زهرا نجفی - شهروند |سیمرغ‌های سیوسومین جشنواره فیلم‌فجر هم در شامگاه 22بهمن‌ماه، سالروز انقلاب اسلامی ایران روی شانه منتخبان جشنواره نشست. جشنواره امسال فارغ از همه حاشیه‌ها و سخن‌ها به‌زعم بسیاری از منتقدان و اهالی پیشکسوت سینما همچون خسرو سینایی و محمود کلاری حاوی پیام مهمی بود، این‌که نسل جوانِ بااستعدادی در این دوره جشنواره ظهور کردند که امید زیادی را با خودشان برای سینمای ایران به ارمغان آوردند. درواقع فیلم‌های نگاه نو جشنواره و حتی چند کارگردان فیلم اولی که در بخش سودای سیمرغ یا گروه «هنر و تجربه» حضور داشتند هم توانستند توجهات زیادی را به خود جلب کنند، البته مسلما همه فیلم‌ها نمی‌توانند وارد بخش مسابقه شوند، کاندید شوند یا برنده. به‌طور حتم سلیقه هیأت انتخاب و هیأت داوران هر جشنواره‌ای سبب می‌شود تا آن جشنواره و نتایج آن متفاوت‌تر از گروه دیگری باشد. مثلا فیلم «مادر قلب اتمی» به کارگردانی علی احمدزاده نتوانست وارد هیچ‌کدام از بخش‌های جشنواره فیلم فجر امسال شود؛ اما همین فیلم هم‌اکنون در بخش فروم جشنواره بین‌المللی فیلم برلین پذیرفته شده است. در بخشی که همانند هنر و تجربه به فیلم‌هایی که روایت یا نگاه جدیدی به خلق اثر دارند اختصاص یافته، البته کیوان کثیریان، رئیس انجمن منتقدان از داورهای بخش «نگاه نو» شگفت‌زده است، او به «شهروند» می‌گوید: «در داوری‌های بخش «نگاه نو» سلیقه عجیب و غریبی می‌بینم که برایم تعجب‌برانگیز است. نمی‌فهمم چطور فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟» به صورت کلی در این بخش نادیده گرفته شد.» امسال همایون اسعدیان، حسن بلخاری، فرشته طائرپور، محمدمهدی عسگرپور و رضا مقصودی به‌عنوان هیأت داوران بخش نگاه نو سیوسومین جشنواره فیلم فجر آثار بخش «نگاه نو» را داوری کردند. کثیریان اشاره می‌کند: «به نظرم می‌‌آید کاندیدای این بخش چندان فراگیر و درست نیستند؛ اما به هر حال سلیقه داوران این بخش است. حتی در بخش بهترین فیلم هم 3 فیلم معرفی شدند که به نظرم یکی از آنها کلا نباید در این بخش باشد؛ اما به نظر می‌رسد چون موضوع آن با رویکرد جشنواره یکی است در این بخش کاندید شده است.» او معتقد است سلیقه آدم‌ها می‌تواند متفاوت باشد؛ اما در بعضی مواقع دیگر بحث سلیقه نیست: «مثلا «بهمن» فیلم خوبی نیست؛ اما فیلمبرداریش قطعا خوب است ولی می‌بینیم که در بخش کاندیدای بهترین فیلمبرداری شرکت ندارد.» کثیریان در جشنواره امسال فیلم «در دنیای تو ساعت چند است؟»، «چهارشنبه 19 اردیبهشت» و کمی «کوچه بی‌نام» را بیشتر از همه دوست داشته است.
ما درباره سینمای امید
حرف می‌زنیم
کاوه سجادحسینی که امسال با فیلم «بوفالو» در بخش سودای سیمرغ حضور داشت و البته فیلمش در هیچ بخشی نامزد سیمرغ نشد هم درباره حضورش در این جشنواره به «شهروند» توضیح می‌دهد: «هنگامِ فیلمسازی نه به جشنواره فکر می‌کنم و نه به جایزه. برای همین تنها حضورم در سیوسومین دوره جشنواره فیلم فجر برایم خوشایند بود. بیشتر فیلم‌های این دوره جشنواره را دیدم و تنها مسأله‌ای که با کاندیدهای سیمرغ داشتم، جای خالی دوستانی بود که در ساخت این فیلم به من کمک کردند و به نظرم حق‌شان بود که حداقل در بخش نامزد‌ها قرار بگیرند. مانند علیرضا برازنده فیلمبردار «بوفالو»، به این دلیل که فیلمبرداری «بوفالو» با نگاتیو 35 بود و در سرمای زمستان در شمال کشور صورت گرفت، از طرف دیگر استفاده از تله‌های حرکتی و میزانسن‌های زیاد دشواری کار را بیشتر کرده بود. همین‌طور به نظرم جا داشت که طراحی صحنه فیلم در میان نامزد‌های سیمرغ این بخش باشد. چون تمامی صحنه‌های فیلم دکور رئال بود حتی بخش مرداب را در یک استخر بازسازی کردیم. انگار این‌قدر همه‌چیز واقعی بوده که اصلا دیده نشده است.» او می‌گوید که با شرایط داوری آشنایی دارد و البته به داوران حق می‌دهد چون می‌داند که هم‌رأی شدن چقدر سخت است: «با این حال خوشحالم که فیلمم در جشنواره فیلم فجر شرکت کرد. می‌دانم که جشنواره فیلم فجر معمولا هوای مخاطب را دارد، درواقع فیلم‌هایی در این جشنواره کاندید می‌شوند که مردم دوستشان دارند. فکر می‌کنم جشنواره فیلم فجر تنها جشنواره‌ای نیست که به چنین فیلم‌هایی جایزه می‌دهد، جشن آکادمی اسکار هم چنین رویکردی دارد و فقط به آثاری که برای مخاطبان سرگرم‌کننده هستند و صنعت سینما را به چرخش درمی‌‌آورند، جایزه می‌دهد.» سجادحسینی معتقد است رویکرد داشتن جشنواره فیلم فجر چیز بدی نیست، همان‌طور که جشنواره فیلم برلین بیشتر به فیلم‌های سیاسی جایزه می‌دهد و جشنواره فیلم کن به فیلم‌های اجتماعی - انتقادی. او تأکید می‌کند: «من اصلا از نتیجه ناراضی یا ناراحت نیستم. همین که فیلمم در کنار کارگردانانی به نمایش گذاشته شد که دستیارشان بودم یا از آنها فیلمسازی را یاد گرفته بودم برایم کافی است. ما از سینمای امید حرف می‌زنیم و من به امید فیلم ساختن دل بسته‌ام. از هیأت انتخاب و هیأت داوران هم تشکر می‌کنم.»
هیچ فیلم آرمانی
در جشنواره ندیدم
اما علی روئین‌تن نظر دیگری دارد، او داوری‌های امسال را مناسب می‌داند: «من همه فیلم‌ها را ندیدم؛ اما به نسبت فیلم‌هایی که دیدم احساس می‌کنم داوری خیلی خوب صورت گرفته است. ممکن است اگر چند نفر دیگر داور بودند یکی، دو کاندیدا تغییر پیدا می‌کرد ولی تفاوت چندانی اتفاق نمی‌افتاد.» البته به گفته خودش با این‌که نزدیک به چهارده، پانزده فیلم در جشنواره امسال دیده، هیچ‌کدام را دوست نداشته است: «جشنواره امسال نشان داد که سینمای ایران در یکسری از مسائل رشد بسیاری داشته است همانند فیلمبرداری، صدا و بازیگری. اما احساس می‌کنم این سینما آرمانش را از دست داده و همه به سراغِ ساخت فیلم‌هایی رفته‌اند که روشنفکران یا دلواپسان آن را بپسندند و برایش به‌به بگویند. هیچ‌کس برای مردم، فیلم نساخته یا درد مردم را به تصویر نکشیده است. من عاشقِ فیلم‌های مردمی هستم و هنوز از فیلم‌های موردعلاقه‌ام همچون روسری آبی، بچه‌های آسمان، ناخدا خورشید و... خاطرات خوبی دارم. این‌چنین فیلم‌هایی می‌تواند مرا جذب کند برای همین امسال هیچ فیلمی در جشنواره نتوانست همه وجود مرا دربر بگیرد.»
آرزو برای حضور کاندیدای دیگر
در بخش‌های جشنواره
علی زمانی‌عصمتی هم با این‌که امسال در جشنواره فیلمی ندارد و همچنان منتظر دریافت مجوز نمایش فیلم آخرش «شیفتگی» است که به خاطرنشان دادن سرِ تراشیده رویا تیموریان نتوانسته به اکران دربیاید، می‌گوید امسال همه فیلم‌ها جز آنهایی که در سانس اول به نمایش درآمده‌اند را دیده و از میان فیلم‌های جشنواره «احتمال باران اسیدی» و «چهارشنبه 19 اردیبهشت» را بیشتر از همه دوست داشته است: «البته به نظرم «من دیه‌گو مارادونا هستم» فیلم خوبی بودم، بازی لیلا زارع را هم در فیلم«شیفت‌شب» واقعا دوست داشتم. خصوصا که قبلا در فیلم آخرم بازی کرده بود و من به بازی‌اش در این فیلم دقت بیشتری کردم. به نظرم جای علیرضا برازنده فیلمبرداری فیلم «بوفالو» و امین جعفری فیلمبردار فیلم «مردی که اسب شد» واقعا در بین کاندیدا خالی است چون آنها فیلمبرداری‌های خوبی داشتند.» سیدجمال ساداتیان که امسال با فیلم «جامه‌دران» در بخش نگاه نو جشنواره فیلم فجر حضور دارد از انتخاب نشدن این فیلم در بخش سودای سیمرغ گلایه دارد، او می‌گوید: «من همه فیلم‌ها را ندیدم، بنابراین نمی‌توانم درباره آنها اظهارنظر کنم ولی خیلی دوست داشتم فیلم «جامه‌دران» به جای بخش نگاه نو در سودای سیمرغ شرکت می‌کرد تا در این بخش رقابت جدی‌تری در همه رشته‌ها را تجربه می‌کرد و همه عوامل جلوی دوربین یا پشت دوربین دیده می‌شدند.» البته فیلم «جامه‌دران» در هر سه بخش نگاه نو کاندید بود و در نهایت به گرفتنِ دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه اقتباسی بخش «نگاه نو» اکتفا کرد.