی
رسانه‌ها و نهادهای مردمی‌باید نقش خود را ایفا کنند و مردم جهان را از فجایع غزه و لبنان آگاه کنند.
تقویت حمایت از هلال احمر
این سازمان نیازمند حمایت‌های مالی، فنی و سیاسی است تا بتواند به فعالیت‌های حیاتی خود ادامه دهد وموثر عمل کند.
فشار به دولت‌ها
کشورهای جهان باید به رژیم‌هایی که قوانین بشردوستانه را نقض می‌کنند، فشار وارد کنند و از آنها پاسخ‌گویی بخواهند.
حمایت از حقوق فلسطینیان و لبنانیان
جامعه جهانی باید در بازسازی و بازگرداندن زندگی به مردم این سرزمین‌ها تلاش کند و حقوق آنها را در زمان صلح نیز محترم بدارد.
پیامی از دل انسانیت
وقتی کودک فلسطینی در غزه از درد فریاد می‌زند، وقتی مادر لبنانی در کنار فرزندش برای نجات او دعا می‌کند، وقتی امید در چشمان مردم این سرزمین‌ها کم‌رنگ می‌شود، این مسئولیت تنها متعلق به آنها نیست. این مسئولیت ما همه است. ما نمی‌توانیم بی‌تفاوت باشیم. امروز، زمان آن است که دنیا از خواب غفلت بیدار شود و برای حفظ انسانیت و کرامت انسانی در هر گوشه‌ای از دنیا، همدلی و همکاری کنیم. هر کلمه، هر اقدام و هر حمایت می‌تواند بخشی از امیدی باشد که در دل این تاریکی روشن می‌شود.
نقش هلال احمر در اجرای کنوانسیون‌های ژنو
هلال احمر در اجرای مفاد کنوانسیون‌های ژنو، نقش کلیدی دارد. این سازمان در تلاش است تا اصول حقوق بشردوستانه را در میدان عمل پیاده کند، مردم را در زمان جنگ‌ها و بحران‌ها آگاه کند و همکاری بین‌المللی را برای فراهم کردن کمک‌های بشردوستانه هماهنگ سازد. هلال احمر و کنوانسیون‌های ژنو، هر دو پیام‌آور یک هدف مشترک‌اند: حمایت از انسانیت در سخت‌ترین شرایط. امروز که با بحران‌های پیچیده جهانی روبه‌رو هستیم، وظیفه ماست که این اصول را ارج نهیم و در جهت تقویت فرهنگ همبستگی و همدلی تلاش کنیم. در این مسیر، همه باید دست در دست هم بگذاریم تا شاهد دنیایی باشیم که در آن حقوق بشر و کرامت انسانی فراتر از همه مرزها و سیاست‌ها قرار گیرد.