در تاریخ آمده است که از 500 سال پیش از میلاد مسیح در دامنه‌های سلسله کوه‌های زاگرس در منطقه‌ای به نام نسا اسب کردی وجود داشته است. با توجه به وضع توپوگرافی کردستان که منطقه‌ای صعب‌العبور و کوهستانی با دشت‌ها و تپه ماهورهای سنگلاخی است بدیهی است پیش از ورود خودرو به منطقه اکثر کارهای روزمره مردم و کارهای سنگین کشاورزی بارکشی و سواری با اسب انجام می‌شده است. به گزارش ایسنا، با توجه به خصوصیات ظاهری و توانایی‌های این اسب، به تیره‌های متفاوتی مانند جاف، افشاری، سنجابی و... تقسیم می‌شوند.
اما متاسفانه تا به حال اسب کرد در هیچ جایی از دنیا به ثبت نرسیده و امروز به کمک هیأت اسب‌سواری کردستان به‌خصوص زحمات«اقبال میهمی» شرایطی فراهم شده تا با دعوت از دکتر «ارنست بیلی» که دکترای ژنتیک و رئیس گروه بین‌المللی ژنتیک اسب در جهان است و در دانشگاه کنتاکی آمریکا مشغول به تحصیل و تحقیق در مورد ژنتیک اسب است نمونه‌های خون و تیپوگرافی اسب‌های کرد را ببیند.
سخنان «ارنست بیلی» درخصوص اسب کرد و ثبت آن
«ارنست بیلی» که عضو گروه بین‌المللی ژنتیک اسب در جهان است، گفت: اسب‌هایی که هم‌اکنون در کردستان مشاهده کرده‌ایم بسیار زیبا و جذاب هستند که نمونه آن را در هیچ کجای دنیا ندیده‌ام و خوشحالم که امروز اسب‌های کرد را با تیپیک‌های خاص کرد دیدم. هماهنگ‌کننده و رئیس پروژه ژنتیک اسب جهان گفت: امروزه انجمن ژنتیک اسب تشکیل شده و حتی در ایران نیز در وزارتخانه به ثبت رسیده و فقط درحال احداث دفتر هستند که قدم خوبی در راه ثبت اسب کرد در جهان است و بر این منوال باید تمام گونه‌های اسب کرد را در تمام مناطق ایران رکوردگیری و شاخصه‌های تیپیک آنها را مشخص کرد.
با ثبت اسب کرد در جهان اشتغالزایی و کسب درآمد به وجود می‌آید
اگر اسب کرد در جهان ثبت شود به‌راحتی می‌توان با صادر کردن آن به کشورهای دیگر از سود زیادی بهره گرفت و در کنار این موضوع می‌توان برای جوانان، اشتغالزایی کرد. چون هم‌اکنون بسیاری در جهان از طریق همین راه درآمدزایی می‌کنند و باید مسئولان بیشتر به بحث ثبت اسب کرد در جهان توجه کنند چون اسب کرد در دنیا کمیاب است و این روند به‌گونه‌ای است که اگر به این بحث بی‌توجهی شود امکان از دست رفتن این گونه کمیاب وجود دارد.
مشخصات تیره‌های اسب کرد
- تیره جاف، بیشترین جمعیت را دارد و بیشتر به رنگ سیاه و سفید بوده و طایفه‌های نگهدارنده طی زندگی خود این دو رنگ را انتخاب و نگهداری کرده‌اند و در کردستان موجود است.
- تیره افشاری، دومین جمعیت را دارد و عمدتا کهر و قره کهر هستند.
- تیره سنجابی، عمدتا کرنگ و نیله و به ندرت سمند هستند و در منطقه کرمانشاه و اسلام‌آباد وجود دارد. در تاریخچه تکامل اسب ایران، پیدایش اسب کرد را مستقیما به 500سال پیش از میلاد مسیح و به اسب‌های معروف نیسایی مرتبط می‌دانند. اسب جاف معمولا قره کهر است و بلندی آن بین 150 تا 155 سانتی‌متر، بدون برجستگی در استخوان‌بندی سر، با گردن نیرومند، شانه‌ها و کپل تنومند نمونه بارزی از اسب جاف که روی سنگ مقبره زانتوس واقع در لیبی (حدود 480 قبل از میلاد) نقش‌بندی شده و نمایشگر میراث باستانی تیره جاف است. اما اکثر اسب‌های کرد به‌طور انتخابی با اسب‌های فارس و عرب کشش داده شده و از این آمیزش خون، اسب‌های زیباتر و چابک‌تر حاصل شده که در حمل‌ونقل سریع مورد استفاده قرار می‌گیرد. نژاد اسب کرد امروزی نه‌تنها از زیبایی خاص برخوردار است بلکه دارای استقامت بی‌نهایت است. اسب‌های نژاد کرد به‌خصوص در مسابقات چوگان موفق بوده‌اند و بسیاری از آنها در مسابقات پرش و سواری استقامت افتخارات ارزنده کسب کرده‌اند.