[ملیحه محمودخواه] کمتر کسی است که نام درنای امید را نشنیده باشد، نام این درنای سفید با تالاب فریدونکنار گره خورده و هر سال این درنای سفید مهمان مردم مازندران می‌شود. اما نکته این است که این درنا امسال به ایران نیامده و بسیاری از فعالان محیط‌زیست بر این باورند که امید دیر کرده است. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان مازندران در گفت‌وگو با «شهروند» به این موضوع اشاره می‌کند که هنوز از آمدن امید ناامید نشده‌ایم و تجربه سال‌های قبل نشان می‌دهد او گاهی سفرش را تا نیمه‌های آذر هم به تعویق انداخته است.
امید، تنها بازمانده از جمعیت غربی درنای سیبری است که تا ۱۶ سال قبل با «آرزو» همسرش برای زمستان‌گذرانی به تالاب فریدونکنار در مازندران می‌آمد. پس از شکار یا تلف‌شدن پرنده ماده که هنوز دلیل اصلی ازدست‌رفتن او به‌صورت واضح مشخص نیست، امید هرساله مسیر چند ۱۰۰ کیلومتری را بال می‌زند و به این خطه از شمال کشور می‌آید.
درک وضعیت خاص و ویژه امید باعث شده تا مردم مازندران به‌ویژه علاقه‌مندان به حیوانات و حیات‌وحش، تقویم زندگی این تک درنای سیبری را ورق بزنند و زمان بازگشت یا فرود امید برایشان مورد توجه باشد.
به‌طور معمول از اواخر مهرماه و روزهای ابتدای آبان‌ماه چشم‌ها به تالاب فریدونکنار دوخته می‌شود و محیط‌بانان وضعیت منطقه را کنترل می‌کنند تا اثری از حضور این پرنده را مشاهده کنند. اما با گذشت نزدیک به هفت‌روز از آبان‌ماه امسال هنوز خبری از این درنای سیبری نیست و به همین دلیل فعالان محیط‌زیست نگران نیامدن امید به ایران هستند.
مسیر طولانی برای سفر تک درنای سیبری
تک درنای سفید سیبری برای رسیدن به مازندران باید مسیر پنج‌هزار کیلومتری از زیستگاه اصلی‌اش در سیبری را با گذر از روسیه، قزاقستان و آذربایجان طی کند. مدت ماندگاری امید در مازندران به‌طور معمول چهار ماهه است، ولی سال گذشته پس از ۹۷ روز سفرش را پایان داد.
تالاب فریدونکنار زیستگاه زمستان‌گذرانی درنای سیبری غربی است و این پرنده برای مصون‌ماندن از سرمای سیبری باید به این تالاب بیاید، اما امید هنوز به مازندران نیامده است. دقیقا یک سال پیش درست در پنجم آبان‌ماه درنای سفید سیبری به مازندران وارد شد. تقویم محیط‌بانان نشان می‌داد که این درنا نسبت به سال‌های قبلش زودتر به زمین نشسته است.
پاییز ۱۴۰۰ چهاردهمین سفر امیدِ تنها به مازندران آغاز شد و هفتم آبان در تالاب بین‌المللی فریدونکنار فرود آمد و دو روز زودتر وارد مازندران شد تا دوره حدود چهار ماهه حضورش در این استان را بگذراند.
در سال ۱۳۹۹ هم در ۱۴ آبان «امید» به مازندران آمد و چشم دوستداران محیط‌زیست را روشن کرد. هر چند در آن زمان این پرنده یک هفته دیرتر از سال گذشته وارد مازندران شد و در آن سال دل‌نگرانی‌های زیادی برای دوستدارانش ایجاد کرده بود. اما امید سال ۱۳۹۸ نگذاشت دوستدارانش خیلی چشم انتظار بمانند و زودتر از سال‌های قبل تک درنای سفید سیبری به مازندران بازگشت و در ۲۹ مهرماه در تالاب فریدونکنار فرود آمد که همان زمان شرایط مناسب آب‌وهوایی و فراهم‌بودن ذخیره غذایی کافی به‌عنوان عاملی در یک ماه زودتر آمدن از سال‌های پیش این پرنده برای زمستان‌گذرانی در تالاب فریدونکنار عنوان شد. همسفر تک درنای سیبری در مازندران معروف به «درنای امید» در شانزدهمین سال تنهایی سفرش به تالاب بین‌المللی فریدونکنار ۶ بهمن پارسال با هماهنگی دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، از بلژیک به این منطقه منتقل، با رعایت پروتکل‌های لازم وارد منطقه فریدونکنار و در سازه رها‌سازی شد و در محل زمستان‌گذرانی امید جای گرفت. درناهای «امید» و «رویا» روز ۱۴ اسفندماه پس از ۳۴ روز اقامت به‌صورت مشترک، تالاب بین‌المللی فریدونکنار را به سمت سیبری ترک کردند، اما درنای بلژیکی مسیر را ادامه نداده و در منطقه‌ای در عباس‌آباد تنکابن در مازندران فرود آمد.
درنا هنوز دیر نکرده است
عطاءالله کاویان، مدیرکل محیط‌زیست استان مازندران، در گفت‌وگو با «شهروند» درخصوص زمان رسیدن این درنا می‌گوید: «درنای امید هنوز دیر نکرده و ممکن هر روزی وارد ایران شود، تجربه نشان داده که این درنا حتی تا اواخر آذر هم به ایران وارد شده و به همین دلیل حدس می‌زنیم که هنوز رسیدنش دیر نشده است.» او با اشاره به اینکه این درنا زیستگاه جایگزین ندارد و تالاب میانکاله تنها محل استراحتش به شمار می‌رود، توضیح می‌دهد: «17سال است که درنای امید تک شده است که در تمام این سال‌ها تنهایی به ایران سفر کرده و فقط در سال 88بود که به ایران نیامد. در واقع درنای سیبری سمبل زیبایی و طول عمر و وفاداری است و به همین دلیل ما همچنان منتظر هستیم این درنا به کشور وارد شده و پیام‌آور امید باشد.
کاویان توضیح ادامه می‌دهد: «امسال به‌واسطه بارش‌های خوبی که در اول پاییز در کشور ما انجام شد، تالاب‌ها آبگیری شدند و شرایط تالاب‌های استان مازندران بسیار مساعد است. اما نباید این موضوع را از نظر دور داشت که شرایط هوا هم‌اکنون مانند بهار است، سرمای زیادی در شمال کشور حاکم نیست و باید منتظر افت دما باشیم تا امید به ایران وارد شود. در واقع درنا در تمام طول مسیر پرواز نمی‌کند، در کل زمان مهاجرتش 10 روز را در آسمان پرواز و در بیشتر مسیر در توقفگاه‌ها استراحت می‌کند. می‌توان گفت باید منتظر باشیم و شرایط آب‌وهوایی سیبری را رصد کنیم تا ببینیم آیا شرایط به‌گونه‌ای شده است که درناها مجبور به مهاجرت شوند.
مدیرکل محیط‌زیست استان مازندران با تاکید بر اینکه هم‌اکنون درنای امید حدود 30 تا 35سال دارد، اظهار می‌کند که این سن خوبی برای زندگی یک درنا به شمار می‌رود و باید بگوییم که تاره وارد میانه سنی شده است. طبیعت نشان داده که گاهی این درناها 75 تا 80سال هم عمر می‌کنند، اما در طبیعت هیچ‌چیز مشخص نیست. طوفان‌ها، خطوط سیم برق، حتی تصادف با هواپیما از عواملی بوده که تاکنون درناها را به کام مرگ کشانده است.
او اشاره می‌کند: «جمعیت شرقی درنای سیبری که درواقع تنها گروه باقی‌مانده از اینگونه است، تابستان را در شرق سیبری زادآوری کرده و برای زمستان‌گذرانی به شرق چین می‌رود. از اعضای این گروه بیش از سه هزار قطعه باقی‌مانده است. زیستگاه زمستانی تقریبا تمامی جمعیت این گونه دریاچه «پویانگ» در چین و اطراف آن است. اما از درناهای جمعیت غربی که به سمت ایران حرکت می‌کردند، تنها امید مانده است که تلاش برای جفت‌گیری مجدد او در سال گذشته هم بی‌نتیجه ماند و درنای ماده در میانه راه از او جدا شد و در زیستگاهی در شمال کشور جاخوش کرد. همه ساله در زمستان ۱۵۰ گونه پرنده زمستان‌گذران با جمعیتی افزون‌بر یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار بال به تالاب و آبنبدان‌های مازندران ازجمله تالاب بین‌المللی میانکاله می‌آیند.