[حمید رضا خالدی] درحالیکه رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر فراجا در پاسخ به خبرنگار «شهروند» اعلام کرد که از ابتدای سال ۱۰۳ هزار و ۸۶ معتاد متجاهر در کشور جمع‌آوری و ساماندهی شده‌اند در مورد افزایش یا کاهش روند مصرف مواد مخدر در ایران گفت: براساس بررسی های انجام شده خوشبختانه روند رو به رشد اعتیاد در کشور متوقف شده است.
طرحی که آرامش می دهد
گرچه آمار دقیقی از معتادان متجاهردر کشور وجود ندارد اما، براساس آمارهایی که مسئولین اعلام کرده اند، این رقم چیزی بین 65 تا 70 هزار نفر در کل استان ها، شهرها و روستاها است. در عین حال علیرضا کاظمی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور چندی قبل اعلام کرده بود که در دولت سیزدهم ظرفیت جمع‌آوری و ساماندهی معتادان متجاهر ۱۲۴ درصد، رشد داشته که نشان دهنده اهمیت دادن دولت به این حوزه است.
حالا سردار کاکاوند، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر فراجا از اجرای طرحی خبر می دهد که از یکسال قبل با همکاری سازمان های ذیربط و مرتبطی مانند شهرداری ها و بهزیستی در کل کشور انجام شده است. طرحی به نام «آرامش» که از حدود یک سال پیش با هدف جمع‌آوری معتادین متجاهر از سطح شهر و مبارزه با خرده‌فروشان مواد مخدر طراحی و به اجرا در آمده است.
وی با ذکر اینکه مقام معظم رهبری نیز تاکید ویژه ای به جمع آوری معتادان متجاهر و ساماندهی آنها و اجرای این طرح دارند می گوید: در این طرح که از مهرماه سال گذشته و ماهی یکبار آغاز شده است، همکاران ما در همه شهرها اقدام به جمع آوری معتادان متجاهر از شهر و مبارزه با خرده‌فروشان مواد مخدرمی کنند که در دهمین دوره اجرای آن که به تازگی انجام شده است، طی 72 ساعت ۱۰ هزار معتاد متجاهر و ۴ هزار و ۵۰۰ خرده فروش به همراه ۴ هزارو 500 کیلوگرم انواع مواد جمع آوری و تحویل مراجع ذیصلاح شدند. کاکاوند با بیان اینکه در این طرح علاوه بر جمع آوری، معتادان متجاهر در کمپ های «سروش»، کمپ های بهزیستی و شهرداری حرفه آموزی را فرا می گیرند، می گوید: ظرفیت کمپ های سروش ما حدود 6 هزار نفر است که با توجه به مذاکرات انجام شده، احتمالا مدیریت این کمپ ها نیز به شهرداری واگذار می شود.
با این حال سید محمد نقیب، سرپرست سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری، با اظهار بی اطلاعی از چنین مذاکراتی به «شهروند» می گوید: ممکن است با شهردار یا سایر مدیران ارشد شهری مذاکراتی برای تحویل مدیریت مراکز سروش به شهرداری انجام شده باشد اما بنده از آنها بی اطلاع هستم!
وضعیت ساماندهی معتادان در تهران
اما هم اینک وضعیت ساماندهی معتادان متجاهر در شهر تهران چگونه است؟ سوالی که نقیب در پاسخ به آن می گوید: فضای شهری ما قبل از این دوره، به ویژه در مناطق مولوی، شوش، میدان قیام و میدان محمدیه، به شدت آسیب‌پذیر بود و امکان رفت و آمد به سختی فراهم می‌شد. شهرداری تهران تلاش‌های گسترده‌ای را به منظور جمع‌آوری معتادان متجاهر انجام داد و در حال حاضر موفق شده است ۱۰ مرکز یاور شهر را راه‌اندازی کند. این مراکز علاوه بر نگهداری، به موضوعاتی مانند مهارت‌افزایی نیز توجه دارند. هدف ما این است که ظرفیت مراکز یاور شهر را به ۱۵۰۰ نفر برسانیم. در حال حاضر این مراکز شامل ۳ مرکز مخصوص بانوان و مابقی برای آقایان است.
این در حالی است که شهرداری پیش از این اعلام کرده بود که بیش از 20 هزار ظرفیت برای نگهداری و جمع آوری معتادان متجاهر و متکدیان در سطح شهر تهران ایجاد کرده است. نقیب با اشاره به اینکه شهرداری تهران در سه مرحله جمع‌آوری ویژه معتادان متجاهر اقدام کرده است، افزود: مردم می‌توانند از طریق شماره ۱۳۷ معتادان متجاهر را گزارش دهند تا اقدامات لازم برای جمع‌آوری و مراقبت از آنها انجام شود. این اقدامات بخشی از تلاش‌های گسترده شهرداری برای بهبود وضعیت شهری و حمایت از افراد نیازمند است.
بعد از جمع آوری
اما بعد از جمع آوری، چه سرنوشتی در انتظار معتادان متجاهر است؟ سوالی که سرپرست سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در مورد آن می گوید: افراد جمع‌آوری شده به مرکز غربال ارجاع داده می‌شوند تا وضعیت اعتیاد آنها تشخیص داده شود. پس از شناسایی اعتیاد، این افراد طبق نظر قاضی به مراکز یاور شهر منتقل می‌شوند و در مدت ۶ ماه تحت برنامه‌های کارآفرینی، توانمندسازی و مهارت‌افزایی قرار می‌گیرند.
وی با بیان اینکه ظرفیت فعلی مراکز یاور شهر باید از ۱۵۰۰ نفر به ۷۵۰۰ نفر افزایش یابد، اظهار داشت: این افزایش ظرفیت به ما این امکان را می‌دهد که افراد بیشتری را تحت پوشش برنامه‌های مهارت‌آموزی و توانمندسازی قرار دهیم. مجموعه‌هایی مانند فشافویه و سروش به نگهداری این افراد مشغول هستند و این روند به ما کمک می‌کند تا به آنها یاری رسانده و شرایط بهتری را فراهم کنیم.
به گفته نقیب مرکز یاور شهر در حال حاضر مراحل اولیه کارآفرینی را آغاز کرده و به طور رسمی در شهریور ماه بهره‌برداری خواهد شد.
وی با اشاره به برنامه‌های آینده سازمان، بیان کرد: پس از پایان دوره ۶ ماهه، برای بهبود یافته‌ها که در مراکز یاور شهر تحت برنامه‌های مهارت‌آموزی و توانمندسازی قرار گرفته‌اند، ظرفیت جدیدی در نظر گرفته شده است. سازمان در هفته آخر شهریور ماه، ۵ مرکز جدید به منظور جامعه‌پذیری افتتاح خواهد کرد. این مراکز با ظرفیت حداکثر ۵۰ نفره برای بهبود یافته‌ها، به بهبود وضعیت اجتماعی و ادغام آنها در جامعه کمک خواهند کرد.
تلاش ایرانی برای جهان
اما قصه اعتیاد تنها محدود به معتادان متجاهر نیست. هر روز مواد مخدر جدید و هر بار شیوه های حمل و نقل انتقال تازه ای ابداع می شود. سردار کاکاوند با اشاره به اینکه طی عملیات‌های اخیر، سه شبکه بزرگ قاچاق مواد مخدر که اقدام به حمل و جا به جایی مسلحانه از شرق به مرکز کشور می‌کردند شناسایی و منهدم شدند می گوید: از این گروه ها، بالغ بر ۲ تن و ۶۰۰ کیلوگرم مواد مخدر کشف و تعداد ۱۰ نفر از عناصر اصلی و مرتبطین دستگیر و ۱۲ خودرو و دو قبضه سلاح کشف و ضبط شد که ارزش مالی این کشفیات بیش از هزار میلیارد تومان بود.
رئیس پلیس مبارزه با موادمخدرهمچنین در مورد آمار بانوان و دانش آموزان معتاد به مواد مخدر نیز می گوید: به نظر می رسد وضعیت مصرف مواد در بین این اقشار نیز بهتر شده باشد، اما اینکه بخواهیم گروه‌های خاص مانند بانوان و یا دانش‌آموزان را به تفکیک ارائه کنیم نیاز به تحقیق و بررسی بیشتر دارد.
با این وجود همچنان یک سوال باقی است؟ اینکه چرا ما باید اینهمه هزینه و شهید بدهیم تا جلوی ترانزیت مواد مخدر به اروپا را بگیریم در حالیکه خود آنها اهتمام خاصی در این زمینه ندارند؟ سوالی که کاکاوند در پاسخ به آن به «شهروند» می گوید: سیاست کلی نظام جمهوری اسلامی ایران این است که تا جایی که می شود باید از تباه شدن عمر انسان ها و نجات جان آنها تلاش کرد. ما معتقدیم که هزینه هایی که می کنیم در برابر نجات جان انسان ها - از هر کشور و ملیتی که باشند - اصلا رقم قابل توجهی نیست.