نمایندگان مجلس شورای ملی در سنگر دهخدا و لغت‌نامه‌اش
 

 

[شهروند]  در تعریف لغت‌نامه دهخدا آمده: «کتابی است جامع شامل شرح و معنی واژگان زبان فارسی. در این واژه‌نامه شاهد معنی، تفسیر و شرح تاریخی شمار قابل توجهی از وام‌واژه‌های عربی که وارد فارسی شده‌اند نیز هستیم.» مشهور است که علی‌اکبر دهخدا ظرف 4 دهه، هیچ روزی از کار فیش‌برداری برای لغت‌نامه غافل نشد، مگر دو روز به خاطر فوت مادرش و دو روز به خاطر بیماری سختی که داشت. لغت‌نامه‌ای که او ۴۰ سال، یعنی عمده عمر خود را صرف آن کرد، از پایه چهار میلیون فیشی بنیان یافت که شب و روز به جمع‌آوری آن‌ها مشغول بود. این لغت‌نامه حاوی بخش اعظمی از واژه‌های ادبی در زبان فارسی، با معنی آنان و همچنین کاربردشان در شعرهاست.

25 امضا برای تضمین انتشار اثر سترگ
79 سال پیش، برابر ٢٥ دی ١٣٢٤ خورشیدی، مجلس شورای ملی طرح چاپ «لغت‌نامه دهخدا» را با قید دو فوریت تصویب کرد. در این طرح که امضای ٢٥ نفر از نمایندگان را پای خود داشت، از هيئت رئيسه مجلس درخواست شده بود اقدامات لازم را به عمل آورد تا چاپخانه مجلس، بدون فوت وقت برای کمک به چاپ لغت‌نامه آقای علی‌اکبر دهخدا وارد عمل شود. نمایندگان در این طرح با اشاره به صرف عمر گرانمایه دهخدا در راه تألیف این اثر بزرگ، تاکید کرده بودند: «وزارت فرهنگ مكلف است افراد لازم در اختيار آقای دهخدا برای جمع‏آوری دايرةالمعارف ايشان بگذارد.» اما چرا نمایندگان مجلس برای ورود به این بحث احساس تکلیف کرده و آن را در قالب طرح درآوردند؟ جالب است بدانید مقدمات تألیف و سپس انتشار لغت‌نامه به اواخر دهه ١٣٠٠ خورشیدی برمی‌گردد. نخستین قراردادها برای این منظور سال‌ ١٣١٤ بین وزارت معارف و دهخدا منعقد شد که به چاپ نخستین جلد در سال ١٣١٨ انجامید.

تجلی اراده ملی، با دخالت نمایندگان مجلس
کار اما آنطور که دهخدا انتظار داشت پیش نمی‌رفت و چاپخانه بانک ملی انتشار لغت‌نامه را اولویت آخر خود قرار داده بود. در ادامه نیز با آغاز جنگ جهانی دوم، کار انتشار مجلدهای بعدی به کلی متوقف شد. جلد اول لغت‌نامه مقابل اقیانوس واژه‌های زبان فارسی حتی برکه‌ای محسوب نمی‌شد، ‏اما هر کس آن را می‌دید اعتراف می‌کرد که مؤلف تلاشی عظیم و دقتی فراوان را صرف تدوینش کرده است. وسواس دهخدا در همین جلد نخست قابل مشاهده بود و بزرگی کار افزایش لاجرم هزینه‌ها را در پی داشت که همین، لغت‌نامه را به اثری فراتر از تصمیم یک فرد یا یک انتشاراتی خصوصی برای چاپ همه واژه‌ها تبدیل می‌کرد. اینگونه بود که برخی از نمایندگان مجلس شورای ملی پس از مواجهه با دورنمای ترسیم شده از مجلدهای بعدی توسط دهخدا، به این نتیجه رسیدند که اراده‌ای ملی برای به ثمر رسیدن شکل کامل لغت‌نامه مورد نیاز است و بر همین اساس نیز عمل کردند.


 
http://shahrvand-newspaper.ir/News/Main/260790/نمایندگان-مجلس-شورای-ملی-در-سنگر-دهخدا-و-لغت‌نامه‌اش