[ مرضیه موسوی-رضا واعظی‌زاده] جمعیت هلال‌احمر ایران با بیش از 2میلیون و 750هزار عضو در سراسر کشور، اکنون بزرگ‌ترین شبکه داوطلبی جمعیت‌های ملی منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) را در اختیار دارد. البته بیش از 2میلیون و 300هزار نفر از این اعضا در دو سال اخیر جذب سازمان داوطلبان شده و در سامانه الکترونیک عضویت جمعیت هلال‌احمر ثبت نام کرده‌اند.
در این گفت‌وگو «محمدعلی موذن‌تبار»، معاون جذب و سازماندهی سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، تشریح می‌کند که این داوطلبان چگونه در تمام ایام سال، باری را از دوش مردم، غمی را از نگاه محروم و فشار ظلمی را از سینه مظلوم برمی‌دارند و در روزهای حادثه مرهمی بر زخم متاثرین از سانحه می‌گذارند. «جذب نیروی داوطلب، کار آسانی نیست. اما نگه‌داشت این نیروها و حفظ استمرار فعالیت‌شان با هلال‌احمر بسیار سخت‌تر است. فقط ما نیستیم که چنین نگرانی داریم. این بزرگ‌ترین چالش جمعیت‌های صلیب‌سرخ و هلال‌احمر در همه دنیاست. ما در برنامه‌ریزی تحولی سازمان داوطلبان یک کار انقلابی کردیم، یعنی توانستیم 2میلیون و 700هزار عضو و داوطلب را جذب هلال‌احمر کنیم و اکنون در حال ورود به مرحله دشوار و طولانی بعدی یعنی سازماندهی هستیم.»
جمعیت هلال‌احمر سه سازمان دارد. اعضا و داوطلبان این اختیار را دارند که سازمان مورد فعالیت خود را انتخاب کنند؟
اگر صادقانه بگویم هم دارند و هم ندارند. ما در سامانه الکترونیکی عضویت که متولی آن هستیم، یک محدودیت سنی داریم. داوطلبان زیر 35 سال برای فعالیت به سازمان جوانان معرفی شده و افراد بزرگسال که بالای 35 سال دارند، مشغول همکاری در برنامه‌های سازمان داوطلبان می‌شوند. این مرز سنی درباره امدادگران برداشته شده است. افرادی که تمایل به گذراندن آموزش‌های امداد دارند و در سیکل دریافت درجه امدادی و نجاتگری قرار می‌گیرند، در چارچوب سازمان امدادونجات سازماندهی می‌شوند. اما به هر حال، درگاه پذیرش اعضا و داوطلبان در سازمان داوطلبان قرار دارد و این وظیفه سنگینی است.
برگردیم به فعالیت‌هایی که داوطلبان در سازمان داوطلبان انجام می‌دهند؟ در دو سال گذشته چه باری را از دوش مردم برداشتید؟
در دو سال گذشته با کمک خیرین و داوطلبان حقیقی 5هزار و 14 فعالیت محرومیت‌زدا انجام شد. اینها شامل پروژه‌های آبادانی کوچک، صدها بسته معیشتی در هر مرحله و تامین ده‌ها جهیزیه برای دختران خانواده‌های مستضعف در هر مرحله بوده است. 34هزار داوطلب حقیقی در این فعالیت‌ها مشارکت داشتند. همچنین 981 پروژه محرومیت‌زدایی با مشارکت تشکل‌های مردمی و سمن‌ها (سازمان‌های مردم‌نهاد) در مناطق محروم اجرا شده است. وقتی از مناطق محروم حرف می‌زنیم، تنها از بخش‌هایی از سیستان‌وبلوچستان نمی‌گوییم. در همین استان تهران هم مناطق بسیار محرومی وجود دارد. ما تلاش کردیم فعالیت‌های خود را به شکل عادلانه و در تناسب با نیازهای مناطق محروم سراسر کشور پراکنده کنیم.
این پراکندگی را از نقشه اعزام کاروان‌های سلامت هم می‌توان تشخیص داد؟
بله، قطعا. ما علاوه بر پروژه‌های محرومیت‌زدایی که در پاسخ به سوال قبلی به آن اشاره کردم، در دو سال گذشته 2هزار و 241 کاروان سلامت را در همه استان‌های کشور به مناطق محروم روستایی و عشایری اعزام کردیم. 21هزار پزشک عمومی و متخصص، پرستار و بهیار در قالب این کاروان‌ها به 238هزار نفر خدمات بهداشتی و درمانی ارائه کردند. ارزش ریالی این خدمات افزون‌بر 53میلیارد تومان بوده است.
یکی از نگرانی‌های بزرگ جهان امروز بحران تغییرات اقلیمی است، این موضوع اکنون از موضوعات مورد نظر ارکان سه‌گانه نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر است. برنامه سالانه نذرآب در چه وضعیتی قرار دارد؟
سازمان داوطلبان در تابستان 97 دست به کار شد و «نذر آب» را با ارسال بطری آب به روستاهای سیستان‌وبلوچستان آغاز کرد. سال بعد علاوه بر آب، بسته‌های کمک معیشتی را هم به مناطق محروم کشور فرستادیم. پزشکانی را هم برای رفع مشکلات درمانی و پایش سلامتی مردم به روستاها بردیم. خلاصه نذر آب در سال‌های بعد به روستاهای تعداد زیادی از استان‌های کشور رسید و خدمات متنوعی انجام شد. مهم‌ترین این خدمات تامین آب شرب سالم و پایدار با انجام پروژه‌های عمرانی و لوله‌کشی آب به جای توزیع آب‌معدنی بود. در دو سال گذشته قرار شد به جای بسته‌های کمک‌معیشتی، بر توانمندی اهالی و اشتغال‌آفرینی در روستاها تمرکز کنیم. تنوع فعالیت‌های ارائه‌شده در روستاهای مشمول این طرح باعث شد واژه «خدمت» در عنوان آن قرار بگیرد تا بیانگر «خادمان داوطلب مردمی برای توانمندسازی» در جامعه محلی باشد. هفته گذشته در قالب نذر خدمت به روستایی در خراسان‌جنوبی آب‌رسانی شد و هفته آینده نیز خدمات طرح در روستاهای محروم بخش دشتیاری چابهار ارائه خواهد شد.
با توجه به توضیحاتی که دادید، اکنون در سال 1402 محورهای طرح نذر خدمت یا همان نذر آب سابق چیست؟
این طرح چهار محور دارد. خدمات زیست‌محیطی که شامل تامین آب شرب سالم و پایدار، لایروبی قنوات و برپایی سامانه‌های آبیاری قطره‌ای است. محور بعدی، آموزش و توانمندی جامعه محلی است. در این بخش بر آموزش روش‌های کشت جایگزین و آموزش پرورش ایده برای کارآفرینی با تمرکز بر ظرفیت‌های خاص هر روستا تمرکز شده است. اشتغالزایی محور مهم بعدی است. با تولید صنایع دستی و ایجاد مشاغل مرتبط با گردشگری طبیعی و فرهنگی و اتصال تولیدات روستا به بازارهای بدون واسطه با استفاده از اینترنت و فضای مجازی به دنبال رونقی در این زمینه هستیم. پایش سلامت اهالی روستا و ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی رایگان به آنها با اعزام پزشکان و کادر درمان متخصص هم محور چهارم یعنی خدمات سلامت‌محور است.
دبیرخانه طرح توانمندسازی 2020 محله کم‌برخوردار شهری در جمعیت هلال‌احمر، زیرمجموعه معاونت شما تعریف شده است. در گزارش‌های این طرح که چندسالی است با عنایت مقام معظم رهبری به عنوان فعالیتی مشترک بین تعدادی از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای انقلابی شکل گرفته است، عملکرد جمعیت هلال‌احمر همواره بسیار خوب برآورد شده. در ماه‌های گذشته در این موضوع چه فعالیت‌هایی انجام شد؟
در این طرح هر کدام از محلات مشمول خدمات را در استان‌های مختلف کشور به دستگاه و نهاد مشخصی سپردند. دو سال قبل 170 محله در اختیار هلال‌احمر بود، اما اکنون 299 محله تحت راهبری هلال‌احمر فعال هستند و شورای لازم را در محله انجام داده‌اند. امسال ما توانستیم 10هزار نفر از فعالان این طرح در این 299 محله را با تامین کامل هزینه حمل‌ونقل، خوراک و اسکان در ایام اربعین به نجف و کربلا ببریم. بسیاری از آنها اولین سفر زیارتی عمرشان را تجربه کردند. اخیرا هم 500 زن فعال در این محلات به مشهد مقدس اعزام شدند.
فعالیت‌های هلال‌احمر در این محلات چگونه سازماندهی می‌شود و تفاوت عملکرد ما با سایر نهادهای عضو این طرح چیست؟
ستون فعالیت ما در هر محله «خانه هلال» آن محله است. خانه هلال درواقع پاتوقی برای اهالی است که همه فعالیت‌های یک شعبه رسمی هلال‌احمر در آن قابل اجراست. هدف خانه‌های هلال به طور مشخص افزایش تاب‌آوری جوامع محلی در هنگام بروز سوانح است. هلال‌احمر اکنون بیش از 6هزار خانه هلال در کشور دارد که سعی می‌کنند از طریق آموزش‌های لازم و تقسیم کار درون محله‌ای مردم کشور را برای سوانحی چون زلزله و سیل آماده کنند. اما 299 خانه هلال که در محلات مشمول طرح 2020 قرار گرفته‌اند، علاوه بر تمرکز بر تاب‌آوری در مواجهه با بلایا، به طور روزانه در محرومیت‌زدایی و توانمندسازی ساکنان آن محلات کم‌برخوردار شهری فعالیت می‌کنند.
اگر بخواهید فعالیتی مثال بزنید که داوطلبان همه دنیا آن را به شکل یک سنت به طور مستمر انجام می‌دهند و داوطلبان هلال‌احمر ایران نیز به همان اقدام دست می‌زنند؛ از چه فعالیتی می‌گویید؟
نمونه بارز آن اهدای خون است. تشویق و ترویج اهدای خون مستمر همیشه از برنامه‌های اصلی هلال‌احمر در ایران بوده است. در دو سال گذشته نزدیک به 126هزار داوطلب یا عضو هلال‌احمر با هماهنگی این جمعیت به اهدای خون مبادرت کردند. البته تعدادی از آنها هم خون اهدا کردند و هم بر اساس تجربه لازمی که داشتند به عنوان خون‌گیر در زمان اجرای طرح‌های اهدای خون، پرسنل سازمان انتقال خون را یاری کردند.