شیوا سعیدی - شهروند| این روزها بهای نفت جاده پرپیچ و خمی را طی می‌کند. به‌طوری که حتی کارشناسان نمی‌توانند پیش‌بینی کنند مسیر آینده آن نزولی یا صعودی است. این سردرگمی کارشناسان را از تحلیل‌های این روزها می‌توان دریافت و دید که نوسان تخمین قیمت نفت بین 30 تا 200 دلار حتی خود آنها را هم شگفت زده کرده است.
پس از آن‌که بهای نفت از ژوئن 2014 میلادی 60درصد کاسته شد، بهای نفت از ژانویه تا فوریه 2015 حدود 20درصد رشد کرد. اما هفته گذشته با 5درصد کاهش به 50 دلار به ازای هر بشکه رسید. این در حالی بود که بهای نفت از 14 تا 27 ژانویه 3درصد در مقایسه سالانه افزوده شد. روز گذشته نیز با جهشی ناگهانی بهای نفت برنت به ازای هر بشکه به 60 دلار رسید. در مقابل بازار سهام طی 3سال گذشته نتوانسته به چنین جهشی دست یابد.
به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، پیش‌بینی قیمت‌ها به‌خصوص در این بازه زمانی بسیار سخت است، زیرا بازار نفت به شدت متلاطم است. فروپاشی قیمت درگذشته یا به دلیل کاهش تقاضا یا افزایش ذخایر بود اما آخرین فرازونشیب قیمت طلای سیاه به نظر می‌رسید نتیجه هر 2 عامل بود. تولید در آمریکا و بقیه کشورهای نفتی در حال افزایش است و از سوی دیگر کاهش رشد اقتصادی درچین و اقتصادهای اروپایی و ژاپن نیز بدان معناست که تقاضا برای نفت متناسب با پیش‌بینی‌ها رشد نخواهد کرد.
افت و خیز‌های بیشتر برای نفت
آن‌طور که آمار تجارت بازارهای مختلف نشان می‌دهد هرگونه نشان از کاهش تولید، خریداران را مشتاق می‌کند و هر نشانه‌ای از افزایش ذخایر قیمت را می‌کاهد. در گزارشی که سازمان انرژی آمریکا منتشر کرد، نوعی عدم قطعیت غیرمعمولی وجود داشت. در آن آمده بود که تا دسامبر 2015 طیف قیمت نفت از 32 تا 108 دلار تغییر خواهد کرد. جودیت دوارکین، اقتصاددان ارشد موسسه ITG Investment Research در این باره می‌گوید: قیمت نفت، افت‌وخیزهای متعددی را پیش رو خواهد داشت.
همزمان با تلاطم قیمت نفت، بهای بنزین، گازويیل و سوخت‌های دیگر بالا وپایین می‌رود. تقریبا هیچ کارشناسی پیش‌بینی نمی‌کند قیمت نفت به 4سال قبل بازگردد، بنابراین رانندگان و صاحبان شرکت‌های حمل‌ونقل دریایی همچنان بهایی ارزان برای سوخت پرداخت خواهند کرد. اکنون سوال اینجاست این بهای کم دقیقا چه مقدار است و تا چه زمان می‌توان از آن بهره برد؟ در ادامه 3 سناریویی که در گزارش آسوشیتدپرس بررسی شده است را می‌خوانید.
1- قیمت نفت افزایش می‌یابد
کارشناسانی که افزایش سریع و ماندگار قیمت نفت را پیش‌بینی می‌کنند، معتقدند استخراج‌کنندگان در آمریکا خیلی سریع میدان را خالی کرده‌اند، زیرا اکنون دیگر درآمدزایی نخواهند داشت. در تحقیق کامل شرکت «بیکر هیوز» (یکی از تهیه‌کنندگان بزرگ خدمات و تجهیزات صنعت نفت) مشخص شده تعداد دکل‌های استخراج فعال به 1140 واحد رسیده که نشان‌دهنده 29درصد کاهش نسبت به رکورد 1609 دکل در اکتبر است.
شرکت‌های نفتی از کاهش چندمیلیارد دلاری بودجه‌های خود خبر داده‌اند و شرکت‌های خدمات نفتی نیز هزاران کارگر را اخراج کرده‌اند. اگر شرکت‌های استخراج نفت از حفر چاه‌های جدید در ایالت داکوتای شمالی و تگزاس(منطقه نفت خیز آمریکا) بکاهند، از کل تولید نفت آمریکا به شدت کاسته خواهد شد. بازده اغلب این چاه‌ها بسیار سریع‌تر از چاه‌های معمول استخراج نفت کاسته خواهد شد.
تحلیلگران موسسه Bernstein Research تخمین می‌زنند تولید نفت آمریکا بدون سرمایه‌گذاری مداوم در چاه‌های جدید سالانه حدود 30درصد کاسته خواهد شد. کاهش سریع تولید سبب می‌شود ذخایر جهانی کاسته‌شده و در نتیجه قیمت‌ها بالاتر برود. همزمان تقاضا نیز اوج خواهد گرفت. به نظر می‌رسد اقتصاد آمریکا درحال بهبود است و تقاضا برای بنزین نیز به همین دلیل روندی صعودی را طی خواهد کرد. یکی دیگر از دلایل افزایش تقاضای جهانی آن است که قیمت‌های کم، مردم را بیشتر به مصرف انرژی ارزان تشویق می‌کند. اگر مسیر افزایش قیمت نفت همین‌طور که گفته شد پیش رود، قیمت برای سوخت‌های حمل‌ونقلی افزایش خواهد یافت و رکود در بخش استخراج آمریکا احتمالا کوتاه‌مدت خواهد بود.
2- نفت سقوط می‌کند
دسته‌ای دیگر از کارشناسان معتقدند تولید هنوز فزاینده و تقاضا کمتر از آن است. این خود به روند نزولی نفت منجر خواهد شد. این دسته معتقدند هنوز دکل‌های استخراج بسیاری در سراسر جهان و آمریکا فعال هستند. همچنین شرکت‌های خدمات و تجهیزات بهای بسیار کمتری برای تجهیزات و نیروی کارشناسی طلب می‌کنند. این بدان معناست که شرکت‌های نفتی می‌توانند با وجود قیمت‌های کم همچنان ذخایر خود را انباشته کنند.
هفته گذشته سازمان انرژی آمریکا گزارش داد، 1.18میلیارد بشکه نفت در مخازن آمریکا وجود دارد. دوارکین از موسسه ITG نیز معتقد است در نیمه اول سال جاری میلادی جهان همچنان به‌طور متوسط روزانه 2میلیون بشکه نفت مازاد بر مصرف خود تولید خواهد کرد.
تحلیلگران «بانک آمریکا مریل لینچ» نیز در گزارش خود آورده‌اند، احتمال دارد بهای نفت به 32 دلار نیز برسد. اد مورس یکی از تحلیلگران بازار کالا در سیتی در یادداشتی افزایش بهای نفت را «ساختگی» خوانده بود و پیش‌بینی می‌کند نفت حتی به 20 دلار به ازای هر بشکه (پایین‌ترین بهای نفت از 2002 میلادی تاکنون) نیز خواهد رسید.
همچنین کارشناسان این دسته، افزایش چشمگیری در میزان تقاضا را پیش‌بینی نمی‌کنند. بسیاری از کشورهای در حال توسعه از میزان یارانه‌های سوخت خود کاسته‌اند که این امر نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان، سوخت کمتری می‌خرند. همزمان تقاضا در آمریکا و کشورهای توسعه‌یافته نیز افزایش چندانی نخواهد داشت، زیرا سیاست‌های حفاظت از محیط‌زیست و مالیات‌های سنگین بر سوخت‌ها از این روند جلوگیری می‌کند.
3- نفت تغییری نمی‌کند
دسته‌ای دیگر از تحلیلگران بازار هستند که پس از افزایش اخیر قیمت نفت معتقدند نفت در این قیمت تثبیت خواهد شد. سازمان بین‌المللی انرژی نیز در گزارش خود اعلام کرد، قیمت نفت در طیفی بالاتر از روند اخیر تثبیت خواهد شد که البته بسیار پایین‌تر از اوج قیمت طی 3سال قبل است.
از سوی دیگر، سازمان اطلاعات انرژی اعلام کرده، استخراج‌کنندگان می‌توانند به سرعت و در کمال سهولت به سراغ ذخایر نفت شیل بروند تا به محض کاهش ذخایر و افزایش تقاضا، نفت بیشتری وارد بازار کنند. این امر به تثبیت قیمت نفت کمک می‌کند.
تام پوگ یکی از تحلیلگران موسسه Capital Economics پیش‌بینی می‌کند، بهای نفت برنت که مهم‌ترین شاخص جهانی برای نفت خام است، در پایان سال حدود 60 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود و تا پایان 2020 به 70 دلار خواهد رسید. در هر حال این امر به معنای آن نیست که افت‌وخیزهای بیشتری در مسیر نفت وجود نخواهد داشت. پوگ در یادداشتی می‌نویسد: پیش از آن‌که بازار کاملا تثبیت شود، نوسان‌های بیشتر در بازار تعجب‌آمیز نخواهد بود.
دیدگاه یک کارشناس مالی درباره سرمایه‌گذاری در بازار نفت
سود 45 تا 60 دلاری هر بشکه نفت
روندهای سرمایه‌گذاری در بازار نفت در چنین زمانی بسیار حیاتی است، زیرا مسیر قیمت نفت را طی سال‌های آتی تعیین خواهد کرد. در همین زمینه فایننشال‌تایمز پیش‌بینی مایکل مسترز، یکی از مدیران مالی شرکت Masters Capital Management، را از روند سرمایه‌گذاری در بازار منتشر کرده است. این مدیر که در سال 2008 نیز پیش‌بینی‌های کاملا صحیحی درباره افزایش قیمت نفت و شیوه سرمایه‌گذاری کرده بود، اکنون معتقد است سرمایه‌گذاری در بازار کنونی چندان سودآور نیست. او در این باره می‌گوید: نگاهی به درآمد نفت نشان می‌دهد، شرایط تغییر کرده است، بنابراین سرمایه‌گذاری در این بازار دیگر ایده‌آل نیست. اکنون سرمایه‌گذاران و دست‌اندرکاران بازار باید به این موارد نیز توجه کنند. به عقیده این کارشناس مالی، در این نقطه خاص از چرخه بازار هر بشکه نفت 45 تا 60 دلار سود خواهد داشت و همین امر سبب می‌شود تولید ادامه یابد، بنابراین تولید با وجود کاهش سودآوری ادامه خواهد یافت. در چنین شرایطی تولیدکنندگان از هزینه‌های‌شان خواهند کاست و با توجه به آنچه گفته شد، میزان سودآوری فروشندگان کمتر خواهد شد. کالاها ارزان‌تر می‌شوند و درنهایت باز هم رکود بازار با کمی نوسان ادامه خواهد یافت.