[شهروند] «روزگار احمد» به تهیه‌کنندگی ساسان فلاح‌فر و کارگردانی محسن اردستانی رستمی- که همین چند روز پیش در جشنواره سینماحقیقت توجه بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کرد؛ روایتی است از زندگی مبارزاتی و مقاومتی شهید احمد کاظمی، که از دوران پیش از انقلاب و مبارزاتش با طاغوت تا دوران دفاع مقدس و شهادتش را شامل می‌شود. فیلم به گفته کارگردانش؛ «در مورد تایم‌لاین مقاومت در زندگی سردار احمد کاظمی است»؛ یکی از سرداران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در طول جنگ ایران و عراق حضوری مستمر در جبهه‌های جنگ داشت و بعد از جنگ، در فاصله سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ نیز به‌عنوان فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران فعالیت کرد. احمد کاظمی که در شهریور ۱۳۸۴ به فرماندهی نیروی زمینی سپاه پاسداران منصوب شده بود؛ در دی‌ماه ۱۳۸۴ در سانحه سقوط هواپیما در نزدیکی ارومیه به همراه شماری دیگر از فرماندهان سپاه به شهادت رسید.
حالا در حوالی بیستمین سالگرد شهادت احمد کاظمی، فیلم مستند «روزگار احمد»، یک سال بعد از فیلم سینمایی «احمد» که یکی از مقاطع مهم زندگی شهید کاظمی را به تصویر کشیده بود، زندگی این سردار شهید را- که در طول جنگ تاکتیک‌های زیادی را طراحی کرده بود و به گفته سردار قاسم سلیمانی جزو نخبگان جنگ بود- تا زمان شهادتش روایت می‌کند. فیلم برای روایت این داستان پای صحبت‌های شماری از چهره‌های شاخص دوران جنگ و دوستان نزدیک شهید نشسته- و تصاویر دیده‌نشده‌ای از احمد کاظمی را نیز با روایت سیدجواد هاشمی به نمایش گذاشته است. مطلبی که در پی می‌آید؛ گزیده‌ای است از صحبت‌های محسن اردستانی رستمی که مستندسازی را از سال ۹۲ در عراق و سوریه آغاز کرده و مستندهایی چون «معلم»، «عاشقان ایستاده می‌میرند» و «لشگر زینبی» را در مورد فاطمیون، زینبیون و دیدار رهبر انقلاب با خانواده مدافعان حرم جلوی دوربین برده است.
کمی در مورد جزییات این مستند صحبت می‌کنید؟
در مستند «روزگار احمد» که از دل یک سریال مستند ۵قسمتی به نام «سرباز ۴۶ ساله» بیرون آمده؛ سعی شده زندگی شهید کاظمی از زمان مبارزات انقلابی و آموزش‌های نظامی این شهید تا زمان شهادتش روایت شود. در واقع با توجه به این‌که شهید کاظمی یکی از نخبه‌های جنگ بوده، تلاش کردیم این وجه از شخصیت ایشان را در دوران انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، فرماندهی نیروی هوایی و زمینی سپاه پاسداران به نمایش بگذاریم. البته این نکته را باید توضیح دهم که برخلاف بیشتر آثاری که فضای عاطفی و معنوی شهدا را به نمایش می‌گذارند، ما سعی کردیم به جنبه نظامی شهید کاظمی بپردازیم و از این رو در این فیلم شخصیت فردی شهید و خلاقیت‌شان در جنگ را به تصویر کشیدیم.
ایده ساخت این مستند از کجا پیدا شد؟
یکی از نکاتی که همیشه برای من مطرح بود این است که ما در طول روز ممکن است اسامی شهدا بارها به گوش‌مان بخورد یا در تابلوی اتوبان‌ها ببینیم و حتی ممکن است خاطراتی از آن‌ها هم در ذهن‌مان متبلور بشود؛ اما نمی‌دانیم که هریک چه ویژگی‌هایی در دوران جنگ داشتند. بگذارید این‌گونه بگویم که اگر چه مردم به واسطه رسانه‌ها یا اسم بزرگراه‌ها نام‌هایی مانند شهیدان همت، کاظمی، سلیمانی و بسیاری دیگر از قهرمانان را می‌شناسند و حداقل این‌که درباره‌شان ذهنیت دارند، اما امثال منِ متولد دهه ۶۰ تنها می‌دانیم این افراد آدم‌های بزرگی بودند ولی نمی‌توانیم بگوییم چرا- و بنابراین باید این اشخاص و ویژگی‌ها و اقدامات برجسته‌شان را تبیین کنیم. این دغدغه باعث شد این موضوع را با آقای فلاح‌فر تهیه‌کننده این اثر مطرح کنم و در نهایت تصمیم گرفتیم یک مستند در مورد شهید احمد کاظمی بسازیم.
کمی درباره چالش‌های تولید این اثر صحبت می‌کنید؟
اول این را بگویم که «روزگار احمد» اولین تجربه من در زمینه تولید مستند پرتره محسوب می‌شود و در واقع این اولین بار بود که قرار بود لنز دوربین را واید گذاشته و تمام نقاط برجسته زندگی یک آدم را نشان دهیم. اما گذشته از این مورد؛ برای به تصویر کشیدن تایم‌لاین زندگی احمد کاظمی باید آدم‌های مختلفی را در مقاطع مختلف زندگی ایشان به تصویر می‌کشیدیم و این کار دشواری بود. به عنوان مثال برای نمایش رابطه خوب حاج‌احمد با ارتش، به نام سرهنگ ایرائی رسیدیم- که البته هر چه پیگیری کردم گفت و گو با وی به نتیجه نرسید. [به همین نسبت در مقاطع دیگر زندگی شهید هم] علاقه‌مند بودم افراد زیادی را جلو دوربین بنشانم- و همین تعداد زیاد گفت و گوشوندگان یکی از عواملی بود که باعث شد تصویربرداری این فیلم یک سال زمان ببرد. [در این زمینه باید بگویم که به هیچ وجه کم نگذاشتیم و] مثلاً برای یک خاطره مرتبط با رفتار و ارتباط خوب حاج‌احمد با سربازها تا کرمان رفتیم و افرادی را جلوی دوربین آوردیم.
نکته‌ای که در مستند «روزگار احمد» آشکارا به چشم می‌خورد، تنوع و گوناگونی اسناد و منابع تصویری مربوط به شهید احمد کاظمی است. می‌توانید درباره این موضوع صحبت کنید؟
این یکی دیگر از چالش‌های ساخت این مستند بود. در واقع پیدا کردن اسناد و به‌خصوص پیدا کردن اسناد مرتبط چالش بزرگ دیگری بود. یعنی اولاً باید صوت و نوارهای مرتبط را پیدا می‌کردیم و بعد هم بخش‌های مرتبط با مبحث مورد نظرمان را از آن استخراج می‌کردیم.
شما احتمالا فیلم سینمایی «احمد» را هم دیده باشید- که سال گذشته در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. می‌توانید در چند جمله در مورد تفاوت مستند «روزگار احمد» با فیلم سینمایی «احمد» صحبت کنید؟
فیلم سینمایی «احمد» تنها روایت حضور شهید کاظمی در ساعات اولیه زلزله بم است در حالی که ما در مستند «روزگار احمد» به زندگی نظامی ایشان و تلاش‌هایی که برای حفظ کیان این مملکت کرده، می‌پردازیم...