[سیما فراهانی] زائران زیادی این روزها در عربستان، مناسک حج را به‌جا می‌آورند و روزهای طولانی را در مدینه و مکه می‌مانند. آنها در سرزمین وحی نیاز به خدمات دارند و اینجاست که باز هم نیروهای امدادی هلال‌احمر در جایی به جز کشور خودمان، به هموطنان کمک می‌کنند. هلال‌احمری‌ها در سرزمین وحی نیز مردم را تنها نگذاشته‌اند و این روزها در کنارشان هستند. روزهای پرکار نیروهای هلال‌احمر همچنان ادامه دارد. چندین روز است که پزشکان و نیروهای هلال‌احمر توصیه‌های مختلف را به زائران می‌کنند و سعی دارند آنها را پیش از بروز مشکلات سلامتی، آگاه کنند تا زیارت آنها با مشکل مواجه نشود. هلال‌احمری‌ها از روز نخست تا پایان زیارت، زائران را تنها نمی‌گذارند.
محمد ایوبی‌نیا، پزشک عمومی است که از 15سال پیش عضو داوطلب هلال‌احمر شده و با عشق در مناطق مختلف به مردم خدمت می‌کند. او نیز جزو پزشکان داوطلبی است که در مراسم حج حضور داشته و به وضعیت زائران رسیدگی کرده است.
روزهای پرکار در سه شیفت
این پزشک در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» از روزهای خدمت در سرزمین وحی می‌گوید: «15سال است با جمعیت هلال‌احمر همکاری دارم. حتی در زمان دانشجویی و اردوهای جهاد دانشگاهی که برگزار می‌کردند، حضور داشتم. حتی در سال‌های دبیرستان هم جمعیت را می‌شناختم و دوست داشتم به‌نحوی با آنها همکاری کنم. برای همین در بیشتر مواقع در مراسم و برنامه‌های مختلف با آنها همکاری داشتم. زمانی هم که فارغ‌التحصیل شدم بیشتر توانستم در خدمت‌شان باشم. در شهرستان‌های مختلف در مناطق محرومِ جنوب سبزوار، مناطق محروم تربت‌جام، صالح‌آباد و مناطق مرزی چند فعالیت داشتیم ویزیت رایگان و خدمات‌رسانی به مناطق محروم. چند نوبت هم در مراسم پیاده‌روی اربعین و کربلا شرکت داشتم و در بحث کاروان‌های پیاده امام رضا(ع) چندین بار رفتم و در کل هرجا که توانستم، با کمال میل خدمت کردم. در مراسم حج هم حضور داشتم. من تا به حال حج عمره نرفته بودم و نخستین بار سال‌گذشته رفتم و خیلی برایم تجربه خوبی بود. اتفاقی که سال گذشته نسبت به سال‌های قبل رخ داد، این بود که محدودیت سنی برداشته شده بود و ما با زائرانی که سن بالایی داشتند، برخورد داشتیم.
از طرفی زائران بیشتری آمده بودند و برای همین برای ما روزهای پرکاری بود. هلال‌احمر هر سال تمهیدات ویژه‌ای می‌چیند. یکی از آنها این بود که ما از قبل، بیماران را رصد کردیم. قبل از حج معاینه‌های لازم را انجام دادیم و زائران پرخطر شناسایی شدند. زمانی که وارد هتل شدیم و درمانگاه را دایر کردیم، می‌دانستیم چه زائر پرخطری و از چه تاریخی وارد هتل می‌شود و چه زمانی خارج خواهد شد. برای همین با وضعیت سلامت زائران، آشنایی لازم را داشتیم و مرتب آنها را چک می‌کردیم و حواس‌مان به آنها بود. این موضوع خیلی به خدمات ما در آنجا کمک کرد. ما خیلی بیمار داشتیم. نسبت بیمار به پزشک یک به حدودا 400بود.
در درمانگاه‌ها سه شیفت کاری هشت ساعته داشتیم. هشت ساعت پزشک شیفت بود و بیماران را ویزیت می‌کرد و هشت ساعت دیگر هم می‌رفتیم و بحث بهداشت و خدمات از سوی ایرانیان و عدم‌انتقال ویروس و بیماری را بررسی می‌کردیم. اینکه نیروهای خدماتی به‌خصوص در آشپزخانه حتما ایرانی باشند تا ویروس منتقل نشود. بعد از آن در شیفت بعدی می‌رفتیم و بیماران پرخطری را که به ما مراجعه نمی‌کردند، معاینه می‌کردیم تا از حال‌شان مطمئن شویم. در لیست آنها را چک می‌کردیم و به سراغ‌شان می‌رفتیم تا بتوانیم بیشترین سلامت زائر را داشته باشیم.»
بیشترین مشکلات زائران
او در ادامه صحبت‌هایش به بیشترین مشکلاتی که زائران ما را درگیر می‌کند، می‌پردازد و ادامه می‌دهد: «افرادی که بیماری مزمن دارند مثل دیابت و فشار خون، بیشتر در معرض خطر هستند. آنها ممکن است در تغذیه زیاده‌روی کنند یا در بحث خورد و خوراک و مصرف نمک رعایت نکنند و همین موضوع مشکل‌ساز شود. دومین بحث مهم هم گرمازدگی است چراکه برخی از زائران در ساعات گرم چون خلوت‌تر است، برای زیارت می‌روند و دچار مشکل می‌شوند. مشکل سوم نیز بحث بیماری‌های ویروسی است. این سه مشکل اساسی مطرح است. بعد از آن نیز مشکلات تنفسی.
البته همه اینها از قبل آموزش داده می‌شود و ما دست پر به آنجا می رویم. بیماران حج معمولا در سه سطح هستند. بیمار سطح یک در درمانگاه هتل معاینه و مشکل حل می‌شود. بیمار سطح دو نیاز به متخصص دارد که به متخصص ارجاع داده می‌شود. متخصصان نیز به هتل نزدیک هستند. در نهایت بیماران سطح سه نیز کسانی هستند که داروهای اعصاب یا داروهای خاص استفاده می کنند و داروهایشان تمام می‌شود، یا فراموش کرده می کنند همراه‌شان بیاورند. ما برایشان داروها را پیدا می کنیم یا آنها را ارجاع می دهیم.»
می‌خواهیم هموطن‌مان را در کشور غریب یاری دهیم
این پزشک داوطلب می‌گوید: «من امسال به‌خاطر بحث کاری و خانوادگی و اینکه نیروهای دیگری از این فرصت معنوی استفاده کنند به حج اعزام نشدم، چراکه به ما می‌گویند یک سال در میان ثبت‌نام کنیم. چون پزشکان داوطلب زیادی وجود دارند که می‌خواهند در این فضا به زائران خدمت کنند. جمعیت هلال‌احمر نیز تمام تلاشش را می‌کند که بهترین متخصصان و پزشکان را اعزام کند تا زائران با مشکل مواجه نشوند. در این بحث‌ها اصلا موضوع مالی مطرح نیست. درآمد یک پزشک خیلی بالاست و قطعا نمی‌توان گفت یک نفر به‌خاطر بحث مالی این موضوع را قبول می‌کند. بحث، کاملا عاطفی و احساسی است. ما می‌خواهیم هموطن‌مان را در کشور غریب یاری دهیم. چراکه هزینه‌های دارویی بسیار بالاست و حتی ممکن است آنها تشخیص اشتباه بدهند.
من خاطره‌ای دارم از زائری در کربلا که دچار مشکل ادرار شده بود و به درمانگاهی در عراق مراجعه کرده بود. به او داروی ادرارآور مضر دادند و حالش بدتر شده بود. چراکه نتوانسته بود با آنها ارتباط خوبی برقرار و مشکلش را مطرح کند و آنها موضوع را برعکس، متوجه شده بودند. ولی آن حس خوبی که ما را به‌عنوان پزشک هموطن می‌بینند و احساس امنیت می‌کنند، برای ما لذتبخش است.»
داروهای مصرفی زائران
امسال بیش از 18هزار نفر از زائران ما دچار بیماری‌های قلبی یا دیابت هستند و مطمئناً سال‌هاست که دارو مصرف می‌کنند. خواهش اول ما از زائران این است که مصرف داروهای خود را به‌طور طبیعی طبق روال قبلی در حج ادامه دهند و قبل از سفر با پزشک متخصصی که درمان خود را نزد وی دنبال می‌کنند، مشورت کنند چراکه به‌دلیل تغییر شرایط زندگی و تغذیه‌ای در حج ممکن است پزشک، پیشنهادی درخصوص تغییر دُز یا نحوه مصرف داروها یا تعداد مصرف در روز داشته باشد.
پیشنهاد بعدی ما این است دارویی را که همراه خود به عربستان می‌برند، به دو بخش تقسیم کنند و یک قسمت را در داخل چمدان و بخشی را در ساک دستی قرار دهند تا اگر بخشی از داروها فراموش یا گم شد، مشکلی برای مصرف دارو به‌وجود نیاید. نکته بسیار مهم و حائزاهمیت این است که همراه داشتن دارو به اندازه مصرف شخصی برای هیچ زائری ممنوع نیست. نکته مهم در این زمینه این است که زائران باید نسخه پزشک را همراه داشته باشند و داروها را از جعبه اصلی خارج نکنند. خارج کردن دارو از جعبه اصلی و جمع‌آوری آنها در یک بسته ممکن است باعث شود در گمرگ یا در فرودگاهِ مدینه یا جده مشکل ایجاد شود. چون فردی که در آنجا چمدان‌های زائران را بررسی می‌کند، ممکن است توجیه نباشد که اینها چه داروهایی هستند پس داروها اگر با بسته‌بندی و ظرف اصلی خود باشند هیچ منع و محدودیتی وجود ندارد.
چند توصیه برای پیشگیری از گرمازدگی
معاون مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی مهم‌ترین مشکل پیش‌‌روی حجاج را گرمازدگی دانست و گفت: «زائران باید برای پیشگیری از گرمازدگی، آب فراوانی مصرف کنند.»
توصیه‌هایی برای مصرف داروی حجاج
معاون مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران با اشاره به اینکه امسال حدود هزار و ۴۰۰ زائر بالای ۸۰ سال داریم، افزود: «با توجه به میانگین سنی بالای زائران، بیشترشان دچار بیماری‌های زمینه‌ای نظیر دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی هستند و دارو مصرف می‌کنند و از این‌رو توصیه می‌شود با وجود اینکه همکاران ما در همه هتل‌های محل اقامت زائران در مکه و مدینه حضور دارند و در بیمارستان‌های هلال‌احمر نیز به‌صورت شبانه‌روزی خدمت ارائه می‌کنند و دارو و تجهیزات در اختیار دارند، حجاج به اندازه حدود ۴۰ تا ۴۵ روز مدت اقامت‌شان در سرزمین وحی داروهای موردنیازشان را به همراه داشته باشند، چراکه برخی از حجاج داروی تخصصی مصرف می‌کنند و ممکن است تغییر در شرکت سازنده یا دُز مصرفی داروی جدید سازگاری لازم را با بدن بیمار نداشته باشد.»
طاهر درودی ضمن بیان اینکه به غیراز حدود ۸ داروی مخدر که فهرست‌شان در اختیار کاروان‌ها قرار گرفته ورود داروها به کشور عربستان به اندازه مصرف شخصی هیچ ممنوعیتی ندارد، توضیح داد: «زائران به هیچ عنوان دارویشان را از جعبه اصلی‌اش خارج نکنند تا دارو قابل تشخیص باشد؛ حجاجی که داروهایشان را از ظرف اصلی خارج می‌کنند و داخل قوطی می‌گذارند، دچار مشکل می‌شوند، اما چنانچه دارو در جعبه اصلی‌اش باشد، مشکل خاصی به‌وجود نمی‌آید.»
زائران اصلا نگران درمان نباشند
معاون مرکز پزشکی حج و زیارت جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران ضمن اشاره به اینکه همکاران هلال‌احمر در همه هتل‌های محل اقامت زائران حضور دارند و خدمات‌رسانی به‌صورت ۲۴ ساعته است، گفت: «درصورتی که حجاج به خدماتی بالاتر از سطح درمانگاه احتیاج داشته باشند به بیمارستان جمعیت هلال‌احمر در مکه منتقل می‌شوند و همکاران متخصص ما که همگی ایرانی هستند در این بیمارستان ارائه خدمت می‌کنند و چنانچه نیاز به خدمت سطح بالاتری نظیر جراحی نیز باشد به بیمارستان‌های سعودی منتقل می‌شوند و پزشکان ایرانی روزانه به آنها سر می‌زنند و درمان‌شان را پیگیری می‌کنند، زائران اصلا نگران درمان نباشند.»
توصیه‌های تغذیه‌ای برای حجاج
وی با بیان اینکه حدود ۸۷ هزار زائر و عوامل اجرایی از شهر‌های مختلف و با فرهنگ و آداب‌ورسوم گوناگون به سرزمین وحی اعزام می‌شوند، افزود: «تهیه غذا با توجه به ذائقه‌های غذایی متفاوتی که در مکان‌های مختلف ایران وجود دارد، برای سازمان حج و زیارت مقدور نیست، هرچند آشپزخانه‌های محل اقامت حجاج ایرانی توسط کادر ایرانی اداره و ذائقه ایرانی در آنها لحاظ می‌شود اما ممکن است برخی مواد غذایی با ذائقه زائران هماهنگ نباشد و با رویه غذاخوردن‌مان در ایران متفاوت باشد،به همین دلیل حجاج باید دقت داشته باشند که مطابق شرایط بدنی‌شان غذا بخورند.»