سعید اصغرزاده | موضوع سربزنگاه حاضر شدن و همدردی و دستور دادن و پیگیری کردن حادثه‌ای مثل حادثه معدن، خوب است اما شده است یک روال تکراری. چرایی حادثه مهم است که تکرارش، مصیبتی است که بر سر خانوارها هوار می‌شود. حکایت کودکانی که در اول مهر یتیم شدند و زنانی که بی‌شوی و...
از زمان وقوع حادثه، امدادگران هلال احمر اولین کسانی بودند که به کمک عزیزان معدن معدنجو شتافتند اما هرچه بیشتر تلاش کردند بیشتر به آلام آنها اضافه شد چرا که تلاششان همراه با خروج اجساد عزیزانی بود که دچار خفگی شده بودند و فقط تعداد کمی را توانستند نجات بدهند.
اما چرا این قصه مکرر را درمانی نیست؟
1-کار در معدن به‌دلیل شرایط فیزیکی و شیمیایی آن، ازجمله تنش‌های مختلف، حرارت، شوک‌های مکانیکی و شیمیایی، دود و گردوغبار قابل توجه، نور کم و عدم‌قابلیت دید دقیق در محیط تاریک و بسیاری موارد دیگر، برای کارکنان آن بسیار سخت و خطرناک است. همچنین کار در معادن نیازمند ظرفیت بالای بدنی، تحمل بالای فشارهای روانی و روان شناختی، همکاری و هماهنگی با همکاران و تسلط بر دستگاه‌های پیچیده است. بنابراین، کار در این صنعت نیازمند تمرینات و آموزش‌های خاص برای افزایش تحمل بدنی، بهبود کارایی و افزایش سلامتی کارکنان است.
2-در قانون کار ایران و در تعریف شغل‌های سخت و زیان‌آور آمده است: «کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار غیراستاندارد بوده که در اثر اشتغال کارگر تنشی به‌مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد می‌گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن است.» و بعد این مشاغل را تعریف می‌کند که در صدر آنها کار در معدن را می‌شود دید:« کار در معادن اعم از تحت الارضی یا سطح الارضی ایجاب می‌نماید کارگران در تونل‌ها و راهروهای سر پوشیده به استخراج بپردازند. کار استخراج شامل جدا کردن یا منفجر ساختن مواد از سطح کار، حمل مواد عملیات مربوط به انفجار، اداره تأسیسات آب و برق در داخل معدن و به‌طور کلی هرگونه مباشرت و نظارتی که ایجاب نماید کارگر در تونل‌ها، راهروها یا میله‌های معدن انجام وظیفه نماید، است.»
مطابق این قانون «بیمه‌شدگانی که حداقل 20سال سابقه کار متوالی یا 25سال سابقه کار متناوب و پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور را دارا باشند، بدون شرط سنی می‌توانند درخواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند.»
3-رحیمیان، دبیر اجرایی خانه کارگر طبس در ارتباط با حادثه شنبه شب می‌گوید: «شرکت معدنجو یک شرکت خصوصی‌ست در منطقه معدنی پرورده ۳ طبس. این معدن سه بلوک A، B و C دارد. در بلوک C کارگاهی برای استخراج زغال‌سنگ است که این حادثه آنجا اتفاق افتاده اما چون تهویه این قسمت از بلوک B خارج می‌شده، کارگران بلوک B هم درگیر گاز متان و خفگی شده‌اند. علت حادثه خروج گاز متان و به‌دنبال آن مونواکسید کربن بود.
4-به‌گفته رحیمیان «قطعاً اصول ایمنی به طور کامل رعایت نشده است. این انفجار به علت تصاعد ناگهانی گاز متان اتفاق افتاده است و چون سنسور گاز متان در این معدن فعال نبوده عملا هیچ اخطاری درباره متصاعد شدن گاز متان داده نشده است. ضمن اینکه باید سیستم مانیتورینگ کامل در معادن برقرار باشد؛ نیروها را حین کار مشاهده کنند و احتمال حادثه را دریابند. زغال‌سنگ خطر آفرین است و ماهیت آن با خطر عجین است، پس مراقبت و هوشیاری می‌خواهد؛ در رعایت ایمنی معدنجو، کوتاهی شده است و تمام مسئولان و مقصران این حادثه باید پاسخگوی خانواده‌های بیش از 50 جانباخته این حادثه باشند.»
5- «احسان سهرابی» فعال کارگری و عضو اسبق شورای‌عالی حفاظت فنی در رابطه با این حادثه و حوادثِ بسیارِ مشابه می‌گوید: یک روز حادثه زمستان یورت را داریم، یک روز شازند و حالا خفگی دسته‌جمعی در معدنجوی طبس! کارفرمایان مسئولیتی برعهده نمی‌گیرند، شرکت‌های بیمه‌گر مسئولیت را از کارفرمایان گرفته‌اند و وقتی کارگران فوت می‌شوند، فقط غرامت از کارفرمایان گرفته می‌شود.این نگاه غرامتی به جان انسان‌ها، باید یک روز برداشته شود؛ کارفرمایی که مقصر در فوت نیروی انسانی است باید بازداشت شود و حبس خود را کامل بکشد... مشکلات روحی و اقتصادی این خانواده‌های ضعیف چگونه باید جبران شود؛ آیا این کارگران دوباره زنده می‌شوند و برای فرزندانشان پدری می‌کنند؟!
6- پرسش‌های بی‌شماری در مورد حادثه معدن وجود دارد. به فرض باز شدن حفره گازی، چرا سیستم تهویه نتوانسته گاز را خارج کند؟ به فرض نشت متان، چه عامل احتراقی باعث انفجار شده؟ آیا سیستم آلارم گاز در معدن وجود نداشته؟ آیا گازسنجی به‌موقع انجام شده؟ و چراهای بیشتر...