[ حانیه جهانیان] هرجای شهر را که نگاه می‌کنی، تبلیغات شگفت‌آور و اغواکننده طرح و رنگ را پر کرده است! از اقساط طولانی تا فروش کالا زیر قیمت! شلوغی خیابان و سرگرم خرید بودن در هفته‌های منتهی به مهر و فروردین را به خوبی به خاطر دارم. اما تشویق به خریدن شیرمرغ تا جان آدمیزاد میان سرمای آذر حسابی گیجم می‌کند. چرا در آخرین ماه پاییز باید نگران فهرست خرید آینده باشم؟! با کدام معیار؟ حریف تبلیغات سطح شهر و پیام‌های مستمر روی صفحه موبایل نمی‌شوم، بی‌مقدمه سری به یکی از همین سایت‌ها می‌زنم. اولین محصول را انتخاب می‌کنم، وسوسه خرید پرتخفیف مرا منفعل و دست‌بسته تر از قبل می‌کند، به خودم می‌آیم و با سبد غول‌پیکر خرید راهی پرداخت نهایی می‌شوم که کاملا اتفاقی تبلیغ یک فروشگاه اینترنتی دیگر برایم ارسال می‌شود. خشکم می‌زند، چطور ممکن است دقیقا همان محصول با همان مشخصات چنین اختلاف قیمت فاحشی داشته باشد و حتی قیمتش در حالت عادی از قیمتی که در جشنواره و تخفیف قرار گرفته کمتر باشد؟! خریدم را با قیمت کمتر نسبت به سایت ابتدایی، ثبت می‌کنم، هنگام پرداخت متوجه می‌شوم که اجازه انتخاب زمان و هزینه ارسال را ندارم! دلسرد و سرشار از خشم، تلفن را گوشه‌ای رها می‌کنم، حس فریب و ساده‌لوحی غمم را بیشتر می‌کند! راستی راستی قرار بود، دروغ‌های قیمت‌گذاری، به من توهم زرنگی بدهد اما آنلاین‌شاپ‌ها در «بلک فرایدی» و تخفیفات پوشالی‌شان چند قدم از من جلوتر بودند! «بلک فرایدی»، چیست؟ چگونه به فرهنگ ما راه یافت و چه خطراتی در پشت آن پنهان شده‌اند؟ پاسخ تمام این سوالات در گزارش امروز «شهروند» آمده است که در ادامه می‌خوانید.
حمیدرضا عظیمی، مشاور بازاریابی و دیجیتال مارکتینگ، درباره نگاه فروشندگان بومی به «بلک فرایدی» و چالش‌های آن به شهروند توضیحاتی ارائه داده است. او معتقد است نقش رسانه‌ها در بازسازی و به‌روزرسانی رسوم بومی، راهکار موثری در جهت جایگزینی تخفیفات مناسبتی در مناسبت‌های ایرانی به جای «بلک فرایدی» و امثال آن است. در ادامه متن کامل این گفت‌وگو آمده است که می‌خوانید.
پای اتفاق تازه‌ای به ماجرا باز نشده!
حراجی‌های گسترده، در همه‌جای دنیا، وجود دارد. اما در کشورما سازمان حقوق مصرف‌کنده به جای توجه به جلوگیری از «ایجاد گمراهی در مصرف‌کننده»، شبیه به وظایف تعزیرات حکومتی به موضوع نگاه می‌کند. در کشورهای توسعه‌یافته مثل ایالات‌متحده آمریکا، کمیسیون تجارت فدرال وجود دارد که وظیفه نظارت بر روند خرید و فروش اینترنتی را بر عهده دارد. برای مثال این کمیسیون حقایق محصول را با گزاره‌های ادعا شده بررسی و می‌کند تا با یکدیگر تطبیق داشته باشند. چه در بسته‌بندی چه در محتویات به کار رفته در کالا و حتی راستی‌آزمایی تخفیف اعلام‌شده در فروشگاه مجازی.
چه باید کرد؟
برای اینکه در خرید احساس فریب‌خوردگی نداشته باشد پیشهاد می‌کنم تا پیش از انتخاب محصول قیمت آن را در سایر سکوها و بسترها نیز جست‌وجو کنید. به کیفیت محصول توجه کنید؛ برای مثال ایجاد تغییر در کیفیت محصول یا دستکاری آن. مثل خرید سیم شارژری که ارزانتر خریده می‌شود بدون توجه به جنس مفتول!(سیم‌های مسی از جنس آلومینیومی گران‌ترند)
توجه به سابقه فروشگاه
هرچه فروشگاه معتبرتر و مشهورتر باشد، امکان عدم شفافیت در ارائه محصول و تقلب در آن کاهش می‌یابد. اما ناگفته نماند در برخی موارد، این سکوهای اینترنتی صرفا واسطه‌ای میان خریدار و فروشنده محسوب می‌شوند. به همین علت بدیهی‌ست که کمترین مداخله از سوی این واسطه‌ها رخ خواهد داد. یکی دیگر از مواردی که در این موضوع باید مدنظر قرار داد این است که سابقه فروشنده حرف اول را می‌زند.
عجله نکنید!
فریب فروشگاه‌های اینترنتی در بالابردن سطح هیجان خریداران تا حدی‌ست که از خرید منطقی و عاقلانه فاصله بگیرد. درواقع این سکوها در تلاش‌اند تا به خریدار احساسات و هیجانات بالا و تجربه کم اقدام به خرید می‌کند. پس بهتر است پرهیز در تعجیل را خریداران مدنظر قرار دهند.
پاشنه آشیل خریدهای اینترنتی
برخی چالش‌های خرید حضوری در کلانشهرها، نظیر ترافیک، آلودگی، هدررفت زمان و سرمایه و مواردی از این دست شما را ناگزیر به سمت خرید اینترنتی می‌کشاند، هزینه‌هایی که در علم اقتصاد با عنوان «هزینه‌های پنهان» از آن‌ها یاد می‌شود. اما خریدار با بررسی مسافت و هزینه، خود می‌تواند در این‌باره تصمیم بگیرد. یکی از مزایایی که فروشگاه‌های حضوری روی آن بسیار تاکید می‌کنند، تشابه تمام و کمال، محصول انتخابی و تحویل گرفته‌شده است. اگر به خاطر داشته باشید تا مدت‌ها یکی پرتکرارترین واکنش‌های خریداران مجازی، مقایسه آنچه سفارش دادند و آنچه تحویل گرفتند بود... اتفاقی که با واکنش‌های طنز بسیاری نیز همراه بود.
رسانه را کنار زدیم؟!
اگر همه فرهنگ‌ها، روی ویژگی‌های منحصربه‌فردشان تاکید کنند و برای رسیدن به نتیجه مطلوب از رسانه استفاده کنند، می‌توانند دیده بشوند. در مسائل فرهنگی بسیار جلوتر از سایر ملت‌ها هستیم؛ گواه این مدعا آداب و رسوم‌های ملی ماست که به سادگی با یک کار جمعی و موثر می‌تواند خروجی‌های مطلوب‌تری از تمام «بلک‌فرایدی‌ها»«، «هالوین‌ها» و... داشته باشد. از نوروز تا یلدا، در سال‌های اخیر بسیار در این مورد پیشرفت
کردند اما به نظرم همچنان می‌توانیم بهتر از آن‌ها استفاده کنیم.
هشدارهای پلیس فتا درباره «بلک‌فرایدی»
با نزدیک شدن به جمعه سیاه (بلک فرایدی)، پلیس فتا نسبت به افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی هشدار داد که در ادامه می‌خوانید.
برای جلوگیری از کلاهبرداری‌هایی از این نوع، اطلاع‌رسانی اهمیت زیادی دارد. مردم باید قبل از خرید از قیمت‌های واقعی مطلع شوند و از فروشگاه‌های معتبر خرید کنند. همچنین، دستگاه‌های نظارتی و قانونی باید در جلوگیری از تبلیغات گمراه‌کننده و برخورد با فروشندگان متخلف نقش فعالی ایفا کنند.
در همین راستا، هموطنان در صورت تمایل به استفاده از تخفیفات بلک فرایدی و کاهش ریسک کلاهبرداری در فضای مجازی باید در هنگام خرید اینترنتی نکات زیر را مدنظر داشته باشند:
هرگونه ثبت سفارش و خرید را، صرفاً از سایت‌های فروشگاهی، معتبر و مجاز داخل کشور که دارای مجوزهای قانونی هستند انجام دهند.
هرگونه انتقال پول از طریق درگاه‌های بانکی انجام شود و در زمان پرداخت هزینه دقت داشته باشند که عملیات بانکی را صرفاً از طریق لینک اصلی صفحه پرداخت، انجام دهند. به هیچ عنوان به تبلیغات فریبنده و اغوا کننده صفحات فروشگاهی در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام که بستر اصلی کلاهبرداری هستند، توجه نکنند.
در صورت خرید کالا از کانال‌ها و صفحات مجازی، هزینه آن را پس از تحویل بپردازند؛ این کار می‌تواند از واریز وجه بدون تحویل کالا جلوگیری کند.
خریدار باید دقت داشته باشد جنس فیک و تقلبی را تحویل نگیرد و بعد از اطمینان از اصالت کالا پول آن را پرداخت کند. شهروندان در صورت مشاهده موارد مشکوک و مجرمانه مراتب را از طریق شماره ۰۹۶۳۸۰ به پلیس فتا گزارش دهند.
مراحل شکایت از جرایم اینترنتی
هموطنان در صورت مواجهه با جرایم اینترنتی و نیاز به شکایت از طریق پلیس فتا، باید مراحل ذیل را تا زمان حصول نتیجه طی کنند:
۱- ثبت‌نام اولیه در سامانه ثنا
۲- دریافت نوبت اینترنتی و مراجعه حضوری به دفاتر خدمات قضایی
۳- تکمیل ثبت‌نام و تنظیم شکواییه در مورد موضوع جرم
۴- ارجاع سیستمی به مرجع قضائی برای برخورد قانونی با مجرمان
۵- ارجاع پرونده به پلیس فتا جهت انجام تحقیقات تکمیلی
۶- دعوت از شاکی جهت انجام تحقیقات تکمیلی و ارسال مستندات به مرجع قضایی
۷- رسیدگی و صدور حکم توسط دادگاه