شهروند| اگر برنامه‌ریزی علمی برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس نباشد تا 50سال آینده 50درصد جنگل‌های زاگرس از بین خواهند رفت.
شیرین ابوالقاسمی، مدیرطرح حفاظت از تنوع‌زیستی زاگرس مرکزی با اعلام این مطلب در دومین کنفرانس ملی مخاطرات محیط‌زیست زاگرس گفت: این منطقه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است که اگر مراقب آن نباشیم آن را از دست خواهیم داد.
پراکنش منطقه زاگرس در 11 استان کشور است که 32میلیون هکتار از خاک کشور را به خود اختصاص داده است. جنگل‌های زاگرس وسعتی حدود 6میلیون هکتار دارد که بیش از دو‌هزار و چهارصد گونه گیاهی و جانوری در آن وجود دارد، متوسط بارش در آن حدود 800 میلیمتر در‌سال است و بیش از 50درصد آب کشور را تأمین می‌کند.
ناحیه رویشی زاگرس شامل سلسله جبال زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است. جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی الیه شمال غربی ایران (استان آذربایجان غربی) آغاز و سپس غرب (استان‌های ایلام و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس) را طی می‌کند. در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان‌های فارس، لرستان و خوزستان مقام‌های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه‌های جنگلی و درختی دارا هستند. جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با ۶میلیون هکتار مساحت، ۴۰درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند. مدیرطرح حفاظت از تنوع‌زیستی زاگرس مرکزی با اشاره به این‌که طرح حفاظت از تنوع‌زیستی زاگرس به صورت پایلوت در حدود 400هزار هکتار در 4 استان اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و فارس درحال اجرا است، اظهار کرد: برخی فعالیت‌های انسانی مانند جاده‌سازی، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و بریدن درخت‌ها حیات این منطقه را تهدید می‌کند، فرونشست یکی از پیامدهای برداشت بی‌رویه آب است که اکنون در استان فارس فرونشست‌هایی تا 18 متر نیز دیده می‌شود.
تشکیل کارگروه حفاظت
از جنگل‌های زاگرس
همچنین مهراد فتحی، مدیرکل محیط‌زیست استان لرستان گفت: کارگروه‌های ملی برای حفاظت از جنگل‌های زاگرس تشکیل تا از تمام ظرفیت‌های ملی برای این کار استفاده شود.
فتحی در کنفرانس ملی مخاطرات محیط‌زیست زاگرس افزود: جنگل‌های زاگرس هنوز زنده است اما برای ثابت نگه داشتن این وضع وقت زیادی نداریم بنابراین باید از توان ملی و بین‌المللی استفاده کنیم. او با تأکید بر این‌که باید وضع جنگل‌های زاگرس آسیب‌شناسی شود، اظهار کرد: این یک مسأله فرابخشی است و تمام سازمان‌ها و نهادهای مرتبط باید در کنار هم قرار گیرند تا نتیجه مطلوبی به‌دست آید، همچنین دستگاه‌های قانون‌گذار نیز باید در قوانین موجود مربوط به جنگل‌ها بازنگری کنند. فتحی گفت: زاگرس مظلوم واقع شده است درحالی‌که حیات‌درصد زیادی از کشور به حیات آن وابسته است، بنابراین باید همه اقشار مردم و مسئولان در کنار هم به فکر حفظ این اکوسیستم جنگلی باشند. وی افزود: امروزه ریزگرد یکی از مسائل مهم زیست محیطی در کشور است که اگر وضع جنگل‌های زاگرس مانند گذشته بود قطعا شرایط مردم تحت‌تأثیر این پدیده تا حدودی بهتر از امروز بود زیرا مانند فیلتر عمل می‌کرد. فتحی ادامه داد: سوزاندن درختان برای تهیه زغال و چرای بی‌رویه دام برخی عواملی است که موجب تخریب زیاد جنگل‌های زاگرس شده است درحالی‌که این یک مسأله ملی است و باید با جدیت دنبال شود. در ادامه این نشست، مجید مخدوم، استاد دانشگاه تهران با اشاره به این‌که ریزگرد همیشه وجود داشته است اما در چند‌سال اخیر به علت کاهش پهنه جنگلی زاگرس گستردگی و وسعت دربرگیری آن در کشور افزایش یافته است، اظهار کرد: مشکل اصلی جنگل‌های زاگرس خشکسالی نیست بلکه عملکرد ما انسان‌ها است که درصد زیادی از آن را از بین برده است. مخدوم با تأکید بر این‌که در گذشته جنگل‌های زاگرس در مقابل ریزگردها مانند یک سپر حفاظتی عمل می‌کرد، گفت: اکنون که دیگر جنگلی باقی نمانده است ریزگردها به راحتی وارد شهرها می‌شوند که چند‌سال پیش تا تهران و حتی جاده چالوس در شمال کشور نیز نفوذ کرده بودند.
استاد دانشگاه تهران در رشته محیط‌زیست ادامه داد: یکی دیگر از دلایل مشکلات کنونی جنگل‌های زاگرس، فقر مردم منطقه است زیرا نمی‌توانند انرژی موردنیاز خود را تأمین کنند بنابراین درختان را قطع و از آنها به‌عنوان سوخت استفاده می‌کنند.
در این همایش هومان خاکپور، فعال محیط‌زیست نیز تأکید کرد: اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها سبب شد که اهالی منطقه زاگرس برای تأمین سوخت موردنیاز خود به سمت جنگل‌ها کشیده و دوباره از بخاری چوبی استفاده کنند. او افزود: همچنین زغال‌گیری در منطقه زاگرس به یک شغل تبدیل شده و برخورد با این افراد موجب شد تا کوره‌های زغال‌گیری به داخل منازل کشیده شود. خاکپور با بیان این‌که قاچاق چوب در منطقه زاگرس بیداد می‌کند اظهار کرد: برخی دلالان هستند که مقداری چوب را به مبلغ 100هزار تومان از اهالی خریداری می‌کنند و همان مقدار چوب را به قیمت حدود 800هزار تومان در برخی شهرها مانند اصفهان می‌فروشند.
او به سقزگیری در جنگل‌های زاگرس اشاره کرد و گفت: پنج‌سال گذشته که مسأله خشکی جنگل‌های زاگرس مطرح شد قرار شد سقزگیری در این منطقه متوقف شود اما این کار هیچ وقت انجام نشد و همچنان مجوزهای استحصال سقز صادر می‌شود. بر روی برخی از درخت‌ها برای گرفتن سقز بیش از 200 کاسه نصب می‌شود درحالی‌که شاید ظرفیت 100 کاسه را داشته باشد.
خاکپور ادامه داد: در مورد زوال جنگل‌های زاگرس فقط تخریب درختان را نداریم بلکه اکنون بیش از 60هزار هکتار از گون زارهای چهارمحال و بختیاری خشک شده است.