[ شهروند] روند رویدادهای بین‌المللی و مسائل مربوط به سوریه آنچنان سریع در حال رخ دادن است که گاه آدم از سرعت این رخدادها متعجب می‌شود و عقب می‌ماند. شاید در یکی از مقاطع حساس تاریخی قرار داریم. می‌دانیم که بحران سوریه در روند شکل‌گیری اتفاقات آینده در منطقه تقش بسزایی دارد. طبیعی است که این روزها در رسانه‌ها و فضای مجازی، اخبار و تحلیل‌ها بیشتر در این حوزه شکل بگیرد و سایر خبرها و مناسبت‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد. با این‌همه گزینش اندکی درباره این موضوع و چند بحث دیگر و همچنین روز دانشجو خواهیم داشت.
مسئله بازنگری در سنسور‌های تحلیلی
در این میان، روزنامه اصولگرای فرهیختگان شرایط فعلی حاکم بر سوریه را بسیار متفاوت‌تر از اوضاع آن در سال ۲۰۱۱ می‌داند و معتقد است که ایران باید تبیین درستی از فضای حاکم بر منطقه داشته باشد.
این روزنامه نوشت: ورود ایران به فضای سوریه به مولفه‌های متعددی وابسته است. لازم است برای تحلیل مدل کنش ایران در فضای سوریه، چند پارامتر را مدنظر دهیم؛ نکته اول اینکه رفتار دولت سوریه با ما چه خواهد بود؟ بعد از فروکش کردن جریان داعش در سوریه و از بین بردن گروه تکفیری، رفتار سوریه با ایران متفاوت شد و چه‌بسا یکی از پارامتر‌های ایران برای ورود به سوریه این بود که سوریه پیش از ورود ایران تکلیف این مسائل را روشن کند که قصد دارد چقدر با ایران همکاری داشته باشد و آیا به ایران دسترسی می‌دهد؟
پارامتر دیگری که در این موقعیت مؤثر است، اتفاقات فلسطین است. تفاوت این دوره با دوره قبل این است که اسرائیل در این دوره در جنگ حضور دارد، منطقه در شرایط جنگی قرار دارد، فلسطین به‌عنوان نوک پیکان مقاومت در این جنگ حضور دارد و اساساً سوریه به‌خاطر فلسطین، تا این حد مهم شده است. این موضوع در تصمیماتی که در سوریه گرفته خواهد شد، مؤثر خواهد بود. بعد دیگر، فضای اجتماعی کشور ایران است. بدنه اجتماعی و مطالبه‌گری اجتماعی در کنش و واکنش ایران تأثیرگذار است. سؤال این بود که بعد از اینکه در سوریه تروریست‌ها را به جان دولت انداختند، فعالیت و برنامه آنها برای ایران چه خواهد بود؟ لذا در تصمیمی که از جانب ایران گرفته خواهد شد، این پارامتر مؤثر خواهد بود.
این روزنامه در ادامه نوشت: مشکل ایران اکنون جدی‌تر شده است. غافلگیری بزرگی رخ داد و پس از آن سرعت تحولات آنقدر زیاد بود که ایرانی‌ها وقتی می‌خواستند به یک جمع‌بندی برسند، ناگهان می‌دیدند در همین فاصله‌ای که تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری صورت می‌گیرد، فضا تغییر کرده است. به همین دلیل، با تغییر فضا این سؤال پیش می‌آید که آیا باید دوباره تصمیم جدیدی اتخاذ شود یا نه. سرعت تحولات گاهی از روند تصمیم‌گیری مقامات تهران پیشی گرفته است. در چنین شرایطی، مقامات جمهوری اسلامی ایران دچار تشکیک نسبت به سنسور‌های اطلاعاتی و تحلیل‌های خود شدند. به‌طور طبیعی، در این فضا آنها به سمت گزینه‌های کم‌ریسک‌تر حرکت می‌کنند و به‌دنبال راه‌حلی هستند که فوق‌العاده کم‌ریسک باشد.
سرگرم دعواهای پوچ سیاسی بودیم، سوریه از دست رفت
اما سوی دیگر نقادی فضای موجود و دلیل شکل‌گیری آن را می‌توان در روزنامه جمهوری اسلامی جست. این روزنامه به غفلت سیاستمداران کشور از وضع حاکم بر سوریه به‌دلیل اشتغال به منازعات پوچ داخلی پرداخته است.
جمهوری اسلامی نوشت: برای دیپلماسی غافل ما و تعارفات اجلاس‌های بی‌خاصیت آستانه که زمینه را برای بیدار شدن مجدد تمایل اردوغان به احیای امپراتوری عثمانی فراهم کرد چه توجیهی داریم؟
در این ۶ سال آمریکا و روسیه به بازی در صفحه شطرنج قدرت ادامه دادند و ما سرگرم منازعات پوچ داخلی بودیم. آیا قرار است همچنان به این منازعات ادامه بدهیم؟
معمای ایران
اینکه ایران چه خواهد کرد؟ دغدغه روزنامه اصلاح‌طلب هم‌میهن نیز هست. هم‌میهن در گزارش اصلی خود با عنوان «به‌سوی دمشق؟» نوشت: ۱۳ سال پس از آغاز جنگ داخلی در سوریه و نقش‌آفرینی مستقیم کشورمان در آن بحران، این بار شرایط، اظهارات و تبلیغات سیاسی حول این وقایع متفاوت از قبل است. در زمان آغاز جنگ سوریه و درحالی‌که هنوز خبری از گروه‌های تروریستی و تکفیری نبود، ایران از طریق نیروهای برون‌مرزی خود برای نجات بشار اسد و حکومت جمهوری عربی سوریه وارد عمل شد. زمانی که این جنگ حالت دیگری به‌خود گرفت و گروه‌های تروریستی کوچک و بزرگ به آن اضافه شدند، حضور ایران نیز تغییر شکل داد و از تیم‌های مستشاری و عملیاتی کوچک نیروی قدس به حضور انبوه نیروهای رزمی رسید.
اما این بار، حداقل تاکنون، خبری از تبلیغات سیاسی ۱۳ سال قبل نیست. نه موضع‌گیری‌ها مانند قبل است نه اخبار تأییدشده و نشده نشان می‌دهد که ایران قصد دارد همان عملیات راهبردی سال ۲۰۱۱ را انجام دهد. دیروز در اخبار تلویزیون ایران، شاید برای نخستین بار در تمام این سال‌ها بود که از عبارت گروه‌های مسلح و مخالفان مسلح برای پوشش اخبار سوریه استفاده شد.
اما با فاصله گرفتن از فضای سوریه آنچه به یکی از موضوعات داغ روز تبدیل شده است، بحث توئیت توهین‌آمیز مهری طالبی دارسـتانی است. ماجرای اخیر پیرامون توییت توهین‌آمیز مهری طالبی دارسـتانی، از اعضای سـتاد امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر و یکی از مدیران وزرات کار در زمان حجت عبدالملکی، علیه رئیس‌جمهور، موجی از واکنش‌ها و انتقادات گسترده را به همراه داشت.
پس ستاد امربه‌معروف چه می‌کند؟
روزنامه اصولگرای خراسان در یادداشتی با عنوان «ادب زن هم به ز دولت اوست» به‌گفته‌های توهین‌آمیز مهری طالبی دارستانی خطاب به رئیس‌جمهور واکنش نشان داد.
این روزنامه در این‌باره نوشت: این رخداد، فراتر از موضوعی فردی، به خوبی بحران‌های فرهنگی و اخلاقی موجود در فضای سیاسی و مسئولیت افراد در قبال اظهارات خود را نشان می‌دهد.
توصیفاتی که مهری دارستانی در توئیت خود به‌کار برده است، نه‌تنها در تعارض آشکار با ادب و احترام است، بلکه از حدود یک نقد سازنده فراتر رفته و به‌طور صریح به توهین‌های شخصی و تخریبگرانه می‌انجامد.
استفاده از الفاظی، چون «طلبکار، دروغگو، بی‌خاصیت، نادان» به جای ارائه تحلیل یا بیان دغدغه‌های واقعی، نه‌تنها هیچ کمکی به اصلاح یا پیشبرد گفتمان سیاسی نمی‌کند، بلکه زشتی و سطحی‌نگری را به جامعه تزریق می‌کند.
این ادبیات، به وضوح نشان از بحران اخلاقی در عرصه سیاسی و اهداف غیرسازنده برای تخریب رقبا دارد؛ بحرانی که در آن مرز میان انتقاد سازنده و تخریب شخصی کمرنگ شده است.
به کار بردن چنین زبانی از سوی فردی که خود را مدعی امر به معروف می‌داند، تناقضی آشکار و ضربه‌ای جدی به جایگاه و اعتبار نهادی است که قرار است مروج اخلاق و فرهنگ باشد.
آیا افرادی که مسئول ترویج اخلاق در جامعه هستند، آموزش و نظارت کافی دریافت می‌کنند؟ آیا معیارهای اخلاقی در انتخاب و فعالیت این افراد به درستی اعمال می‌شود؟
پیشینه و دیدگاه‌های دارستانی
در این میان روزنامه اصلاح‌طلب سازندگی به تفکرات و پیشینه نویسنده توئیت پرداخته است. سازندگی نوشت: مهری طالبی‌دارستانی در صفحه‌های اجتماعی خود بارها درباره موضوعاتی همچون بی‌حجابی، فضای مجازی و مسائل اقتصادی و فرهنگی اظهارنظر کرده است. او همچنین در کارنامه خودش مخالفت با آموزش مسائل جنسی، موضع‌گیری علیه FATF، درخواست محاکمه مولاوردی -معاون امور زنان دولت روحانی- و از همه پرتوجه‌تر، ایده‌پردازی «کلینیک ترک بی‌حجابی» را دارد. او در گذشته طی گفت‌وگویی گفته بود که؛ «برخی به بهانه مبارزه با ایدز به‌دنبال قبح‌زدایی از عمل غیراخلاقی و قبیح زنا و اشاعه فحشا هستند. همین دیدگاه در مورد اعتیاد نیز با انگ‌زدایی در پی رفع ایدز بود. حرف‌هایی که امروز مبنی بر تابوشکنی و انگ‌زدایی از تن‌فروشان مطرح می‌شود، زمانی برای انگ‌زدایی از معتادان مطرح بود و گفته می‌شد، معتاد صرفا بیمار است نه مجرم.» یا زمانی که با انتشار تصویری از تجمع در سال ۹۹ مقابل قوه قضاییه نوشت: «دست به دامن تنها مرجع رسیدگی به تخلفات که با رسیدگی به مفاسد اقتصادی دل‌مان را گرم کرد و چشم امیدمان را اشکبار. سردار امشب شکایت می‌برم به حضرت حیدر از انحرافات فرهنگی مسئول ساخته از فضای مجازی افسارگسیخته، از محیط‌های مثلا فرهنگی مثل تئاتر و سینما، از نشر و پخش کتب مستهجن، از صدا و سیمایی که الگو ساخته از مظاهر فساد، از مدارس و مهد‌هایی که… از وقاحت دنباله‌دار مسئولان».
کلید قبلی که هم اقتصاد را قفل کرد و هم برنامه هسته‌ای را!
در این میان، کیهان جدای از دغدغه‌های هرروزه‌اش نسبت به دولت پزشکیان، نقدی دارد به روزنامه ایران. کیهان نوشت:
«هوای تازه در اقتصاد با کلید دیپلماسی». این عنوان، تیتر برجسته روزنامه دولت است که ذهن مخاطب را به «وعده‌های پر طمطراق دولت روحانی با نشان دادن کلید کذایی» می‌برد.
روزنامه کیهان در ستون خبر ویژه خود نوشت: حواله دادن رونق اقتصاد به «کلید دیپلماسی» یادآور رویکرد عقیم دولت روحانی است که ادعا می‌کرد همه تحریم‌ها با برجام یکجا لغو می‌شود و چنان رونقی به اقتصاد داده خواهد شد که مردم از پول ناچیز یارانه بی‌نیاز شوند و همه مشکلات حتی آب خوردن مردم و آلودگی هوا و مشکلات کارخانه‌های صنعتی و تولیدی حل خواهد شد. همچنین ادعا می‌شد با واگذاری و تعلیق برنامه هسته‌ای در مذاکرات 150میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب می‌شود یا 200فروند هواپیما خریداری می‌گردد.
اما خروجی این روند به موازات تعطیلی یا تعلیق 95درصد برنامه هسته‌ای چه بود؟ 9برابر شدن قیمت ارز خارجی و سقوط ارزش پول ملی، خالی شدن خزانه ارزی و ناتوانی در فروش نفت، ثبت بالاترین نرخ تورم، تعطیلی هشت هزار کارخانه، توقف برنامه‌های مربوط به ساخت نیروگاه‌های تأمین برق هسته‌ای و فسیلی و تحمیل ناترازی شدید برق به کشور، کثافتکاری خواندن ساخت پالایشگاه و تخطئه ساخت نیروگاه و گسترش ناترازی به بنزین و گاز، جذب کمترین میزان سرمایه خارجی، رودست خوردن از شرکت فرانسوی توتال برای دومین بار و سرقت اطلاعات محرمانه پارس‌جنوبی و عهدشکنی بی‌هزینه شرکت فرانسوی، و دروغ از آب درآمدن وعده خرید 200هواپییما و زمینگیر شدن چند هواپیمای خریداری شده در پسا برجام! و این در حالی است که در همان دولت، با وجود اجرای همه تعهدات یکطرفه برجام به علاوه تعهدسپاری به توافق پاریس برای کاهش استفاده از سوخت فسیلی در نیروگاه‌ها، و اجرای 39بند از 41بند برنامه اقدام FATF، شمار تحریم‌ها از 850تحریم به بیش از 1700تحریم رسید! با وجود همه این واقعیت، روزنامه دولت از کدام کلید دیپلماسی آن هم درباره آمریکا و اروپای عهدشکن حرف می‌زند؟!
ایران چه نوشته بود؟
شاید برایتان این پرسش پیش آید که ایران مگر چه نوشته بود. شاید قسمت مهم نوشته ایران این بود: در هفته‌های اخیر، روند سرمایه‌گذاری خارجی، رکورد تازه‌ای ثبت کرد. بر این اساس، 83درخواست مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی مطرح شد که 77درخواست به ارزش معادل پنج میلیارد و هشتاد میلیون دلار به تصویب رسید. این مصوبات نشان‌دهنده تلاش دولت چهاردهم برای تسریع و تسهیل فرایند صدور مجوزهای سرمایه‌گذاری خارجی است. با توجه به شرایط کنونی اقتصاد ایران، لازم است که دولت با اتخاذ دیپلماسی سیاسی- اقتصادی هوشمندانه، گام‌های مؤثری برای احیای سرمایه‌گذاری خارجی بردارد. در مجموع، با تحقق مواردی که مطرح شد، می‌توان شاهد دمیدن هوای تازه بر پیکره اقتصاد بیمار کشورمان بود.
ژن تکرار‌شونده هویتی دانشجویان و تله جنگ!
اما مگر می‌شود که روز دانشجو باشد و از مراسم این روز، خواننده این صفحه بی‌بهره بماند. برایتان سه گلچین در انتهای گزارش امروز، آماده کرده‌ایم:
هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی دیروز در مصاحبه‌ای، ۱۶ آذر را ژن تکرار‌شونده هویتی دانشجویان دانست و گفت: وضعیت جامعه دانشجویی مانند یک دماسنج می‌تواند وضعیت آینده سرمایه اجتماعی و انسانی کشور را نشان دهد؛ یعنی اگر دانشجو بانشاط و امیدوار باشد، سرمایه انسانی کشور هم معنا و فعلیت می‌یابد.
خانیکی گفت: نهادهای فرهنگی و امنیتی باید بدانند که هر جایی که دانشگاه آن آزادتر، نقادتر و مدنی‌تر باشد سیاست، امنیت، علم و کارآمدی هم بالاتر می‌رود. به این اعتبار باید نه‌تنها شرایطی را فراهم کرد که دانشجو بتواند صدای خودش را ابراز کند، بلکه باید آن صدا را شنید و حتی مهم‌تر آنکه باید میدانی برای تحقق این صداها و نیازها و خواسته‌های دانشجویی فراهم کرد.
سعید جلیلی در دانشگاه علم و صنعت، گفت: بیان عبارت تله جنگ خطا است و باعث گستاخی دشمنان می‌شود. دانشگاه ما باید این را سؤال کند که اگر در مناسبات خارجی وعده‌ها رعایت نشود چرا باید دنبال توافق جدید با آمریکا باشیم. وی افزود: دشمن تمام ظرفیت خود را پای کار آورد تا این شکست رژیم صهیونیستی را ترمیم کند. عملیات به شهادت رساندن سیدحسن نصرالله را نظم جدید نامگذاری کردند. اینطور نیست که استکبار اگر نظمی فرو بریزد دوباره به همان نقطه ادامه بدهد و ممکن است ساختار جدیدی تعریف کند.
وی افزود: مهم رفع تهدید است، بله اگر تنش نباشد بهتر است، ولی اگر طرف حس ضعف کند باعث تکرار خطای دشمنان می‌شود. جلیلی تأکید کرد: دانشگاه ما باید این را سؤال کند که اگر در مناسبات خارجی وعده‌ها رعایت نشود چرا باید دنبال توافق جدید با آمریکا باشیم.
علی شمخانی، به مناسبت روز دانشجو در گفت‌وگویی اظهار کرد: من اصلاح‌طلب نیستم. هرآنچه که در وضعیت فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی در کنار مسائل دفاعی و امنیتی می‌گذرد، من مسئولم. دبیر سابق شورای‌عالی امنیت ملی عنوان کرد: آن کسی که اختلاف را در کشور تولید کرد، آن کسی که منابع مالی را هدر داد، آقای احمدی‌نژاد بود. قطع اینترنت در اختیار دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی نبود. آقای روحانی این اختیار را به وزیر کشور داد.
مشاور سیاسی مقام معظم رهبری اظهار کرد: با آمریکایی‌ها در عمان مذاکره غیرمستقیم می‌شد. ما سه گام را ترسیم کردیم. گام سوم مذاکره مستقیم بود. ما به‌دنبال رفع تحریم‌ها هستیم. من در دبیرخانه که بودم همه جریانات سیاسی را دعوت می‌کردم و در مورد حوادث کشور با هم بحث می‌کردیم. وی ادامه داد: در مقابله با قطعنامه‌ای که علیه ایران صادر کرده‌اند، داریم کار خود را می‌کنیم. در بحث هسته‌ای ما قول به توقف هیچ‌چیزی نداده‌ایم. اما عدم‌انباشت داریم. وی تصریح کرد: من هیچ نسبت کاری با سعید جلیلی ندارم. هیچ رابطه فکری هم با او ندارم.