[شهروند] بیراه نیست اگر یکی از ریشه‌های اصلی قدرت و نفوذ در دنیای امروز را در قدرت ایدئولوژیک و گفتمانی بجوییم و البته به همین نسبت قدرت و نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران به خصوص در جبهه مقاومت را نیز در این حیطه جستجو کنیم- که خود این نیز در تولید گفتمانی که به دنیا عرضه می‌کند، ریشه دارد. در حقیقت جمهوری اسلامی ایران نیز در زمره آن معدود بازیگران بین‌المللی است که قدرتش ریشه در گفتمانش دارد و این گفتمان هم از طریق هنر و سینما و البته به تازگی از طریق سرگرمی‌های دیجیتال ارائه و در عین حال به چالش کشیده می‌شود.
این موضوع بهانه‌ای شده برای گپ و گفتی در این زمینه- با امیره ابوالفتوح، نویسنده و نظریه‌پرداز مصری که بر این باور است میزان توانایی کشورهای مختلف در جهان سرگرمی، میزان قدرت و نفوذ آن‌ها را در دنیای امروز- و البته آینده- تعیین می‌کند...
این باور پررنگ در بخش عظیمی از تحلیلگران سیاسی جهان وجود دارد که عقیده دارند هژمونی و تسلط غرب بر دنیای امروز ریشه در ادراکی دارد که این قطب فکری با مدیریت صنعت سرگرمی جهان خلق می‌کنند. آیا شما هم به این موضوع باور دارید؟
در این‌که صنعت سرگرمی یکی از مهم‌ترین صنایع جهان امروز است، تردیدی وجود ندارد. به خصوص که بخش زیادی از هزینه‌های انسان امروز در این حوزه انجام می‌شود. این حضور پررنگ و این استقبال گسترده مردمی در این میان حکایت از اهمیت استراتژیک این حوزه می‌کند- که در روند طبیعی خود بی‌تردید به نفوذ و تاثیرگذاری نیز ختم خواهد شد. اگر بخواهیم در این زمینه مثال بزنیم، باید به صنعت بازی‌های رایانه‌ای اشاره کنیم که در جهان امروز نمود عینی دارد. به هر حال کتمان نمی‌توان کرد که سال‌های سال است این صنعت یکی از اصلی‌ترین و پولسازترین صنایع در جهان بوده است- و اتفاقا کنشگران جهانی به ویژه در دنیای غرب با توجه به همین ویژگی است که از طریق پول‌پاشی و بازیگری غالب در این حوزه سعی دارند انگاره‌های مطلوب خود را به ویژه به نسل جوان سراسر جهان انتقال دهند و در این رابطه نیز کاملا جدی هستند.
شما سینما ، تلویزیون و موسیقی را نیز در این راستا می‌دانید؟
بله؛ در صنعت فیلمسازی و سینما و البته موسیقی نیز- که در جهان با استقبال گسترده‌ای مواجهند- وضعیت مشابهی حاکم است. از این رو، این گزاره که ابرقدرت‌ها و بازیگران موثر در عرصه نظام بین الملل سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را در حوزه صنعت سرگرمی و عرصه‌های مختلف آن انجام می‌دهند، به هیچ عنوان مساله مخفی نیست.
پس چه می‌شود که در عصر حاضر سرگرمی‌های دیجیتال برجسته‌تر به نظر می‌رسند؟!
دلیل و محرک اصلی این موضوع را در اوج‌گیری فن‌آوری‌های دیجیتال در حوزه‌های مختلف زندگی بشر باید جستجو کرد. اکنون در دست همه یک گوشی هوشمند تلفن همراه است یا نسل‌های جوان اقبال گسترده‌ای به استفاده از فن‌آوری‌های برتر دیجیتالی جهان نشان می‌دهند. از این رو، سرگرمی‌های دیجیتال عملا میدان را برای مطرح‌شدن در اختیار گرفته‌اند و همین هم امکانات و ظرفیت‌های قابل ملاحظه‌ای در اختیار صاحبان‌شان قرار می‌دهد- که یکی از مهم‌ترین این امکانات امکان تاثیرگذاری بر «بچه‌های دیجیتالی» و « نسل زد» است که از همان نخستین سال‌های عمر خود با ابزارهای مختلف جهان دیجیتال در ارتباط هستند و از آن‌ها تاثیر می‌گیرند. از این منظر، چون چهارچوب زیست بشر در فضای اوج‌گیری فن‌آوری‌های دیجیتالی تغییر کرده، جنس سرگرمی‌هایش نیز دچار تغییر شده است. البته که فعالان حوزه سرگرمی‌های دیجیتالی نیز تا جای ممکن سعی دارند تا فضایی مطلوب و جذاب از دید خود را برای افرادی که به سمت سرگرمی‌های دیجیتال حرکت می‌کنند، ایجاد کنند.
تا چه حد معتقد به سیاسی شدن حوزه سرگرمی‌های دیجیتال هستید؟
هر حوزه‌ای که در جهان با اقبال مواجه شده، پتانسیل تبدیل به یک هدف مهم برای اعمال نفوذ و اثرگذاری سیاسی را دارد. این موضوع مساله‌ای نیست که قابل انکار باشد. سرگرمی‌های دیجیتالی نیز از همین قاعده اثر می‌گیرند. توجه داشته باشیم که دنیای دیجیتالی کنونی تا حد زیادی برآیند کلان گفتمان جهان غرب در حوزه حکمرانی نظام بین‌الملل است. از این رو، عجیب نیست که می‌بینیم نمودهای عینی حمایت از فرهنگ غربی و ترویج آن در چهارچوب صنعت سرگرمی جهان بسیار گسترده هستند. حال در این فضا، طیفی از بازیگران و قدرت‌های نوظهور نیز وارد شده‌اند که این مساله خود نشان می‌دهد که تا چه اندازه این حوزه مهم و راهبردی است.
شما ایران را نیز در این حوزه قرار می‌دهید؟ دیدگاه شما در این رابطه چیست؟
ایران در زمره آن دسته از بازیگران بین‌المللی است که قدرتش تا حد زیادی ریشه در گفتمانی دارد که آن را عرضه می‌کند. در حقیقت بر خلاف آنچه بسیاری از افراد فکر می‌کنند، ریشه‌های قدرت ایران، گفتمانی و نه صرفا متکی بر قدرت سخت است. از این رو، کاملا طبیعی است که ببینیم ایران در حوزه جهان سرگرمی‌های دیجیتال نیز حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد. البته زاویه داشتن این کشور با گفتمان‌های مسلط غربی در عرصه روابط بین‌الملل سبب شده تا این کشور حوزه سرگرمی‌های دیجیتال را نیز به مثابه میدانی از رقابت با جهان غرب ببیند. در این رابطه، بیش از همه صنعت فیلمسازی و سینمای ایران در عرصه بین‌المللی شناخته شده و البته که در سال‌های اخیر موفقیت‌های زیادی را نیز کسب کرده است. به عنوان مثال سینمای ایران در جشنواره‌های مطرح بین المللی توانسته جوایز زیادی را کسب کند و در نوع خود یک گونه خاص سینمایی در عرصه بین‌المللی است. ایرانی‌ها با استفاده از ظرفیت‌های قابل توجه خود در حوزه صنعت سینما می‌توانند بسیاری از پیام‌هایشان را به گوش جهانیان برسانند که این خود یک ظرفیت قدرت‌سازی برای این کشور است.
به نظر شما اصلی‌ترین ویژگی پیام‌هایی که مثلا ایران از رهگذر توان خود در زمینه صنعت سینما و فیلمسازی می‌تواند منتقل کند، چیست؟
صنعت سینما و فیلمسازی ایران برخلاف برخی کشورهای دیگر تا حد زیادی متعهد به اصول اخلاقی است. این بدان معناست که خانواده‌محور است و در جهان کنونی که اخلاق یک دغدغه جدی است می‌توان آن را مورد توجه قرار داد و برجسته کرد. در عین حال، فرهنگ ایرانی نیز یک فرهنگ غنی است که از مولفه‌های مختلفی برای جذب کردن طیف‌های قابل توجهی از انسان‌ها در اقصی نقاط جهان برخوردار است. مولفه‌هایی که حقیقتا برای انسان امروز که در محاصره مقتضیات جهان کنونی و ابزارهای غرب زده آن قرار گرفته، کاملا مفید است. البته همانطور که پیشتر نیز گفته شد، این موضوع برای ایران کاملا قدرت‌ساز است.