[عبدالباسط انصاری] از آخرین روزهای نبرد حزب‌الله و رژیم اسرائیل، مقام‌های کشور لبنان همچون نجیب میقاتی(رئیس دولت موقت) و نبیه بری(رئیس پارلمان) از تعیین رئیس‌جمهور پس از آغاز روند آتش بس سخن گفته و زمان آن را نهم ژانویه تعیین کردند. لبنان در دهه‌های اخیر به سبب درگیری‌های طایفه‌ای و جنگ‌های داخلی همواره از بی‌ثباتی سیاسی رنج برده است و ساختار سیاسی به‌خصوص قوه مجریه آن از استحکام و ثبات بالایی برخوردار نیست. تعیین رئیس‌جمهور در این کشور در ادوار اخیر همواره به طول انجامیده و در مواردی عدم‌توافق بر سر آن منجر به خلأ سیاسی در کشور شده است. در دو دوره اخیر این اتفاق رخ داده و در قریب ده سال اخیر لبنان بیش از چهار سال بدون رئیس‌جمهور و با دولت موقت اداره شده است. با فرارسیدن موعد تعیین رئیس‌جمهور و پایان خلأ سیاسی بحث‌ها بر سر گزینه‌های ریاست‌جمهوری این کشور شدت گرفته است و آخرین گمانه‌ها حکایت از شانس بالای جوزف عون و سلیمان فرنجیه برای تکیه زدن بر کرسی ریاست‌جمهوری لبنان داشت. با انصراف فرنجیه و حمایت از جوزف عون، انتخاب عون احتمال قطعی می‌شود. در ادامه نگاهی به ساختار سیاسی لبنان، گزینه‌های ریاست‌جمهوری این کشور و احتمالات تشکیل دولت خواهیم داشت:
از جنگ‌های داخلی و فرقه‌ای تا پیمان طائف
پس از خروج فرانسه از لبنان در 1943، قدرت میان مارونی‌ها از طوایف مسیحی و سنی‌ها از طوایف مسلمان تقسیم شد و نخست‌وزیری به اهل سنت، ریاست‌جمهوری، فرماندهی ارتش و اکثریت پارلمان به مارونی‌ها رسید. هر چند مطابق پیمان ملی 1943، ریاست پارلمان به شیعیان رسید اما طوایف دیگر نقشی در ساختار سیاسی نداشتند. این تقسیم ناعادلانه قدرت سرآغاز جنگ داخلی طولانی مدت در لبنان به‌مدت حدود نیم قرن(46سال) تا 1989 و امضای پیمان طائف شد. در نهایت با امضای توافق طائف در 1989 مبتنی بر اصل تقسیم قدرت، اختیارات رئیس‌جمهور کاهش یافته و به نخست‌وزیر تفویض شد. همچنین در ساختار سیاسی لبنان، پارلمان با 128 کرسی براساس سهمیه مساوی میان مسیحیان و مسلمانان و اختصاص سهمیه به تمام طوایف مسیحی و مسلمان تقسیم شده و کما فی السابق رئیس پارلمان از میان شیعیان، نخست‌وزیر از میان اهل سنت و رئیس‌جمهور از میان مسیحیان مارونی تعیین می‌شود. پارلمان در توافق با گروه‌های مختلف، رئیس‌جمهور را برای مدت 6 سال انتخاب می‌کند و رئیس‌جمهور نخست‌وزیر را به پیشنهاد پارلمان منصوب می‌کند. قانون اساسی لبنان در 1990 تصویب شد و رسمیت یافت و تا اواخر این دهه چندبار اصلاح شد. حزب‌الله از دهه 90میلادی با حضور فعال در پارلمان و تشکیل فراکسیون وفاداری به مقاومت در تعیین رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر اثرگذار است.
خلأ سیاسی چهار و نیم ساله در لبنان
همانگونه که اشاره شد پس از پایان دوره میشل سلیمان در می 2014، یک خلأ سیاسی در لبنان شکل گرفت و انتخاب رئیس‌جمهور جدید به طول انجامید در این مدت «تمام سلام» کفیل ریاست جمهروی لبنان بود. با انتخاب میشل عون برای ریاست‌جمهوری در اکتبر 2016، خلأ سیاسی بیش از دو ساله پایان یافت. میشل عون تا اکتبر 2022 در جایگاه ریاست‌جمهوری قرار داشت و به‌ترتیب تمام سلام، سعد حریری و نجیب میقاتی در دوره وی نخست‌وزیر شدند. با وقوع اختلاف مجدد بر سر انتخابات رئیس‌جمهور در سال 2022، نجیب میقاتی ریاست دولت موقت لبنان را تا امروز بر عهده گرفته است. بنابراین در حدود 10سال و نیم اخیر، لبنان 4سال و نیم را بدون رئیس‌جمهور گذرانده است تا درد کهنه بی‌ثباتی ساختاری همچنین بر پیکر این کشور خودنمایی کند.
توافق بر سر تعیین رئیس‌جمهور و واکنش طیف‌های مختلف
همانگونه که اشاره شد در ماه‌های اخیر، تعیین رئیس‌جمهور در لبنان، منوط به آتش بس با رژیم صهیونیستی شده بود. مطابق آنچه نبیه بری و میقاتی اعلام کرده بودند نهم ژانویه رئیس‌جمهور لبنان قطعا تعیین می‌شود. در همین راستا نجیب میقاتی اعلام کرده است: پنجشنبه لبنان قطعا رئیس‌جمهور خواهد داشت. نبیه بری رئیس پارلمان و دبیرکل جنبش امل نیز بر برگزاری جلسه پارلمان در روز پنجشنبه تأکید کرده است. محمد رعد رئیس فراکسیون وفاداری به مقاومت نیز در دیدار فرستاده مکرون، از همکاری در انتخاب رئیس‌جمهور از سوی حزب‌الله و عدم‌کارشکنی این حزب در فرآیند انتخاب رئیس‌جمهور سخن گفته است.
گزینه‌های ریاست‌جمهوری لبنان و احتمال کارشکنی برخی طیف‌ها
در روزهای اخیر نام «جوزف عون» فرمانده ارتش به‌عنوان جدی‌ترین گزینه ریاست‌جمهوری مطرح شده است. مهر در گزارشی به گزینه‌های ریاست‌جمهوری لبنان پرداخته و نوشته است: «جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان از نامزدهای برجسته ریاست‌جمهوری این کشور به شمار می‌رود... آن‌گونه که از مواضع سفیر آمریکا و دیپلمات‌های این کشور پیداست، آمریکایی‌ها از عون برای رسیدن به پست ریاست‌جمهوری لبنان حمایت می‌کنند. در سطح داخلی هم حزب سوسیالیست ترقی خواه و فراکسیون «دیدار دمکراتیک» به رهبری «تیمور جنبلاط» از عون حمایت می‌کنند. جریان آزاد ملی به رهبری جبران باسیل نیز، مخالف انتخاب جوزف عون است». «جهاد ازعور» (نزدیک به جبران باسیل و جریان آزاد ملی)، ابراهیم کنعان(نزدیک به طیف مستقلین پارلمان) و فرید الخازن(نزدیک به جریان المرده و فرنجیه) نیز از دیگر گزینه‌های جدی و احتمالی هستند.
در روزهای اخیر اما برخی منابع محلی از احتمال لابی سمیر جعجع از سران تندروی جریان 14 مارس و وابسته به آمریکا و اسرائیل برای نامزدی و یا دست‌کم کارشکنی و آبستراکسیون طیف نزدیک به‌خود در پارلمان برای ممانعت از انتخاب رئیس‌جمهور خبر داده‌اند. به هر صورت باید منتظر جلسه روز پنجشنبه و تحولات لبنان ماند.