[شهروند] روز گذشته مجتبی امینی، دبیر چهل‌ودومین دوره جشنواره فیلم فجر، اسامی فیلم‌های راه یافته به بخش مسابقه این دوره از جشنواره را اعلام کرد. اتفاقی که به‌گفته دبیر جشنواره به‌معنای «آغاز مسیری جدید برای قطار چهل‌ودومین جشنواره و ورود به فصل جدیدی از جشنواره فجر» می‌تواند باشد- که با تلاش یک‌ماهه هیأت انتخاب- متشکل از داریوش ارجمند، حسین زندباف، روح‌الله سهرابی، محمدرضا عباسیان، احمد مرادپور، محمدحسین لطیفی و محمدحسین نیرومند و بازبینی ۱۰۶ اثر حاصل آمده است. مجتبی امینی در جلسه معرفی فیلم‌های جشنواره گفت که بیست‌ودو فیلم در بخش سودای سیمرغ، یازده فیلم در بخش فیلم اولی‌ها موسوم به «نگاه نو»، چهار فیلم انیمیشن و دو فیلم رزرو به‌عنوان آثار حاضر در جشنواره پیش‌رو اعلام شده‌اند. در این بین البته پنج فیلم «پرویز خان»، «تمساح خونی»، «قلب رقه»، «مجنون» و «نپتون» در دو بخش حضور دارند. به‌عبارت بهتر اینها فیلم اولی‌هایی هستند که برای رقابت در بخش مسابقه هم انتخاب شده‌اند.
طبق اعلام مجتبی امینی فیلم‌های- به‌ترتیب الفبا- «آبی روشن» به کارگردانی قاسم لطفی خواجه‌پاشا، «آسمان غرب» به کارگردانی محمد عسگری، «آغوش باز» به کارگردانی بهروز شعیبی، «احمد» به کارگردانی امیرعباس ربیعی، «بهشت تبهکاران» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، «پرویز خان» به کارگردانی علی ثقفی، «تابستان همان سال» به کارگردانی محمود کلاری، «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی، «دروغ‌های زیبا» به کارگردانی مرتضی آتش‌زمزم، «دست ناپیدا» به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی، «دو روز دیرتر» به کارگردانی اصغر نعیمی، «شه‌سوار» به کارگردانی حسین نمازی، «شور عاشقی» به کارگردانی داریوش یاری، «صبح اعدام» به کارگردانی بهروز افخمی، «صبحانه با زرافه‌ها» به کارگردانی سروش صحت، «قلب رقه» به کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور، «مجنون» به کارگردانی مهدی شامحمدی، «معجزه پروین» به کارگردانی محمدرضا ورزی، «میرو» به کارگردانی حسین ریگی، «نبودنت» به کارگردانی کاوه سجاده حسینی، «نپتون» به کارگردانی محمدابراهیم غفاریان و «نوروز» به کارگردانی سهیل موفق در بخش سودای سیمرغ جشنواره امسال حضور خواهند داشت. «مسخ نرگس» به کارگردانی حامد علیزاده و «شوماه» به کارگردانی مژگان بیات نیز به‌عنوان فیلم‌های رزرو جشنواره معرفی شده‌اند که درصورت نرسیدن هر کدام از فیلم‌های انتخاب‌شده جایگزین آنها خواهند شد. فهرستی متنوع از فیلم‌هایی که در ماه‌های اخیر گمانه‌زنی‌های بسیاری درباره احتمال حضور اغلب این آثار در جشنواره رسانه‌ای شده بود و حالا هیأت انتخاب جشنواره با برگزیدن این فیلم‌ها نشان داده که گمانه‌زنی‌های رسانه‌ها چندان هم بیراه نبوده‌اند.
رقابت نسل‌ها
با اینکه با حضور 59فیلم اولی در میان بیش از صد فیلم متقاضی حضور در جشنواره چنین به‌نظر می‌آمد که جشنواره امسال پر از نام‌های تازه‌وارد و ناشناس خواهد بود؛ اما معرفی فیلم‌های بخش‌های مختلف جشنواره حکایت از این می‌کند که به‌رغم غیبت شماری از کارگردانان سرشناس و صاحب‌نام در جشنواره امسال، اما هنوز و همچنان شمار زیادی از فیلمسازان شناخته‌شده در جشنواره حضور خواهند داشت و این نوید جشنواره‌ای به‌شدت کنجکاوی‌برانگیز را به مخاطبان می‌دهد.
از این نظر می‌توان گفت با اینکه در بین فیلمسازان شناخته‌شده امسال ستاره- کارگردان‌هایی مانند مسعود کیمیایی، داریوش مهرجویی و اصغر فرهادی یا سعید روستایی و محمدحسین مهدویان به چشم نمی‌خورد؛ اما بازهم طیف وسیعی از فیلمسازان اسم‌ورسم‌دار در جشنواره حاضر خواهند بود- که نام‌هایی در یک گستره وسیع، از جواد عزتی، بهروز شعیبی و سروش صحت تا محمود کلاری، بهروز افخمی و مسعود جعفری جوزانی را شامل می‌شود. فیلمسازانی از نسل‌های مختلف که به‌احتمال زیاد خواهند توانست تنور جشنواره را گرم کنند.
رقابت نهادها
در میان فیلم‌های فجر۴۲ اما مهم‌ترین موضوعی که به چشم می‌خورد؛ سهم قابل توجه نهادهای دولتی و حکومتی در تولید فیلم‌های حاضر در جشنواره است. آماری که حکایت از خروج- تقریبا قطعی- بخش خصوصی از چرخه تولید آثار جدی و البته ادامه حیات این نوع فیلم‌ها با کمک‌ها و حمایت‌های دولتی می‌کند. در حقیقت می‌توان این اتفاق را ناشی از بالا رفتن حیرت‌انگیز هزینه تولید فیلم عنوان کرد که باعث شده فیلم‌ها برای بازگشت سرمایه نیاز به فروش‌های بالاتر از سی-چهل میلیارد داشته باشند و کیست که نداند در سینمای ایران، مخاطبان تنها از فیلم‌های کمدی در این حد استقبال می‌کنند، اما در میان نهادهای دولتی؛ «بنیاد سینمایی فارابی» هنوز و همچنان مهم‌ترین ارگان سینمایی کشور است و در میان 22فیلم انتخاب‌شده برای فجر۴۲ نیز گفته می‌شود که ۱۲ فیلم با حمایت فارابی جلوی دوربین رفته‌اند که یعنی بیش از نیمی از جشنواره متعلق به این نهاد فرهنگی است. بعد از فارابی؛ حوزه هنری با ۷ فیلم در جشنواره حضور دارد و سازمان اوج نیز با ۴ فیلم در فجر حضور خواهد داشت. بنیاد شهید با ۲ فیلم، تصویرشهر، روایت و کانون نیز هرکدام نام‌شان کنار یک فیلم جشنواره به چشم می‌خورد. صریح‌تر اینکه در جشنواره چهل‌ودوم فجر بنیاد سینمایی فارابی از فیلم‌های «آبی روشن»، »آسمان غرب»، «بهشت تبهکاران»، «دست ناپیدا»، «دو روز دیرتر»، «شه‌سوار»، «شور عاشقی»، «صبح اعدام»، «قلب رقه»، «معجزه پروین»، «میرو» و «آپاراتچی» حمایت کرده است. حوزه هنری در تولید فیلم‌های «آسمان غرب»، «احمد»، «دو روز دیرتر»، «صبح اعدام»، «آپاراتچی»، «باغ کیانوش» و انیمیشن «رویاشهر» سهم دارد و سازمان اوج هم فیلم‌های «آبی روشن»، «پرویزخان»، «مجنون» و انیمیشن «ببعی» را در جشنواره خواهد داشت. تولید فیلم‌های «میرو» و «دست ناپیدا» هم تا حد زیادی مدیون بنیاد شهید بوده و بنیاد روایت فتح هم سهمی در تولید «دو روز دیرتر» داشته است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم «ظاهر» را و مؤسسه تصویرشهر نیز «احمد» را تولید کرده است. اما پرکارترین تهیه‌کننده خصوصی جشنواره، مصطفی احمدی است که پیشتر به‌عنوان تهیه‌کننده معتمد اول‌مارکت شناخته می‌شد که امسال با دو فیلم «صبحانه با زرافه‌ها» و «بی‌بدن» در فجر۴۲ حاضر است.
پویانمایی
قهرمان در رؤیای پرواز
اما اتفاق بزرگ امسال را به‌احتمال زیاد در بخش پویانمایی شاهد خواهیم بود. در شرایطی که همه‌ساله یک یا در نهایت دو فیلم انیمیشن مجوز ورود به جشنواره را به‌دست می‌آوردند، در راستای رونق چند سال اخیر سینمای انیمیشن که با فروش‌های چند 10 میلیارد تومانی فیلم‌هایی مانند «بچه زرنگ» و چندین انیمیشن- عروسکی دیگر در اکران امسال مشخص می‌شود- امسال چهار فیلم که از تک‌تصویرهای منتشرشده‌شان نیز پرانگیزگی و بلندپروازی سازندگان‌شان خود را به رخ می‌کشد، مجوز ورود به بخش پویانمایی جشنواره را به‌دست آورده‌اند. «ببعی» به کارگردانی حسین صفارزادگان و میثم حسینی و تهیه‌کنندگی محمدمهدی مشکوری برگرفته از یک‌سریال انیمیشن دوبُعدی درباره یک ببعی که در سر رؤیای پرواز دارد؛ «رؤیا شهر» به کارگردانی محسن عنایتی و تهیه‌کنندگی مصطفی حسن‌آبادی درباره ماجراجویی‌های پسربچه‌ای به نام آرات که تصمیم دارد قهرمان رویا شهر شود؛ «ساعت جادویی» (سفر به تاریکی) به کارگردانی محمد بصیری‌نیک و تهیه‌کنندگی محمدمهدی نجفی‌راد و «شمشیر و اندوه» به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی و تهیه‌کنندگی مهدی جعفری درباره قهرمانی که بعد از واقعه شهادت امام حسن(ع) تلاش می‌کند خود را به کربلا برساند؛ چهار فیلمی هستند که یکی از کنجکاوی‌برانگیزترین بخش‌های جشنواره امسال را تشکیل خواهند داد.
قلب تپنده جشنواره
اما از بین 106متقاضی شرکت در جشنواره- که 59فیلم آن آثار اول سازندگان‌شان بودند- یازده فیلم نیز برای رقابت در بخش «نگاه نو»- که به رقابت کارگردانان فیلم اولی اختصاص دارد- انتخاب شده‌اند. بخشی که حتی در سال‌هایی هم که به‌طور رسمی برگزار نشده؛ اما حداقل در 10 سال اخیر منبع بزرگ‌ترین کنجکاوی‌ها و محل کشف فیلمسازانی بوده که پدیده‌های هر دوره از جشنواره به شمار آمده‌اند که از آن بین می‌توان به محمدحسین مهدویان با «ایستاده در غبار» و «ماجرای نیمروز»، سعید روستایی با «باد و یک روز» و «متری شیش‌ونیم»، نیما جاویدی با «ملبورن» و «سرخپوست»، «منیر قیدی با «ویلایی‌ها» و «دسته دختران»، لیلی عاج با «سرهنگ ثریا» و بسیاری دیگر از فیلم اولی‌های سال‌های اخیر اشاره کرد.
اما در جشنواره امسال؛ فیلم‌های «آپاراتچی» به کارگردانی قربانعلی طاهرفر، «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز حداد، «بی‌بدن» به کارگردانی مرتضی حسین علیزاده، «پرویز خان» به کارگردانی علی‌ثقفی، «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی، «شکار حلزون» به کارگردانی محسن جسور، «ظاهر» به کارگردانی حسین عامری، «قلب رقه» به کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور، «مجنون» به کارگردانی مهدی شامحمدی، «ملکه آلیشون» به کارگردانی ابراهیم نورآور محمد و «نپتون» به کارگردانی محمدابراهیم غفاریان به‌عنوان آثار بخش «نگاه نو» در جشنواره چهل‌ودوم معرفی شده‌اند.