[ملیحه محمودخواه] با وجود کاهش قیمت طلا در بازار جهانی، اما با افزایش قیمت دلار در بازار تهران، طلا و سکه نیز در مسیر صعودی قرار گرفتند. ابتدا بازار ارز در مدار صعودی قرار گرفت؛ به‌طوری که دلار ۲.۱ درصد گران شد. بررسی روند قیمت‌ها در بازار ارز حاکی از آن است که دلار با افزایش نزدیک به یک هزار و ۴۰۰ تومان، در کانال 68هزار تومان قرار گرفت. این در شرایطی است که دلار در روز شنبه تا سطح ۶۵ هزار تومان پایین آمده بود. افزایش قیمت‌ها در بازار در حالی است که به اعتقاد فعالان اقتصادی، سرعت رشد نسبت به قبل کمتر بوده و بر همین اساس، انتظاری که وجود دارد، در این جهت است که احتمالا امکان اصلاح قیمت وجود دارد. در این باره برخی از معامله‌گران فنی عنوان می‌کنند که نوسان مثبت قیمت‌ها در بازار ارز، به‌دنبال فشار برخی خریداران گذشته ارز است؛ به‌طوری که گروهی که در سطح بالاتر تصمیم به خرید گرفته بودند، این روزها سردرگم هستند و با اقدام به فروش یا نوسان‌گیری، منجر به تغییر نوسانات شده‌اند.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی معتقدند که کسری بودجه دولت، رشد نقدینگی، شرایط سیاسی منطقه، انتخابات آمریکا و سیاست‌های ارزی بانک مرکزی ازجمله فاکتورهای اثرگذار بر بازار ارز هستند. به‌نظر می‌رسد ریسک گسترش تنش‌های منطقه‌ای همچنان در میان معامله‌گران وجود دارد. درحالی‌که پس از صورت گرفتن اقدام نظامی رژیم صهیونیستی در بامداد شنبه، بازار ارز روند کاهشی نسبتا سنگینی را تجربه کرده بود، در معاملات یکشنبه و دوشنبه آرایش شاخص‌های ارزی صعودی بود. تحلیلگران معتقدند که بازار در تقابل با ریسک‌های سیاسی هنوز به جمع‌بندی واحد نرسیده است. به عبارت دیگر، این امر نشانگر عدم‌تخلیه کامل ریسک‌ها از فضای بازار است. اما پیش از این چه اتفاقی افتاد؟ پس از صورت پذیرفتن عملیات موشکی ایران علیه سرزمین‌های اشغالی در دهه نخست مهر ماه، انتظارات نسبت به واکنش رژیم صهیونیستی سبب رشد نرخ ارز شد. تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند چشم‌انداز بازار تاحدودی به سرانجام این رویداد‌ها بستگی دارد. درصورتی که واکنش رژیم صهیونیستی موجب اقدام متقابل ایران شده و چرخه تبادل آتش ادامه یابد، بازار نیز به روند صعودی ادامه خواهد داد. اما درصورتی که واکنش مذکور در مقیاس اندک باشد، سیگنال عدم‌گسترش درگیری‌ها به بازار مخابره شده و موجب افت ارزش شاخص‌ها می‌شود. به‌نظر می‌رسد بازار در روز اول سناریوی دوم را در پیش گرفت، اما با گذشت زمان و مطرح شدن زمزمه‌هایی از پاسخگویی مجدد ایران بخشی از ریسک‌ها به معاملات برگشت.
قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند اگر...
وحید شقاقی، اقتصاددان درخصوص روند هیجانی قیمت دلار و شرایط حاکم بر این افزایش به شهروند می‌گوید: هم‌اکنون قیمت دلار در بازار آزاد روی ۶۸ هزار تومان است. این در حالی است که قیمت دلار در همین چند روز گذشته به ۶۵ هزار تومان هم رسید. پیش‌بینی‌ها نشان میدهد که قیمت تعادلی دلار براساس اختلاف تورم ایران و آمریکا تا پایان سال ۱۴۰۳ با فرض تداوم تحریم‌ها و تشدید تحریم‌های اقتصادی ۷۳ هزار تومان است؛ ولی قیمت تعادلی دلار درصورت کاهش شدت تحریم‌ها به ۵۵ هزار تومان می‌رسد. او با تأکید بر اینکه این قیمت تعادلی دلار است و طبیعتاً سیاست‌ها و اقدامات دولت می‌تواند قیمت تعادلی دلار را کاهش دهد می‌گوید: عکس این ماجرا نیز صادق است و تصمیم‌گیری اشتباه می‌تواند قیمت دلار را تا حدود زیادی افزایش دهد. این اقتصاددان به بحث سیاست‌های ارزی نیز اشاره کرده و می‌گوید: در سال‌های اخیر بحث سیاست‌های ارزی را داشته‌ایم که مدام نیز تغییر کرده است؛ یعنی نرخ ارز ترجیحی از ۲۸۵۰۰ تومان شروع و با سامانه نیما ادامه پیدا کرد و سپس مرکز مبادله ارزی بازگشایی شد. بعد دوباره این موضوع مطرح شد که اصلاً بازار آزاد مهم نیست، نباید به آن بها داده شود و اخیراً هم در دولت آقای پزشکیان موضوعی مطرح شده که فاصله بین قیمت ارز نیما و ارز در بازار آزاد هم کاهش پیدا کند. در ضمن تورمی هم که روند کاهشی داشت دوباره روی خط صعود قرار گرفته و افزایشی شده است. یعنی انتظار این بود که تورم پایان سال ۱۴۰۳ به زیر ۳۰ درصد برسد، ولی اتفاقاتی که افتاد نشان میدهد که امسال احتمالاً تورم ۳۵ درصد خواهد بود و سال آینده اگر دولت سیاست‌های ضد‌تورمی و مهار تورم را دنبال نکند و یا با تشدید تحریم‌ها روبه‌رو شویم، حتی احتمال تورم بالای ۴۰ درصد هم وجود دارد.
انتخابات آمریکا و تأثیر آن بر بازار ارز
او به انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا نیز اشاره کرده و می‌گوید: هفت روز دیگر انتخابات آمریکا رقم خواهد خورد و آمار‌ها نشان میدهد که فاصله ترامپ و رقیبش کامالا هریس بسیار کم است و هم‌اکنون در آمار‌ها برابرند. اما در هفت ایالت کلیدی که در نتیجه انتخابات تأثیرگذارند هم‌اکنون ترامپ پیشتاز است. البته هنوز هم آینده این انتخابات مشخص نیست چرا که در چند روز گذشته هریس شانس بیشتری در این ایالت‌ها داشت و ممکن است دوباره نتیجه انتخابات تمامی معادلات را بر هم بزند. او با اشاره به اینکه بازار طلای جهانی و بازار رمزارز‌ها هم روند افزایشی دارد که نشان میدهد احتمال پیروزی ترامپ قوت گرفته است، ادامه میدهد: مردم ما سابقه دشمنی ترامپ را در چند سال پیش با خروج او از برجام به‌خاطر دارند. با وجود آنکه اهداف هریس و ترامپ در بلندمدت علیه ایران مشترک است ولی در کوتاه‌مدت تاکتیک آنها با هم فرق می‌کند؛ یعنی دمکرات‌ها عمدتاً بر فشار تدریجی و افزایش تدریجی تحریم‌ها کار می‌کنند تا بتوانند ایران را پای میز مذاکره بیاورند و از او امتیاز بگیرند. اما ترامپ و جمهوریخواهان متفاوت فکر و عمل می‌کنند و تاکتیک آنها فشار حداکثری است و راهکار آنها این است که یک شوک بزرگ به ایران وارد کنند تا ایران تسلیم شود و از او امتیاز بگیرند و این نشان میدهد که دو تاکتیک با هم متفاوت است. در ضمن این را هم می‌دانیم که وابستگی و ارتباط نتانیاهو و رژیم اشغالگر و علاقه‌مندی رژیم صهیونیستی به ترامپ بسیار بیشتر از هریس است و همه این مسائل بر انتظارات تورمی اثرگذار است.
انفعال دولت انتظارات تورمی را بالا می‌برد
شقاقی بر این باور است که دولت روی این سناریو‌های بد برنامه‌ریزی نمی‌کند، چرا که هم‌اکنون عقلانیت حکم می‌کند که کشور در برابر همه اتفاقات و سناریو‌های مختلف آمادگی داشته باشد، زیرا آمادگی، احتمال بازدارندگی را افزایش میدهد و آن موقع است که شدت تأثیر‌گذاری تغییر و تحولات آمریکا و روی کار آمدن هر فردی با هر تاکتیکی کاهش خواهد یافت. اما اگرآمادگی برای بازدارندگی وجود نداشته باشد، رفت‌وآمد افراد و تغییر تاکتیک‌ها اثرات بیشتر روی بازار‌ها در داخل کشور ما خواهد داشت. او بر این باور است که انفعال دولت هم‌اکنون نشان میدهد برنامه‌ای برای تقویت تاب‌آوری درنظر نگرفته است و از سوی دیگر، برنامه مقابله با احتمال تشدید تحریم‌ها روی میز نیست و هیچ تلاشی برای کاهش آسیب‌ها از سوی دولت در چشم‌انداز آینده دیده نمی‌شود . این کارشناس اقتصادی توضیح میدهد که انفعال دولت در کنار این احتمالات با سناریو‌های بد هم‌اکنون موجب شده که روند دلار بازار آزاد صعودی باشد. اما اگر تلاشی از سوی دولت انجام می‌شد، قیمت دلار به سمت عدد تعادلی پایین یعنی ۵۵ هزار تومان حرکت می‌کرد. هم‌اکنون چون انفعال را شاهدیم و تلاطمات و تنش‌ها هم در منطقه بالا بوده و احتمال سناریو‌های بد هم وجود دارد، لذا قیمت دلار بازار آزاد رو به عدد تعادلی کرانه بالا یعنی ۷۳ هزار تومان حرکت کرده است.
اسیر جو بازار نشوید!
یحیی آل اسحاق، رئیس اسبق اتاق بازرگانی تهران هم می‌گوید: توصیه می‌کنم کسانی که کار اقتصادی می‌کنند، خودشان را اسیر این جو نکنند، چون به‌نظر من این حوادث فروکش می‌کند و دوباره همانطور که قبلا بارها شاهد بودیم، نرخ ارز پایین می‌آید و عده‌ای از هستی ساقط می‌شوند. رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق عنوان می‌کند: واقعیت اقتصادی ما این است که نرخ منطقی دلار باید بین ۵۰ تا ۶۰ هزار باشد و در این شرایط، ورود به بازار ارز نوعی ریسک و قمار است. آل‌اسحاق تأکید می‌کند: این قیمت تعادلی بازار آزاد ارز است، وگرنه در بازار نیمایی و مبادله‌ای، قیمت دلار خیلی پایین‌تر از اینهاست. در حوزه تجارت رسمی با دلار پایین‌تر از این اعداد هم روبه‌رو هستیم.
شایان آرانی، کارشناس مالی : این تلاطمات هیجانی است
شایان آرانی، کارشناس مالی نیز درخصوص هیجانی بودن قیمت دلار و افزایش آن به شهروند می‌گوید: فضای متلاطم منطقه یکی از دلایل اصلی افزایشی بودن قیمت دلار است.
او معتقد است که هم‌اکنون اقتصاد در بلاتکلیفی به سر می‌برد و عدم‌روشن بودن دورنما سبب می‌شود که مردم برخورد‌های هیجانی در زمان‌های مختلف انجام دهند اما این به این معنا نیست که قیمت در اوج می‌ماند و احتمال کاهشی بودن آن بسیار زیاد است، چرا که هم‌اکنون برخورد با بازار‌های مالی کاملاً هیجانی است. گاهی اوقات نیز بانک مرکزی اجازه میدهد که قیمت تا حدودی بالا برود و دوباره آن را به مرز اصلی‌اش بر می‌گرداند. او تأکید می‌کند که در این فضا افرادی هستند که به آنها در اصطلاح «فرصت‌طلب» می‌گویند. این افراد گاهی به تلاطم‌های بازار برای سودجویی بیشتر دامن می‌زنند. او تأکید می‌کند: در حالت کلی و در این شرایط نمی‌توان زیاد به این قیمت‌ها توجه داشت زیرا قطعاً پایین می‌آید اما اگر این شرایط ادامه‌دار شد و به‌طور مثال ۴ یا ۵ ماه تدوام پیدا کند، آن وقت جای نگرانی دارد.
آرانی به شرایط کنونی پیشنهاد بودجه و تأثیر آن بر قیمت دلار نیز اشاره کرده و می‌گوید: فرایند بررسی بودجه نیز در افزایش قیمت دلار بی‌تأثیر نیست. شرایط تنظیم بودجه و انبساطی بودن آن سبب شده که مردم کمی احساس نگرانی و ترس کنند اما با وجود این، بانک مرکزی تلاش می‌کند این شرایط را مهار کند و حباب دلار را از بین ببرد. با این اوصاف، به‌نظر می‌رسد قیمت دلار دوباره از این شرایط هیجانی خارج شود و به کانال ۶۵ هزار تومان بازگردد.