وزرای اقتصادی اتحادیه اروپا پس از پیروزی ائتلاف رادیکال حزب چپ یونان موسوم به «سیریزا» در انتخابات سراسری این کشور در 25ژانویه، جلسات متعددی را برای بررسی تقاضای این حزب مبنی بر کاهش بدهی‌های دولت یونان برگزار کرده‌اند. هدف از این جلسات کاهش مازاد بدهی‌های یونان و معرفی راهی برای مبادله بدهی به‌عنوان بخشی از تعهدات این کشور در قبال رشد اقتصادی و همچنین ایجاد «اوراق قرضه دائمی» از سوی بانک مرکزی اروپا بود.
یونان در آغاز خواستار پایان نظارت «تریکا»، کمیسیون اروپا و صندوق بین‌المللی پول و بانک مرکزی اروپا، بر اقتصاد این کشور و جایگزینی برنامه کمک مالی این کشور با برنامه‌ای میان‌بر و مذاکره همزمان درخصوص شرایط بدهی‌هایش بود. اما آتنی‌ها در 19 فوریه در مواضع خود انعطاف به خرج دادند و خواستار تمدید 6 ماهه برنامه کمک‌های مالی شدند و به ادامه نظارت اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول نیز رضایت دادند. یونان همچنین پیشنهاد اجرای توافق سال 2012 با اتحادیه اروپا را مطرح کرد که براساس آن موعد پرداخت بدهی‌های این کشور افزایش و بهره این بدهی‌ها کاهش می‌یابد. با این حال تردید آلمان در این خصوص همچنان باقی‌است و مقامات آلمانی خواستار تعهدی قوی‌تر از سوی مقامات یونانی در جهت اصلاحات ساختاری و کاهش هزینه‌های این کشور هستند، مساله‌ای که در تاریخ 20 فوریه از سوی وزرای اقتصاد منطقه یورو بررسی شد.
مقامات یونانی برای جلب حمایت از برنامه‌های اقتصادی‌شان از اواخر ماه ژانویه به چندین پایتخت اروپایی سفر کردند. تنها دستاورد مقامات یونانی از این سفر‌ها حمایت محتاطانه کمیسیون اروپا بود که در تلاشند تا به‌عنوان واسطه‌ای بی‌طرف میان یونان و دولت‌های شمال اروپا ایفای نقش کنند. یونان همچنین بر حمایت‌های حاشیه منطقه یورو حساب ویژه‌ای باز کرده‌است، اما به نظر می‌رسد این امر بنابر دلایل سیاسی محقق نشود.
دولت‌های محافظه کار ایرلند، پرتغال و اسپانیا که در اوج بحران مالی از اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول درخواست کمک مالی کردند در برابر به سیاست‌های ناخوشایند و سخت ریاضتی که از سوی این سازمان‌ها مطرح شد تن دادند. این دولت‌ها به لحاظ سیاسی در دفاع از اصلاحات ساختاری و بازپرداخت بدهی‌ها سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی انجام دادند و طبیعی است که از امتیاز‌هایی که امروز یونان به دنبال کسب آن است حمایتی انجام ندهند. علاوه بر این در شرایطی که آلمان در برابر دولت یونان نرمشی به خرج نمی‌دهد، این دولت‌ها نیز تمایل چندانی به ترغیب اروپا برای اعطای این امتیاز‌ها به یونان ندارند.
اما شرایط در ایتالیا و فرانسه که پس از به قدرت رسیدن سیریزا تعاملاتشان را با یونان افزایش دادند متفاوت است. دولت‌های چپ میانه در رم و پاریس به لحاظ ایدئولوژیک با دولت آتن نزدیک‌ترند. اما با این حال ایتالیا و فرانسه خود بر سر بودجه‌شان با آلمان به اختلافاتی برخورده‌اند و به همین دلیل مرددند که با حمایت از یونان اختلافات خود با دولت برلین را در جبهه دیگری نیز نمایش دهند. این عوامل موجبات انزوای یونان در جلسات اخیر خود با وزرای اقتصادی منطقه یورو را فراهم آورده‌است. آتن همچنین در جلب حمایت کشور‌های اروپایی-مدیترانه‌ای نیز اقبال چندانی به دست نیاورد و تنها چیزی که از جانب آنها دریافت کرد همدردی توخالی و لبخند‌های عصبی بود.
کشور‌های بدهکار
در انتظار سرنوشت یونان
کشور‌های بدهکار در منطقه یورو رغبتی به پشتیبانی از یونان در عرصه بین‌المللی ندارند، آنها همچنان به چانه‌زنی‌های داخلی درخصوص سرنوشت خود و پیامد‌های داخلی آن مشغول‌اند. وزیر کشاورزی ایرلند در هفته‌های گذشته عنوان کرد در صورتی که هرگونه تسهیلاتی برای وام‌های آتن فراهم شود، دوبلین نیز تقاضای مشابهی را مطرح خواهد کرد. همزمان اعضای جناح چپ حزب دموکرات حاکم بر ایتالیا نیز با ارسال نامه‌ای به «متئو رنتسی»، نخست‌وزیر این کشور خواستار حمایت ایتالیا از یونان در مذاکرات با اتحادیه اروپا شدند. در پرتغال نیز، حزب سوسیالیست مخالف که بنابر نظرسنجی‌ها از محبوبیت قابل توجهی برخوردار است، مناظراتی را درخصوص چگونگی رسیدگی به بدهی‌های این کشور را مطرح کرده است. در اسپانیا نیز حزب تازه تأسیس «پدموس»، که براساس نظرسنجی‌ها محبوب‌ترین حزب اسپانیا به شمار می‌رود، درحال اجرای سیاست‌هایی است که بر بازپرداخت بدهی‌های این کشور متمرکز شده است. بیشتر کشور‌های منطقه یورو درخصوص این مسأله که دوران کاهش هزینه‌های طاقت‌فرسا و افزایش مالیات باید هرچه زودتر پایان یابد هم‌نظرند. آنها همچنین بر این باورند که اتحادیه اروپا باید رویکرد منعطف‌تری را در قبال بدهی‌ها و اهدافش اتخاذ کند. همچنین کشور‌های حاشیه نیز از برنامه‌های افزایش سرمایه‌گذاری در منطقه اروپا حمایت می‌کنند و برای کاهش کسری بودجه خود زمان بیشتری می‌خواهند. با در نظر گرفتن این فشار‌ها، به نظر می‌رسد بروکسل در بازبینی بودجه کشور‌های فرانسه و ایتالیا ملایمت بیشتری به خرج دهد. اما موضوع پراهمیت دیگری که باید به آن اشاره کرد جمعیت قابل توجه مخالفان نقش رهبری آلمان در این مذاکرات است که به حمایت از تجدید مذاکرات یا خروج دسته‌جمعی این کشور‌ها از منطقه یورو منجر خواهد شد.
در شرایط فعلی عناصر موردنیاز برای تجدید درگیری کشور‌های حاشیه یورو و آلمان فراهم است، اما چنین اختلافاتی در این زمان به سود یونان نخواهد بود. هنوز تا برگزاری انتخابات در دیگر نقاط اروپا، که می‌تواند دولت‌های هم‌سو با دولت یونان را به قدرت برساند زمان زیادی باقی مانده‌است. انتخابات سراسری اسپانیا و پرتغال در 3 ماهه آخر‌سال میلادی جاری برگزار خواهد شد. حزب پدموس در اسپانیا پرقدرت ظاهر شده‌است و در پرتغال نیز سوسیالیست‌ها دستاورد‌های قابل‌توجهی به دست آورده‌اند. انتخابات ایرلند نیز در 3 ماهه نخست‌سال آتی برگزار خواهد شد و براساس نظرسنجی‌ها حزب «شن‌فن» از بخت بالایی برخوردار است. در ایتالیا اما در آینده نزدیک انتخاباتی برگزار نخواهد شد، با این حال مخالفت با یورو در بین ایتالیایی‌ها رو به افزایش است، موضوعی که در انتخابات بعدی ایتالیا نقشی کلیدی ایفا خواهد کرد. یونان درحال بدل شدن به الگویی برای همسایگانش است. اگر آتن در چانه‌زنی‌های خود موفق شوند با تشویق و حمایت دیگران مواجه خواهند شد، اما در صورت شکست در توافق با وام‌دهندگان و بازماندن از پرداختی بدهی‌ها و ترک منطقه یورو، این موضوع بر رأی‌دهندگان اروپایی تأثیر خواهد گذاشت و آنها را از مطرح کردن درخواست‌های مشابه باز می‌دارد. درنهایت رشد اقتصادی به یونان بازخواهد گشت، حتی اگر دولت این کشور در پرداخت بدهی‌هایش شکست بخورد. اما در صورتی که منطقه یورو را ترک کند، باید دوره سختی از مشکلات اقتصادی و تنش‌های سیاسی را از سر بگذراند. درنهایت ترس از خروج یونان از منطقه یورو حمایت موقت از اتحادیه اروپا در سایر نقاط را به همراه خواهد داشت هرچند که این حمایت به دلیل ترسی زودگذر باشد.
یونان در شرایط فعلی و در مذاکره بر سر آینده خود تنهاست. آتن و وام دهندگان به احتمال زیاد به توافقی موقت دست خواهند یافت، اما این توافق تنها فرصتی را پیش از مذاکرات دشوار در آینده فراهم می‌کند. علاوه بر آن، امتیازاتی که آتن به وام دهندگان ببخشد در صحنه سیاست داخلی یونان مخاطره انگیز است، چرا که شکست سیریزا در تحقق وعده‌های انتخاباتی‌اش واکنش‌هایی را به دنبال خواهد داشت. درنهایت موج ضد اروپایی در کشور‌های حاشیه یورو درحال گسترش است، اما آتن نمی‌تواند در زمان فعلی از این موج به سود خود استفاده کند. ضعف اقتصاد این کشور‌ها شرایط مناسبی را برای موفقیت احزاب مخالف با وضع موجود فراهم می‌کند، اما در صورتی که یونان راه ناهموار خروج از اتحادیه اروپا را در پیش گیرد، هرج و‌مرج ناشی از آن به خاستگاه این احزاب درحال ظهور آسیبی جدی وارد می‌کند. در این شرایط کشور‌های حاشیه یورو به آهستگی حرکت می‌کنند و برنامه خود برای حرکت بعدی‌شان را طرح‌ریزی می‌کنند.
منبع: stratfor
ترجمه: بابک میر‌مالک