توسعه ایران درصورتی ممکن خواهد بود که جناح پیروز انتخابات 8تیر، برنامه‌ای روشن و دقیق برای استفاده از ظرفیت کارشناسی و نخبگانی جناح بازنده داشته باشد؛ و متقابلا جناح ناکام، آمادگی صادقانه و کامل خود را برای کمک کردن به جریان پیروز انتخابات نشان دهد.
بازه زمانی تقریبا 40روزه میان سانحه تأسف‌بار سقوط بالگرد رئیس‌جمهور و همراهانش با موعد برگزاری انتخابات زودرس، به سرعت به سر آمد و تا کمتر از 24ساعت دیگر، ایرانیان، سکاندار جدید پاستور را خواهند شناخت. آنچه ایرانیان در این بازه زمانی بسیار کوتاه تجربه کردند، با هر معیاری که بررسی شود، شاهدی قوی و حجتی موجه بر بلوغ مردم و پختگی ساختار سیاسی بود.
در 40روزی که از شهادت رئیس‌جمهور گذشت، گردش امور و زندگی شهروندان در عادی‌ترین شکل ممکن رقم خورد. در شرایطی که منطقه، وضعیتی به‌شدت ملتهب و بی‌ثبات داشت، ایران روزهایی کاملا معمولی و بدون هرگونه تلاطمی را پشت سر گذاشت. تقریبا هیچ رخداد ضدامنیتی گزارش نشد. هیچ بحران، چالش و حتی نگرانی حادّ و نوپدیدی که حاصل فقدان رئیس‌جمهور باشد، ذهن و زندگی مردم را مختل یا معطل نکرد. شاخص‌های اقتصادی و وضعیت بازارها با افسارگسیختگی ناگهانی روبه‌رو نشدند.
نه‌تنها اخلالی در چرخه امور کلان ملی رخ نداد، بلکه تمام مراحل یک انتخابات زودرس، از ثبت‌نام تا رأی‌گیری، طی یک بازه زمانی بسیار کوتاه به سامان رسید و محقق شد. فرایند کلان انتخابات در مجموع، با سیری معقول و کم ایراد – و چه بسا کم‌ایرادتر از ادوار دیگر – سپری شد. ستادهای انتخاباتی نامزدها در مدنی‌ترین حالت ممکن، فعالیت کردند و رقابت‌ها بدون اینکه به تنش‌های اجتماعی یا مناقشات خیابانی منجر شوند در فضایی معقول شکل گرفتند.
رسانه‌ها در محدوده‌ای قانونی و اخلاقی به اطلاع‌رسانی و تغذیه تحلیلی مخاطبان خود اقدام کردند و صداوسیما در تدارک و تولید برنامه‌های سالم و بیطرفانه انتخابات تاحد بسیار زیادی کامیاب بود. احزاب و تشکل‌ها و نیز متنفذان و مشاهیر، از تهییج بی‌مهار و غیرمنطقی هواداران خود برحذر بودند و در مقیاسی تحسین‌برانگیز، فضایی سالم فراهم آوردند. شیب مشارکت مردمی که در ابتدا چندان صعودی نبود به واسطه حضور روشنگر و خالی از جنجال نامزدها و هوادارانشان، نرم‌نرمک روندی افزایشی پیدا کرد.
بی‌اخلاقی‌ها در کمترین حد
جای انکار نیست البته که در خلال رقابت‌های انتخاباتی، گاه برخی از نامزدها یا هوادارانشان مرتکب بی‌اخلاقی‌ها، بی‌انصافی‌ها، حقیقت‌پوشی‌ها، و پرده‌دری‌هایی می‌شدند. کاش همین حد مختصر از بی‌اخلاقی‌ها هم نمی‌بود، اما نکته اینجاست که فضای تقریبا 40روز اخیر ایران، حتی با وجود تمام این رفتارهای ناخوشایند، در مجموع فضایی تفاخرآمیز بوده است.
آنچه این فضای مثالزدنی را رقم زده و ایران را به جزیره‌ای امن در دریایی از التهاب و تنش تبدیل کرده، نبوغ و نجابت روح ایرانی است که بارها نشان داده در لحظات خطیر، پاسبان میهن و آیین است و در وضعیت‌های مخاطره‌آمیز، هوشمندانه‌ترین رفتار را بروز می‌دهد.
چه بسا در این دوره 40روزه، که با فقدان تأسف‌بار مدیر ارشد اجرایی کشور، زمینه برای ایجاد تنش‌های تحمیل‌شده از بیرون مرزها فراهم بود، امکان شکل‌گیری و فعالیت هسته‌های ضدامنیتی می‌توانست تقویت شود، اما هوشمندی غریزی شهروندان در مسدود کردن زمینه چنین ناآرامی‌هایی از یکسو، و توانمندی مسئولان در مهار و مدیریت بحران‌های بالقوه از سوی دیگر، مقطعی تفاخرآمیز از همگرایی مردم و حاکمیت در تأمین امنیت و آرامش رقم زد. مدال چنین افتخاری را انحصارا بر سینه هیچ فرد یا نهادی نمی‌توان نشاند. این حاصل نوعی هم‌افزایی ملی است که با چشم‌پوشی از اختلاف‌نظرها، احیای سرمایه اجتماعی را هدف عاجل خود قرار می‌دهد تا از وضعیت غامض پیش‌آمده به سلامت عبور کند. این شعور ملی در موقعیت‌های مرزی، همواره ایران را نجات داده است.
روز ملی نبوغ ایرانی
حلقه آخر از زنجیره ابتکارات شهودی ایرانیان در 40روز اخیر، دیروز شکل گرفت. تقریبا تمام احزاب، تشکل‌ها و چهره‌های متنفذ سیاسی در انتخابات 8تیر مشارکت و فعالیت داشتند. به این اعتبار می‌توان ادعا کرد که کل بضاعت سیاسی و حزبی ایران امروز، با انتخابات اخیر شراکت معنوی پیدا کرده و در آن، حضور بازیگرانه دارند. احزاب و جریان‌های راست و چپ و میانه در این رقابت، صاحب نامزد بودند و با تمام ظرفیت به میدان آمدند.
غایت انتخابات
وقتی شوق احزاب و جریانات مختلف سیاسی با حضور پرنشاط مردم در برنامه‌های انتخاباتی جمع شود، معجونی حاصل خواهد ساخت که می‌تواند نصاب تازه‌ای در مشارکت ملی رقم بزند.
توسعه ایران درصورتی ممکن خواهد بود که جناح پیروز، برنامه‌ای صادقانه و روشن برای استفاده از ظرفیت کارشناسی و نخبگانی جناح بازنده داشته باشد. و متقابلا، جناح ناکام، آمادگی راستین و کامل خود را برای کمک کردن به جریان پیروز انتخابات نشان دهد. این آرمانی دیریاب و دور از دسترس نیست. تجربه رفتار هوشمندانه مردم، احزاب، و حاکمیت در 40روز اخیر، تحقق چنین غایتی را کاملا ممکن و مقدور نشان می‌دهد.