[شهروند] اعلام اسامی فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه چهل‌ودومین دوره جشنواره فیلم فجر که به‌گفته مجتبی امینی، دبیر جشنواره، به‌معنای آغاز مسیری جدید برای قطار چهل‌ودومین جشنواره و ورود به فصل جدیدی از جشنواره فجر بود بحث‌ها و تحلیل‌های مختلفی را درباره مسیر آینده سینمای ایران به‌وجود آورده است. به‌خصوص که در میان بیست‌ودو فیلم بخش مسابقه سینمای ایران، متشکل از فیلم‌های «آبی روشن»، «آسمان غرب»، «آغوش باز»، «احمد»، «بهشت تبهکاران»، «پرویز خان»، «تابستان همان سال»، «تمساح خونی»، «دروغ‌های زیبا»، «دست ناپیدا»، «دو روز دیرتر»، «شه‌سوار»، «شور عاشقی»، «صبح اعدام»، «صبحانه با زرافه‌ها»، «قلب رقه»، «مجنون»، «معجزه پروین»، «میرو»، «نبودنت»، «نپتون» و «نوروز»، سهم قابل توجهی متعلق به نهادهای دولتی و حکومتی است. آماری که حکایت از خروج تقریبا کامل بخش خصوصی از چرخه تولید آثار جدی و البته ادامه حیات این نوع فیلم‌ها با کمک‌ها و حمایت‌های دولتی می‌کند. در حقیقت اینکه از بین ٢٢فیلم انتخاب‌شده برای جشنواره ۱۲ فیلم با حمایت فارابی جلوی دوربین رفته، 7فیلم با کمک حوزه هنری و 4فیلم با حمایت سازمان اوج؛ و از مابقی نهادهای دولتی نیز بنیاد شهید با ۲ فیلم، تصویرشهر، روایت فتح و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز هرکدام با یک فیلم در جشنواره حضور دارند؛ انتقادهایی را در بین دست‌اندرکاران سینما و رسانه‌ها موجب شده است.
در پاسخ به این انتقادها؛ مجتبی امینی، دبیر دوره جاری جشنواره فیلم فجر، برای نخستین بار به شماری از انتقادهای مطرح‌شده نسبت به حضور پررنگ فیلم‌های ارگانی، وضعیت سیمرغ مردمی و برخی دیگر از مسائل و موضوعات جشنواره پیش‌رو- پاسخ داده است- که صحبت‌های او را درباره مسائل مناقشه‌برانگیز جشنواره با هم می‌خوانیم:
روند انتخاب فیلم‌های جشنواره
مجتبی امینی درباره روند بازبینی فیلم‌ها- که منجر به انتخاب فیلم‌های بخش مسابقه، فیلم‌اولی‌ها و بخش انیمیشن شده- می‌گوید: «در زمان ثبت‌نام بخش ملی، ۱۰۶ اثر ثبت‌نام کردند و این نشان از رونق سینما و تولد آن در خط و صنعت تولید است. در دوسال اخیر شاهد فیلم‌سوزی به‌دلیل کرونا بودیم و تولید آثار نیز متوقف یا کم شده بود و اقتصاد سینما نمی‌چرخید. امسال با زحماتی که توسط بخش دولتی و همچنین بخش خصوصی شکل گرفت، فیلم‌های زیادی متقاضی حضور در بخش ملی شدند و این در حالی است که سال‌گذشته حدود ۷۵ تا ۸۰ اثر به جشنواره ارسال شده بود. در کل، امسال ۵۱ فیلمساز فیلم‌اولی به ناوگان سینمایی کشور اضافه شده که اتفاق خوبی است.» ... و اما درباره انتخاب فیلم‌های بخش‌های مختلف؛ مجتبی امینی می‌گوید: «انتخاب آثار، بسیار دشوار بود و کار هیأت انتخاب یک‌ماه پروسواس طول کشید. ۳۳ اثر برای نمایش در جشنواره فجر ۴۲ انتخاب شده که سال‌گذشته این آمار ۲۲ اثر بود. امسال همچنین بخش فیلم‌اولی‌ها هم به جشنواره بازگشته و شاهد حضور ۴ انیمیشن جدی نیز هستیم که نوید خوبی برای خانواده‌هاست.
غیبت شماری از فیلمسازان
پیش از اعلام اسامی از آثار شماری از فیلمسازان شناخته‌شده به‌عنوان آثاری که قطعا در جشنواره حضور خواهند داشت، یاد می‌شد، اما این آثار برای بخش مسابقه جشنواره انتخاب نشده‌اند. اینکه چرا شماری از فیلم‌های چهره‌های مطرح در جشنواره نیستند؛ موجب انتقادات شماری از رسانه‌ها از هیأت انتخاب فیلم‌های جشنواره شده بود که مجتبی امینی در این مورد می‌گوید: «ما باید این فرهنگ را در خانواده محترم سینما بپذیریم که هر جشنواره‌ای یک‌سری اثر می‌پذیرد و با این موضوع که قرار نیست همه فیلم‌ها برای جشنواره انتخاب شوند، کنار بیاییم. من خودم هم در دوره‌های مختلف، فیلم داشتم و مواقعی هم بود که اثرم به جشنواره راه داده نشد. به هر حال کسانی در هیأت انتخاب بودند؛ سینما برایشان مهم است و بنابراین فیلمسازان باید به آیین‌نامه جشنواره احترام بگذارند تا در شروع سال جدید، شاهد مودت و همدلی بین اعضای سینما باشیم.» مجتبی امینی در ادامه می‌گوید: «قاعده امر از نظر ما، شایسته‌سالاری است و باید سپاسگزار این باشیم که این اتفاق روی داده و هیأت انتخاب، مرعوب نام‌ها نبوده و کیفیت فیلم را در اولویت قرار داده است.» امینی درباره عدم‌حضور آثار برخی از فیلمسازان شناخته‌شده می‌گوید: «یک اثر می‌تواند در جشنواره موفق- و در اکران ناموفق- باشد، البته برعکس‌اش هم می‌شود. درواقع گیشه سینما با جشنواره فرق می‌کند. یک اثر ممکن است جنس جشنواره‌ای نداشته باشد و به‌عبارت بهتر آن شاخصه‌های اعتباربخش جشنواره را نداشته باشد؛ اما در اکران موفق باشد. انتخاب یک فیلم به‌خاطر اسم کارگردان، کار درستی نیست، بلکه اثر باید از خود دفاع کند.»
حضور پررنگ فیلم‌های ارگانی
درباره انتقادهای مربوط به حضور پررنگ فیلم‌های ارگانی در این دوره از جشنواره نیز مجتبی امینی می‌گوید: «یک‌سوم جشنواره متعلق به بخش خصوصی است. بخشی از آن دوسوم باقی‌مانده هم مربوط به مشارکت ارگان‌ها با بخش خصوصی است. از سوی دیگر وقتی تولیدات بخش خصوصی کم شده و بخش دولتی عزم خود را جزم کرده تا به رونق سینما کمک کند، آیا این کار، غلط است؟ پس چه‌کسی باید کمک کند تا سینما آسیب نبیند؟ ارگان‌هایی شبیه اوج، سازمان سینمایی سوره و روایت فتح، مگر عضو سینما نیستند؟ متأسفانه در این زمینه برخی دوستان تفکراتی را به جامعه غالب می‌کنند. این در حالی است که اگر دستگاه‌های دولتی به ساخت اثر کمک نکنند، سفره سینما کوچک می‌شود.» مجتبی امینی در ادامه از اهالی رسانه می‌خواهد که این مسئله را با جدیت دنبال کنند: «رسانه‌ها باید دنبال کنند، ببینند از میان ۱۰۶ اثر متقاضی جشنواره چند اثر متعلق به بخش خصوصی بود؟ حالا اینکه فیلم‌های دولتی بهتر بودند، آیا تقصیر آنهاست یا اینکه باید سپاسگزارشان باشیم که به کمک سینما آمده‌اند؟»
بخش بین‌المللی جشنواره
دبیر جشنواره درباره بخش بین‌الملل جشنواره نیز خاطرنشان می‌کند که «از ۸۷ کشور بیش از ۶۰۰ اثر به جشنواره ارسال شده و استقبال چشمگیر بوده است. این بخش که در کنار بخش ملی کار خود را آغاز می‌کند؛ امسال به‌علت ظلم و جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین بخش ویژه‌ای را هم در حوزه فلسطین دارد که اخبار آن به‌زودی اطلاع‌رسانی خواهد شد.» امینی درباره سیمرغ مردمی نیز می‌گوید که «درباره این سیمرغ در روزهای آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.»
فیلم‌اولی‌ها درخشان بودند
[محمدرضا عباسیان، عضو هیأت انتخاب جشنواره] درباره کیفیت آثار این دوره از جشنواره باید گفت که امسال شاهد تنوع موضوعی و جغرافیایی خوبی در آثار جشنواره هستیم و خوشبختانه ساخت فیلم‌های آپارتمانی در این دوره کاهش داشته که نوید‌دهنده این است مخاطبان این دوره از جشنواره از برایند فیلم‌ها راضی خواهند بود، البته سینما، صنعت نیست که بگوییم یک روند روبه‌رشد دائمی دارد. اصل آن براساس هنر، ذوق و قریحه فیلمسازان و فضایی که در آن کار می‌کنند، پیش می‌رود. شاید به تعبیری می‌توان گفت در دهه‌های گذشته میزان فیلم‌ها و تأثیرگذاری‌شان بیشتر بوده است اما این آفت و آسیب فقط منحصر به جشنواره فیلم فجر در ایران نمی‌شود بلکه تمام دنیا را در بر می‌گیرد. به عقیده من در کارهایی که امسال دیده شده، به فیلمنامه توجه کمتری شده است، اما در کنار آن مثل بسیاری از سال‌های گذشته فیلم‌اولی‌ها، درخشان‌تر بودند و آثار آنان بهتر از فیلم چندمی‌هاست.
دنباله فرهنگ سرزمین‌ام
[داریوش ارجمند، عضو هیأت انتخاب جشنواره] من به‌عنوان یکی از اعضای هیأت انتخاب، این دوره از جشنواره را چشمگیر می‌بینم چراکه رنگین‌کمانی از فرهنگ در آن وجود دارد و این خاصیت فرهنگ ماست. این سینما نیز برآمده از همین مردم و همین فرهنگ است و من آن را دوست دارم. در کل؛ به عقیده من جشنواره فیلم فجر بسیار مهم است، زیرا این جشنواره حاصل ۴۲ سال کار در سینمای این مملکت است. دیدگاه من به جشنواره فجر یک دیدگاه ممتد در دنباله فرهنگ سرزمین‌ام است. اما درباره ارزیابی‌ام از فیلم‌های این دوره باید بگویم که ارزیابی من، سلیقه من است، همانطور که سینمای ایران، سلیقه افرادی است که آن را راه می‌برند، به همین دلیل ما در هر جشنواره یا نگاه هر فیلمسازی یک سلیقه می‌بینیم، اما ما بزرگان زیادی در سینمای ایران داشتیم که قله‌های جهانی را فتح کردند و بزرگان سینمای جهان به احترام آنان کلاه از سر برمی‌دارند!
نسل نوین سینمای ایران
[محمدحسین لطیفی، عضو هیأت انتخاب جشنواره] امسال شاهد حضور پررنگ فیلم‌اولی‌ها در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی فجر بودیم و این اتفاق بیانگر ورود نسل نویی به سینمای ایران است که ممکن است در بین آنان بااستعدادتر، بااستعداد و شاید کم‌استعداد وجود داشته باشد. در میان آنها، ما به‌دنبال بااستعدادهای برتر بودیم و تلاش شد برای ورود فیلم‌اولی‌ها سهمیه نسبتا بیشتری درنظر گرفته شود و بتوانند در سودای سیمرغ هم حضور داشته باشند. به هر حال فکر می‌کنم وظیفه جشنواره، گرم نگه داشتن سینماست و همه به‌دنبال این هستند که خودشان را به خط پایان برسانند و زحمات خود را عرضه کنند و امیدوارم چراغ جشنواره همیشه پرنورتر باشد، اما در این میان چیزی که توجه مرا به‌خود جلب کرده؛ فیلمبرداری‌های بسیار خوب فیلم‌های این دوره است. درواقع در این بخش و البته بخش‌های فنی و موسیقی اتفاقات خوشایندی افتاده که در روزهای جشنواره خواهید دید!