[ مریم رضاخواه ]بیماریهای قلبی عروقی بزرگترین قاتل دنیا است. بیماری های قلبی عروقی با 19 میلیون مرگ در سال، کماکان در جایگاه نخست علل مرگ و میرها در جهان، قرار دارد. این بیماری مرگبار در ایران نیز پس از کنترل بیماریهای واگیر دار هر ساله رتبه نخست مرگ و میرهای کشور را به خود اختصاص می‌دهد. در مورد آمار ابتلا، هزینه‌های اقتصادی و میزان مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی و جایگاه این بیماری در میان سایر بیماری‌ها، آمارهای مختلفی از سوی برخی مسئولان، اعلام می‌شود. اما آخرین اطلاعات موجود نشان می‌دهد که بیماریهای قلبی و عروقی از میان ۲۰ علت اول مرگ‌ها، همچنان نخستین عامل مرگ و میر ایرانیان است و سالیانه، جان 160 هزار نفر را در کشور می‌گیرد.
به گفته حسین فرشیدی، معاون اسبق بهداشت وزارت بهداشت، 35 درصد از کل مرگ و میرها در کشور و ۴۶ درصد از مرگ و میرهای ناشی ازبیماری‌های غیر واگیر، به بیماری قلب و عروق مربوط می شود. مسئولان وزارت بهداشت، در رابطه با آمار بالای مرگ و میرهای بیماری های قلبی و عروقی در کشور، نقطه اشتراک دارند اما گفته می‌شود که سن ابتلا به بیماریهای قلبی ، ۲۰ سال کاهش یافته است. این موضوع را رامین خامنه باقری، دانشیار گروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مطرح کرده و معتقد است که با تغییر سبک زندگی، سن بیماری های قلبی کاهش پیدا کرده است. او می گوید: «سن ابتلا به بیماری های قلبی در جامعه ۳۳ درصد کاهش یافته و از ۶۰ به ۴۰ سال رسیده است.» اکنون این سوال مطرح می‌شود که ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال نیز کشنده است و در این گروه سنی، آمار مرگ و میر به دلیل بیماری های قلبی و عروقی بالاست ؟علیرضا مهدوی، معاون مرکز مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، نیز معتقد است سبک زندگی کم تحرک، باعث افزایش بیماری های قلبی می‌شود. او به «شهروند» می‌گوید:«سبک زندگی کم تحرک موجب بروز بیماری‌هایی از قبیل دیابت و فشار خون بالا می‌شود و زمانی که این بیماری‌ها برای طولانی مدت ادامه پیدا کنند، موجب بیماریهای قلبی می‌شود.»
بیماریهای قلبی بالاترین آمار مرگ و میر
معاون مرکز مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت، کاهش سن ابتلا به به بیماری های قلبی در کشور را رد نمی‌کند، اما می‌گوید:« از زمان کنترل بیماریهای واگیردار، عامل اصلی مرگومیر در کشور و دنیا بیماریهای قلبی عروقی بوده است. این بیماری از گذشته تا امروز آمار بالای مرگومیر در سنین 30 سال به بالا، به خود اختصاص داده، البته این روند از سال ۹۶، کاهش پیدا کرده است.به این معنا که در تمام سال‌های گذشته، بیماریهای قلبی، عامل نخست مرگومیر بود اما آمار جان‌باخته‌های ناشی از بیماریهای قلبی عروقی، کاهش پیدا کرده است. البته در سال ۹۹ که پاندومی کرونا در کشور حکم‌فرما بود، بیماری واگیردار کرونا در صدر مرگ‌ومیرهای کشور قرار گرفت.» او به آمار مرگ و میر در سال‌های ۹۶ تا ۹۹ اشاره می‌کند:«سال ۹۶، مرگ‌های ناشی از بیماری قلبی ۱۷.۵ درصد بوده است اما با کاهش بیماریهای قلبی عروقی در کشور آمار مرگ‌های ناشی از این بیماری، به ۱۳.۵ درصد رسیده است. هنوز آمارهای مرگ و میر بیماری قلبی و عروقی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ به طور دقیق منتشر نشده است اما اطلاعات موجود در این سال‌ها هم حاکی از این است که تعداد قربانیان این بیماری کاهشی بوده است با وجودی که همچنان جایگاه نخست مرگ و میرها را به خود اختصاص می‌دهد.»مهدوی البته معتقد است که آمارهای پژوهشی در این رابطه انجام نشده است. « با توجه به افزایش جمعیت و افزایش افراد سن سالمندی در کشور طبیعی است که در سنین بالای ۷۰ سال افزایش مرگومیر ناشی از بیماری قلبی و عروقی داشته باشیم، اما مهم این است که سن ابتلا و مرگ این بیماری‌ها را کاهش دهیم و از میزان مرگ‌های زودرس ناشی از بیماریهای قلبی پیش از ۷۰ سالگی بکاهیم.» او می‌گوید: «هیچ پژوهشی درباره اینکه سن ابتلا به بیماری قلبی ۲۰ سال کاهش یافته و به سنین ۴۰ تا ۶۰ رسیده است، انجام نشده، اما ممکن است، دانشیار گروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی مشهد، شخصا تحقیقی در این رابطه انجام داده و باتوجه به شواهد و مستنداتی که وجود دارد اطلاعاتی در خصوص کاهش سن ابتلا به بیماریهای قلبی داده باشد. البته در این رابطه تحقیقات متمرکز و بیشتری انجام شود تا اطلاعات در این خصوص جامع و صحیح باشد.»
برنامه‌های وزارت بهداشت در رابطه با پیشگیری بیماریهای قلبی، عروقی
او درباره برنامه‌های وزارت بهداشت در رابطه با پیشگیری و کنترل بیماریهای قلبی توضیح می‌دهد: «از اواسط دهه ۹۰، وزارت بهداشت برنامه‌هایی را برای پیشگیری و کنترل بیماریهای قلبی، عروقی، دیابت، فشارخون طراحی کرده است. این برنامه با نام طرح خطرسنجی قلبی، عروقی در مراکز و خانه‌های بهداشت در سطح یک ارایه خدمات، در حال اجراست.»
مهدوی ادامه می‌دهد: «خطر وقوع یک حادثه کشنده یا غیرکشنده قلبی را با توجه به سن فرد، با اندازه‌گیری فشارخون، کلسترول، قند خون در افراد محاسبه می‌کنیم. عمده گروهی که در معرض خطر بیماریهای قلبی هستند در سنین ۴۰ تا ۷۵ قرار دارند، ما افراد را از ۳۰ سالگی به بالا بررسی و آن‌ها را مطلع می‌کنیم چند درصد ممکن است در یک دهه آینده دچار حملات قلبی شوند. توصیه ما به همه افراد این است که تغذیه مناسب و سالم، تحرک کافی داشته باشند و از استعمال دخانیات و مصرف الکل خودداری کنند. در افرادی که احتمال بروز بیماری قلبی وجود دارد، بر اساس میزان خطر بررسی شده، دارو درمانی را شروع می‌کنیم. در افرادی هم که خطر بالای ۳۰ درصد دارند، کنترل فشار خون، قند خون باید شروع شود.»به گفته این متخصص قلب و عروق، پیشگیری در این بیماری بهتر از درمان است که برای نیل به این هدف باید سطح آگاهی‌های افراد افزایش یابد.
«فریدون نوحی» رئیس انجمن قلب و عروق ایران و رئیس بیمارستان قلب و عروق شهید رجایی نیز در رابطه با بیماریهای قلبی و عروقی، می‌گوید: «انجمن قلب و عروق در این رابطه تحقیقی انجام نداده است. به طور ضمنی می‌توان گفت، سن ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی کاهش یافته است. تعداد مراجعان بیماریهای قلبی و عروقی به مطب‌ها و بیمارستان‌ها افزایش داشته اما به همین نسبت، جمعیت در کشور و تعداد سالمندان افزایشی بوده است. نمی‌توان به طور دقیق در این خصوص آمار داد. بیماریهای قلب و عروق نه تنها در ایران بلکه در دنیا مهمترین علت مرگ و میر انسان‌ها است. به طور کلی فشار خون، مصرف دخانیات، کم تحرکی، چاقی و اضافه وزن و مصرف چربی‌های مضر مهمترین علت بروز این بیماریهاست اما در مورد تعداد مرگ و میر، بار مالی و هزینه‌های اقتصادی این بیماری‌ها مسئولان وزارت بهداشت باید توضیح بدهند و انجمن قلب و عروق در این زمینه تحقیقی انجام نداده است.
آموزش، مطمئن‌ترین راه پیشگیری از بیماریهای قلبی است
مجید قدسی،فوق تخصص جراحی قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی سبزوار
مهمترین و مطمئن‌ترین راه پیشگیری و کنترل بیماریهای قلبی و عروقی، آموزش همگانی و برگزاری پویش‌های عمومی است.باید فعالیت ها، معاینات بهداشتی و غربالگری های سلامتی از جمله وزن، قند، کلسترول و فشار خون، فعالیت های ورزشی سازماندهی شده، گفت و گوهای عمومی در مورد بیماری قلبی عروقی و نحوه درمان و کنترل آن اطلاع‌رسانی و آموزش داده شود.بیماری های قلبی یکی از مشکلات و چالش های مهم سلامت به شمار می رود و بر این اساس باید افراد بدانند که چگونه با انتخاب شیوه زندگی سالم و چند تغییر ساده، سلامت قلب خود را حفظ کنند چرا که قلب، مرکز سلامت هر فرد است و فقط چند اقدام ساده مانند تغذیه سالم‌تر، فعالیت بدنی بیشتر، ترک دخانیات و ... می تواند سلامت قلب را بهبود بخشد.یکی از مهمترین عوامل بروز حملات قلبی، سیگار است. احتمال بروز حمله قلبی در یک فرد سیگاری تا ۷۰ درصد بیشتر از یک فرد غیر سیگاری است و اگر کسی سیگار می کشد و در کنار آن به سلامت قلب و بدن خود اهمیت می دهد، باید بداند که این ۲ در تضاد هستند، پس باید سیگار را کنار بگذارد.تحقیقات نشان داده است که مصرف بیش از اندازه مواد دارای کربوهیدرات، احتمال بروز بیماری قلبی را تشدید می‌کند که مواد غذایی مانند کرون فلکس، نان های چرب و سیب زمینی سرخ کرده در این دسته قرار می گیرند.اگر در خانواده، فرد یا افرادی سابقه بیماری یا حمله قلبی دارند، شانس بروز این بیماری در دیگر اعضای خانواده بیشتر از دیگران است و باید نسبت به معاینه منظم، بررسی سطح کلسترول خون و اندازه گیری فشارخون در بازه های زمانی مشخص اقدام کند که البته این معاینات برای همه افراد توصیه می شود.اگر افراد روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه از وقت خود را به ورزش‌های سبک اختصاص دهند، این امر می‌تواند سرعت تپش قلب را بین۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش دهد که پیاده‌روی به عنوان یکی از بهترین و ساده‌ترین ورزش ها، مورد تاکید است.برخی متخصصان، استرس و ناراحتی اعصاب را مهمترین دلیل بیماری ها و عوارض قلبی عنوان می کنند زیرا استرس حاد در حد عواملی همچون سیگار کشیدن، فشار خون بالا، افزایش کلسترول خون و عدم فعالیت بدنی می تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.