[ حمید رضا خالدی] بعد از حدود یک دهه از شروع فعالیت تاکسی های اینترنتی در ایران، شهرداری تهران که متولی ساماندهی شبکه 80 هزار عددی تاکسی های پایتخت است، می خواهد در خیزی بلند، تاکسی های این کلانشهر را «آنلاین» کند تا آنها نیز بتوانند به صورت اینترنتی مسافرجابجا کنند. گرچه تا پیش از این هم، بسیاری از تاکسی ها، به جای اینکه به صورت گردشی یا در خطوط مشخص شده، مسافران را جابجا کنند، ترجیح می دادند در غیاب نظارت درست سازمان تاکسیرانی، در تاکسی های اینترنتی فعالیت داشته باشند!
بسیاری از ورود تاکسیهای اینترنتی به ایران به عنوان انقلابی در عرصه حمل‌ونقل عمومی کشوریاد کردند. خدمات 24ساعته، دسترسی بسیار آسان و شاید مهم‌تر از همه، قیمت مناسب باعث شده تا تاکسیهای اینترنتی که از اوایل دهه 90 در ایران شروع به فعالیت کرده بودند، به رقیبی یکه تاز در شبکه حمل و نقل کشور بدل شوند گرچه نقطه شکوفایی این شبکه را می توان از سال 95 به بعد دانست.
براساس آمار اعلام شده، بعد از حدود یک دهه،
هم اینک تعداد خودروهای عضو شبکه تاکسی اینترنتی اسنپ 6 میلیون و 200 هزارو تعداد خودروی اعضای شبکه تپسی تقریبا به 5/2 میلیون در کشور رسیده است. با توجه به اینکه بسیاری از رانندگان در هر دو شبکه تاکسی های اینترنتی مشغول به کار هستند، به نظر می رسد در مجموع چیزی حدود 3 میلیون راننده حداقل در یکی از دو شبکه تاکسی اینترنتی فعال هستند. از سویی با توجه به اینکه چیزی حدود 40 تا 45 درصد این خودروها در تهران فعالیت
می کنند بنابراین تقریبا چیزی بین یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 350 هزار خودرو عضو شبکه تاکسی های اینترنتی در پایتخت کار می کنند که باعث شده تا این شیوه جابجایی مسافر به قطبی اصلی در صنعت حمل و نقل عمومی کشور و بخصوص پایتخت بدل شود.
ضلع سوم
اما به نظر می رسد به زودی اسنپ و تپسی رقیب جدیدی پیدا خواهند کرد.اوایل امسال بود که شادی مالکی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی اعلام کرد که شهرداری تهران به دنبال آن است تا در راستای هوشمند سازی تاکسیرانی، تاکسی های شهر را به شبکه تاکسی های اینترنتی بدل کند. 6 ماه بعد خبری منتشر شد که مالکی در آن اعلام کرده بود که کار ثبت نام تاکسیران های تهران در اپلیکیشن جدید آنلاین از آخر شهریور آغاز خواهد شد. وعده ای که در عمل محقق نشد تا اینکه چند روز قبل وی دوباره اعلام کرد که به زودی اپلیکیشن مورد نظر برای ثبت نام تاکسیران های بازخواهد شد و آنها می توانند با ثبت نام در این اپلیکیشن و سایت، به صورت قانونی در شبکه تاکسی های اینترنتی شهرداری تهران فعالیت کنند.
پاسخی به یک پارادوکس
اما اگر قرار باشد که تاکسی های خطی و گردشی تهران به صورت آنلاین فعالیت کنند، تکلیف جابجایی مسافران در خطوط و مسافران گردشی چه خواهد شد؟ شادی مالکی، مدیرعامل سازمان تاکسیرانی اما مدعی است که فعالیت تاکسیران ها در شبکه سفرهای اینترنتی خللی در جابجایی سنتی مسافران در سطح شهر نخواهد داشت. وی در گفت‌و گو با «شهروند» در مورد فلسفه این اقدام می‌گوید: بررسی های ما نشان می دهد که چیزی حدود 20 هزار تاکسی در شهر تهران به جای جابجایی سنتی مسافر، از طریق شبکه های اسنپ و تپسی فعالیت می کنند. همین باعث شده تا در برخی از ساعت های پیک جابجایی مسافر در خطوط، تاکسی به اندازه کافی وجود نداشته باشد و تاکسیهای گردشی هم در سطح شهر فعال نباشند. موضوعی که باعث نارضایتی شدید مردمی شده است. شکایات فراوانی در این زمینه داریم.
وی با ذکر اینکه در عمل شرکت تاکسیرانی نمی‌تواند به شیوه های سنتی روی 80 هزار تاکسی تهران نظارت داشته باشد گفت: برای همین به دنبال آن هستیم که به صورت آنلاین فعالیت تاکسی ها را رصد کنیم.
مالکی تصریح می کند: در همین راستا، بستر استفاده ازنرم افزار AVLS (سیستم موقعیت یاب خودرو)، فراهم شده و از سویی این امکان فراهم شده که تارانندگان با ثبت نام در سایت، بتوانند به صورت اینترنتی هم فعالیت کنند.
وی با بیان اینکه برای رصد فعالیت تاکسی ها به تدریج روی آنها جی . پی . اس نصب خواهد شد ادامه می دهد: بدین ترتیب هم می توانیم روی چگونگی فعالیت تاکسی ها در سطح شهر نظارت داشته باشیم و هم اینکه آنها بتوانند در شبکه جابجایی اینترنتی مسافر فعال باشند.
مدیرعامل سازمان تاکسیرانی کشور در پاسخ به این سوال که یک راننده چگونه می تواند هم در خطوط تعیین شده مسافرکشی کند و هم به صورت اینترنتی مسافرجابجا کند می گوید: با رصد آنلاینی که ما داریم می توانیم متوجه شویم که درحال حاضر مثلا خط ولیعصر به تجریش شلوغ است و مسافران زیادی دارد. برای همین همه راننده های این خط را موظف می کنیم تا فقط در این خط مسافر جابجا کنند. اما در عوض در زمان‌هایی که خطوط خلوت هستند، اپلیکیشن این اجازه را به آنها می دهد که به صورت اینترنتی مسافربگیرند. همین رویه برای تاکسی های گردشی هم صدق می کند.
وی با ذکر اینکه در فاز اول 40 هزار تاکسی عضو این سایت شده و به صورت آنلاین رصد ساماندهی و وارد شبکه تاکسی های اینترنتی شده‌اند می گوید: تا یک هفته آینده، فعالیت تاکسیهای آنلاین عملا آغاز خواهد شد. ابتدا این اپلیکیشن و این سیستم برای برخی خطوط و تاکسیهای گردشی به صورت پایلوت اجرایی می‌شود.
مالکی در پاسخ به این سوال که چرا وعده شهرداری برای فعالیت این تاکسی‌ها در تابستان محقق نشد نیز می‌گوید: آن زمان متاسفانه بستر هوشمند مورد نیاز آماده نشد اما خوشبختانه هم اینک این بستر فراهم شده و مشکلی وجود نخواهد داشت.
قابل رقابت با دیگر تاکسی های اینترنتی
محسن هرمزی؛ معاون حمل و نقل عمومی و ترافیک شهرداری تهران نیز در مورد لزوم رصد هوشمند و فعالیت آنلاین تاکسی های تهران به «شهروند» می گوید: در حال حاضر چیزی حدود 20 هزار تاکسی از بین تاکسی های تهران، غیرفعال یا در ادارات و سرویس های مدارس و ... کار می کنند. ما باید بتوانیم روی عملکرد آنها نظارت داشته باشیم. بهترین شیوه هم همین رصد هوشمند است. چرا باید تاکسی هایی که از شهرداری و دولت برای ورود به طرح ترافیک و استفاده از سهمیه سوخت خدمات می گیرند در جاهای دیگری کار کنند. مثلاً الان برخی از افراد شاغل در بازار، تاکسی خریده اند و به راحتی در طرح ترافیک رفت و آمد دارند و تازه سهمیه هم می گیرند!
وی ادامه می دهد: برای همین تصمیم گرفتیم تا سهمیه سوخت و طرح ترافیک تاکسی هایی را که غیرفعال هستند یا در چارچوب خارج از وظایف تعریف شده شان کار می کنند، لغو کنیم! ضمن اینکه با رصد آنلاین فعالیت آنها، می توانیم نظم بیشتری را در خطوط مسافری شهری ایجاد کنیم. از سویی تاکسی ها می توانند هم مسافران در سطح شهر را جابجا و هم در زمان های خلوتی، به صورت اینترنتی فعالیت کنند.
با این حال هنوز یک سوال باقی است. اینکه ناوگان 80 هزار فروندی تاکسی های تهران چقدر توانایی رقابت با شبکه تقریبا 3 میلیونی ناوگان مسافرکش های کنونی را دارد؟ سوالی که هرمزی در پاسخ به آن می گوید: خوشبختانه شهروندان به خاطر قدمت شبکه تاکسیرانی و اینکه یک سازمان مشخص و قانونی روی عملکرد آنها نظارت دارد، اعتماد خوبی به این شبکه دارند و برای همین تصور می کنیم که استقبال خوبی از تاکسی های اینترنتی ما خواهد شد.