[مریم رضاخواه] در روزهای اخیر، اخبار مربوط به شیوع یک ویروس جدید چینی در کشور و برخی مناطق دیگر دنیا به شدت در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. این موضوع سبب نگرانی و اضطراب در سطح جهانی شده و بسیاری از افراد ناخودآگاه به یاد دوران محدودکننده همه‌گیری کرونا می‌افتند. این نگرانی در جامعه به شکلی گسترده مطرح می‌شود که آیا دنیا دوباره با همان شرایط دشوار و قرنطینه‌های فراگیر مواجه خواهد شد؟ در پی شیوع این ویروس در برخی کشورها، هموطنان سوالات زیادی را درباره ماهیت این ویروس، چگونگی شیوع آن و احتمال بازگشت روزهای سخت مطرح کرده اند.
همزمان با شیوع آنفلوآنزا و افزایش بیماریهای تنفسی، افراد زیادی نیز دچار علائم بیماری تنفسی و آنفلوآنزا شدند. با این حال، مقامات وزارت بهداشت کشور تأکید کرده‌اند که تا این لحظه ویروس جدید در ایران شناسایی نشده است. اما این پرسش همچنان باقی است که آیا این ویروس که به نظر می‌رسد تهدید جدیدی برای سلامتی افراد باشد، واقعا خطرناک است یا اینکه همانند بسیاری از ویروس‌های دیگر، می‌توان با رعایت اصول بهداشتی و تدابیر پیشگیرانه از ابتلا به آن جلوگیری کرد؟
اگرچه این ویروس حداقل از ۶۰ سال پیش در سطح جهانی شناخته شده است، اما اولین بار در سال ۲۰۰۱ میلادی شناسایی شد. ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV) یک ویروس تنفسی است که علائمی مشابه سرماخوردگی و آنفلوآنزا ایجاد می‌کند. این ویروس در فصول پاییز و زمستان که ویروس‌های تنفسی دیگر نیز بیشتر شیوع دارند، به طور معمول موجب بروز بیماری‌هایی شبیه به سرماخوردگی در بسیاری از افراد می‌شود و هرساله افرادی را مبتلا می‌کند. معمولاً علائم این بیماری در اکثر افراد خفیف و شبیه به یک سرماخوردگی ساده است؛ اما در برخی از افراد، به ویژه در کودکان، افراد مسن و کسانی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند، می‌تواند به بیماریهای شدیدتری مانند ذات‌الریه منجر شود.
حواشی شایعات اچ ام پی وی
با شیوع این ویروس، شایعات مختلفی پیرامون آن در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. برخی از این شایعات حاکی از آن هستند که این ویروس تهدید جدی‌تری نسبت به ویروس‌های مشابه مانند آنفلوآنزا و کووید-۱۹ دارد. برخی دیگر نیز به شایعاتی مبنی بر بی‌توجهی و کم‌توجهی به وضعیت واقعی بیماری در سطح جهانی اشاره دارند. بعضی دیگر نیزتصور می کنند که سازمان‌های بهداشتی جهانی همچون سازمان بهداشت جهانی (WHO) و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC) اطلاعات کافی در مورد این ویروس ندارند و از آن به درستی اطلاع‌رسانی نمی‌شود. شایعاتی وجود دارد که می‌گویند این ویروس به راحتی و با سرعتی بیشتر از دیگر ویروس‌های تنفسی منتقل می‌شود.
حقیقت پیرامون شیوعHMPV
برای رفع شایعات و نگرانی‌های عمومی، لازم است واقعیت‌ها و اطلاعات علمی در خصوص شیوع اچ ام پی وی مورد بررسی قرار گیرد. برخلاف آنچه در برخی شایعات مطرح شده، واقعیت این است که ویروس اچ ام پی وی به اندازه‌ای که گفته می‌شود شیوع گسترده‌ای ندارد و تهدیدی به اندازه ویروس‌های دیگر نظیر کووید-۱۹ یا آنفلوآنزا محسوب نمی‌شود. در واقع، میزان انتقال و شیوع این ویروس محدودتر از آنفلوآنزا و کووید-۱۹ است.
ویروس جدیدی نیست
قباد مرادی، سرپرست مرکزمدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت نیز معتقد است که بیماری اچ ام پی وی ویروس جدیدی نیست و از سال ۲۰۰۱ در دنیا منتشر شده است. این بیماری صرفاً موجب عفونت تنفسی می‌شود و کودکان زیر ۵ سال بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. او می گوید: «در کشور سیستمی داریم که این ویروس را رصد می‌کنیم و در سال گذشته در برخی از ماه‌ها دو درصد از عفونتی که در جامعه ما در گردش بوده این ویروس بوده است.»
سرپرست مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بیان کرد: «این روزها این بحث داغ شده است که ویروس جدیدی به مانند کرونا آمده است نه چین و نه سازمان جهانی بهداشت اعلام نکرده است که ویروس جدیدی آمده است. این بیماری تمام سنین را درگیر می‌کند اما برای کودکان زیر ۵ سال و افراد بالای ۶۵ سال می‌تواند شدیدتر باشد. در بیشتر آزمایشگاه‌های کشور کیت این بیماری وجود دارد و می‌توانند این بیماری را تشخیص دهند. بر اساس تمام شواهدی که ما داریم این ویروس در حال حاضر جزو ویروس‌های در گردش در کشور ما نیست.»
او به علایم این بیماری اشاره می کند: «علائم اغلب عفونت‌های تنفسی شبیه به هم هستند. علائم این بیماری مانند سرماخوردگی تب، آبریزش بینی، گلودرد و ممکن است در برخی موارد دستگاه تنفسی تحتانی را درگیر کند و ممکن است علائم تنگی نفس و سرفه ظاهر شود. دوره نقاهت این بیماری چهار روز تا یک هفته است و این بیماری هیچ درمان و واکسنی ندارد و مانند سرماخوردگی درمان به صورت حمایتی است.
مرادی در ادامه می گوید: « بسیاری از عفونت های تنفسی علائم خفیفی دارند و معمولاً باید دوره خودشان را طی بکنند و با استراحت و مصرف مایعات بهبود پیدا می‌کنند. و زمانی باید نگران باشیم که علائم شدیدتر بشوند به عنوان مثال تب بالا می‌رود و فرد دچار تنگی نفس می‌شود.ما نباید با اخباری که به دستمان می‌رسد برای خودمان و دیگران نگرانی ایجاد کنیم.»
HMPV تهدید کننده است؟
در رابطه با شایعاتی که این روزها پیرامون HMPV وجود دارد،«شهروند» در گفت و گو با متخصصان بررسی می کند که آیا این ویروس به اندازه ویروس‌های دیگر نظیر کووید-۱۹ یا آنفلوآنزا تهدید کننده هست یا خیر؟
کوروش هلاکویی نائینی، استاد آمار و اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران بر این باور است که اچ ام پی وی به هیچ‌وجه تهدیدی به اندازه کووید-۱۹ یا آنفلوآنزا نیست. در حالی که ویروس HMPV می‌تواند منجر به بیماریهای تنفسی شود، شیوع آن محدودتر است. با توجه به نوع بیماری زمینه ای در فرد ممکن است بیماری HMPV در افراد شدت پیدا کند. شایعاتی که در مورد شیوع گسترده این ویروس منتشر می‌شود، عمدتاً به دلیل ناآگاهی یا ترس از ویروس‌های جدید است. سازمان‌های بهداشتی جهانی در حال نظارت و بررسی موارد مبتلا به این ویروس هستند و تاکنون از شیوع گسترده آن جلوگیری شده است.
او می گوید:« تاکنون واکسن خاصی برای ویروس اچ ام پی وی توسعه داده نشده است. این ویروس به طور کلی به عنوان یک بیماری خفیف شناخته می‌شود، اما باید توجه داشت که در برخی موارد ممکن است عوارض جدی‌تری ایجاد کند. بنابراین، از آنجایی که این ویروس می‌تواند در برخی افراد خطرناک باشد، رعایت اصول بهداشتی نظیر شستن دست‌ها، استفاده از ماسک، پرهیز از تماس با افراد بیمار و تقویت سیستم ایمنی بدن از طریق تغذیه مناسب و خواب کافی، می‌تواند به طور مؤثری از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.با توجه به شواهد موجود، همچنان باید مراقب بود و از رعایت اصول بهداشتی و پیشگیرانه غافل نشد، حتی اگر در حال حاضر این ویروس تهدید جدی برای کشورهایی نظیر ایران نباشد. در عین حال، اطلاع‌رسانی دقیق و به‌موقع از سوی مقامات بهداشتی و پزشکی، می‌تواند در کاهش نگرانی‌ها و ترس‌های بی‌مورد در میان مردم مؤثر واقع شود.»
ماسک بزنید
سید احمد طباطبایی، فوق تخصص ریه و دستگاه تنفسی، برای پیشگیری از ویروس HMPV توصیه هایی دارد و از سرعت انتقال این ویروس به «شهروند» می گوید: « توصیه‌های پیشگیرانه برای ویروس اچ ام پی وی مشابه با دیگر بیماریهای تنفسی ویروسی است. مهم‌ترین اقدامات شامل شستن مکرر دست‌ها، استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی، پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار و به‌ویژه مراقبت از کودکان و سالمندان است. همچنین، تهویه مناسب در فضاهای بسته و اجتناب از تماس با سطوح آلوده می‌تواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد.انتقال ویروس HMPV بیشتر از طریق قطرات تنفسی است که از سرفه یا عطسه فرد آلوده به هوا منتقل می‌شود. در واقع، انتقال آن مشابه ویروس‌های دیگر مانند آنفلوآنزا یا سرماخوردگی است. اما در مقایسه با ویروس‌هایی مانند کووید-۱۹، سرعت انتقال آن کمتر گزارش شده است. با این حال، رعایت تدابیر بهداشتی می‌تواند به شدت خطر انتقال آن را کاهش دهد.»
در صورت ابتلا به ویروس اچ ام پی وی، علائم آن چه زمانی شروع می‌شود و آیا قابل درمان است؟ این پرسشی است که در ادامه طباطبایی پاسخ می دهد: «علائم معمولاً ۲ تا ۸ روز پس از تماس با ویروس بروز می‌کنند و شامل تب، سرفه، گلودرد، گرفتگی بینی و تنگی نفس هستند. بسیاری از افراد با سیستم ایمنی سالم می‌توانند بدون نیاز به درمان خاصی بهبود یابند. در صورتی که علائم شدید باشد، یا افراد مبتلا به مشکلات زمینه‌ای داشته باشند، ممکن است به مراقبت‌های پزشکی بیشتری نیاز داشته باشند.»
نگرانی در مورد پاندمی جدید در کشور بی اساس است
مینو محرز، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، و متخصص بیماریهای عفونی نیز اعلام کرد که بر اساس آزمایش‌ها و بررسی‌هایی که در ایران انجام شده، این ویروس هنوز وارد کشور نشده است. متخصص بیماریهای عفونی می گوید: «اگر موارد جدیدی ثبت شده باشد نتایج آزمایشگاهی نشان خواهد داد و این نتایج اعلام خواهد شد. بهرحال در تعطیلات سال نو میلادی، سفرها افزایش پیدا کرد، با شدت گرفتن سفرها سرعت انتقال بیماری هم افزایش پیدا می کند. البته نگرانی‌ها در مورد شیوع یک پاندمی جدید بی‌اساس است، زیرا این ویروس نه تازه است و نه مشابه ویروس کرونا.»
او همچنین، توصیه کرد تا مردم موارد بهداشتی را مانند استفاده از ماسک، شستن دست‌ها و حفظ فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند