[ سیما فراهانی] خانه‌های هلال یکی از خدماتی است که جمعیت بشردوست هلال احمر ایران به مردم ارائه می‌دهد؛ خانه‌هایی که می‌توانند نجات‌بخش باشند، خانه‌هایی که می‌توانند امنیت را برقرار کنند و یاریگر مردم در زمان بحران باشند. اینکه در زمان حوادث و سانحه‌های مختلف تیم‌های امدادی هلال احمر به یاری مردم بشتابند، فقط یک طرف ماجراست. هلال احمر حتی برای آن فاصله طلایی بین رسیدن تیم‌های اعزامی هم برنامه دارد تا بتواند در کنار مردم باشد و خدماتش را ارائه دهد. در زمان حوادث، یک زمان طلایی برای نجات افراد حادثه‌دیده وجود دارد که تا رسیدن تیم‌ها و افراد متخصص و یا تجهیزات، شماری از افراد باید آموزش لازم را برای کاهش خسارت‌ها فراگرفته باشند و اقدامات امدادی را انجام دهند. اقدامات خانه‌های هلال تأثیر بسیار زیادی در کاهش خسارت‌ها و آسیب‌های حوادث دارد.
عباس احدپور، مدیرکل توسعه دفترخانه‌های هلال جمعیت هلال‌احمر، جزئیاتی از روند فعالیت‌های خانه هلال ارائه می‌دهد و درخصوص شکل‌گیری این خانه‌ها به «شهروند» می‌گوید: «در سال 94با هدف افزایش تاب‌آوری محلی جمعیت، برای راه‌اندازی قانونی خانه‌های هلال در سراسر کشور اقدام شد. هدف اصلی این مراکز، آموزش همگانی است که بر عهده جمعیت هلال‌احمر است. بنابراین ما تصمیم گرفتیم از جزء به کل، یعنی از روستاها شروع کنیم و سپس به شهرها برسیم. درواقع خانه‌های هلال در راستای تقویت ایجاد زمینه مشارکت واقعی آحاد مختلف جامعه در فعالیت امدادی شکل می‌گیرد. مسئول پیگیری و اجرای فعالیت‌های خانه‌های هلال، سه گروه هستند. یک گروه حاکمیتی مثل استانداران، فرمانداران و بخشداران و دهیاران، گروه دوم شهرداران و گروه سوم خود مردم یعنی هرکسی که تمایل داشته باشد به مردم خدمتی را ارائه دهد و یا خانه هلال را در روستا ایجاد کند.»
تمام فعالیت‌ها در خانه‌های هلال داوطلبانه است
نگاه اصلی خانه‌های هلال آموزش پایه امداد و نجات برای آحاد مردم از بخش روستایی تا شهری است. این آموزش به‌صورت شبکه‌ای و مویرگی ارائه می‌شود تا اهالی روستاها بتوانند به خود، خانواده و اطرافیان براساس استانداردها امدادرسانی و برای به جابه‌جایی سریع‌تر افراد اقدام کنند. احدپور در این خصوص نیز می‌گوید: «در واقع خانه هلال مرکزی است داوطلب‌محور وابسته به جمعیت هلال احمر. این وابستگی آموزشی است. یعنی ما با ساختار و امکانات و فعالیت‌های داوطلبانه‌محور، خدمات آموزشی ارائه می‌دهیم. یعنی هیچ مسئله مالی وجود ندارد. تمام فعالیت‌ها در خانه‌های هلال در سطح محلات، شهرها و نقاط روستایی داوطلبانه است. اولولیت ما نیز برای راه‌اندازی یک خانه هلال، مناطق حادثه‌خیز است. به‌طور مثال، در یک روستا زلزله اتفاق می‌افتد. بلافاصله هلال احمر مکلف می‌شود که برای انجام اقداماتی مثل رها‌سازی و آواربرداری و در کل امدادرسانی، به محل اعزام شود. هلال احمر در این زمان تیم تخصصی و تجهیزات تخصصی همراه خود می‌برد. با این حال نمی‌داند این تیم‌ها و تجهیزات باید به چه میزان باشد. حتی نمی‌داند کمک‌های معیشتی باید چه مقدار باشد. اگر وسعت حادثه زیاد باشد تجهیزات و نیرو کم می‌آورد. اینجاست که خانه هلال نقش پررنگی ایفا می‌کند. اگر هر روستایی، برابر آماری که وزارت کشور می‌دهد، یک خانه هلال داشته باشد، مسئول خانه هلال، طبق آموزش‌هایی که دیده فعالیتش را شروع می‌کند. در ابتدا با به کارگیری تجهیزات ساده روستایی برای نجات خود وخانواده و همشهری‌هایش اقدام می‌کند؛ یعنی در روستای خودش در دقایق طلایی به داد مردم می‌رسد و حتی به جای یک نفر جان 10 نفر را نجات می‌دهد. در مرحله دوم با رئیس شعبه هلال احمر یا دهیاری یا پلیس 110، آتش‌نشانی، امداد و نجات و یا اورژانس تماس می‌گیرد و میزان گستردگی حادثه را توضیح می‌دهد. این باعث می‌شود تیمی که می‌خواهد از هر سازمانی اعزام شود مجهزتر و کامل‌تر و دقیق‌تر به محل حادثه برسد. یعنی اطلاعات ساده اولیه مثل شدت خسارت، حال و احوال مردم، خانه‌ها و حتی آسیب‌دیدگانی را که همان دقایق اول به چشم می‌بیند گزارش می‌کند و همین اطلاعات ساده باعث می‌شود تیم‌های امدادی دقیق‌تر و با اطلاعات بیشتر به سراغ مردم و امدادرسانی برود. این افراد چون در همان شرایط و محیط قرار دارند می‌توانند اطلاعات صحیح و دقیق را به اطلاع نیروهای امدادرسان برسانند که این امر روند امداد را بسیار سرعت می‌بخشد. همچنین می‌توانند دقیقا مشخص کنند که مردم آسیب‌دیده در آن لحظه به چه چیزی احتیاج دارند.»
نجات در زمان طلایی
احدپور، هلال احمر را ثروتمندترین نهاد کشور می‌داند، چراکه مردم را در کنار خودش دارد. او ادامه می‌دهد: «مردم به‌عنوان حمایت‌کننده برای اجرای مباحث و خدمت‌های هلال احمر، همیشه در صحنه هستند. یکی از همین یاری‌رسانی‌ها در زمان حوادث از سوی مردم، همین کمک‌های خانه هلال است که بیشتر از سوی خود مردم صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال، در همان فاصله اعزام تیم‌های امدادی، مسئول خانه هلال، به علاوه کسانی که آموزش دیده‌اند، کارهای اولیه را انجام می‌دهند. تیم‌های امدادی که رسیدند و مستقر شدند، در بخش پشتیبانی، توزیع اقلام امدادی و تامین امنیت محیط، کمک می‌کنند. معمولا هم مسئول خانه هلال کسی است که مقیم آن شهر یا روستا باشد. حتی ممکن است خود دهیار یا بخشدار باشد. اگر هم این افراد نباشند، معمولا از سوی همین‌ها یا ریش‌سفیدان محل معرفی می‌شوند. آنها به‌صورت رایگان از سوی هلال احمر آموزش می‌بینند. معمولا اول خود آموزش می‌بیند و بعد دو نفر را از بین کسانی که علاقه‌مند هستند معرفی می‌کند و آنها نیز در هلال احمر آموزش‌های لازم را می‌بینند و بعد در روستا به مردم آموزش می‌دهند. در زمان بحران نیز به کمک مردم می‌روند. آنها حتی حمایت‌های روانی را هم آموزش دیده‌اند و در زمان بحران در این حوزه نیز به مردم کمک می‌کنند. در واقع، در زمان وقوع هر بحرانی، 10تا 15دقیقه اول، زمان طلایی است که اگر افراد آموزش ببینند، می‌توانند تا قبل از رسیدن نیروهای امدادی، اقدامات اولیه را انجام دهند. آموزش‌های خانه‌های هلال، بومی‌سازی هم می‌شود و حتی ساکنان روستاها نیز می‌توانند با تجهیزات اولیه و ساده مانند دیلم، بیل، کلنگ و...، در زمینه حفظ جان افراد و جابه‌جایی اجسام در بحران‌ها تأثیرگذار باشند و آموزش‌های لازم را ببینند. بانک اماناتی هم برای تجهیزات پزشکی مثل ویلچر و واکر مورد نیاز سالمندان در خانه‌های هلال وجود دارد که عموما از طرف خیرین همان شهر و روستا پشتیبانی و تأمین شده است.»
هشت هزار خانه هلال در کشور
وی در پایان با بیان اینکه در 9سال اخیر حدود هشت هزار خانه هلال در کشور راه‌اندازی شده است، می‌گوید: «با توجه به اینکه 37هزار دهیاری در کشور داریم، هدف ما هم راه‌اندازی 37هزار خانه هلال است که به تنهایی توسط هلال‌احمر میسر نیست، بلکه مردم در کنار حوزه‌های حاکمیتی شامل استانداران، فرمانداران، بخشداران، دهیاران و شهرداران و حتی سمن‌ها می‌توانند نقش مؤثری داشته باشند تا بتوانیم طی پنج سال آینده به هدف نهایی خود برسیم.»