[لیلامهداد] «ساختمان‌های ناایمن پُردد شناسایی و لیست آنها مشخص شد.» به‌گفته رئیس مرکز وکلای قوه‌قضاییه تمام کارشناسان در کشور به‌کار گرفته شده‌اند تا ساختمان‌های ناایمن پُرتردد را شناسایی کنند. بنابرنظر «حسین عبدلیان‌پور» با تلاش‌هایی که انجام شده از هر استان 8تا 10ساختمان ناایمن پُرتردد شناسایی و لیست آنها مشخص شده است: «اگر در آینده اتفاقی رخ ندهد به‌عنوان حقوق عامه، موضوع را پیگیری خواهیم کرد.» 23هزار و 561ساختمان کم‌خطر و 3هزار و 488ساختمان پُرخطر و 129ساختمان بحرانی و پُرخطر در پایتخت وجود دارد. براساس اعلام شورای شهر تهران هرکدام از این ساختمانها بُمب‌های ساعتی شهر تهران هستند چون هرکدام از این ساختمانها به تنهایی می‌توانند درصورت نشست شدید یا ریزش، حوادث غیرقابل جبرانی رقم بزنند. در این خصوص پای صحبت‌های مهدی بابایی، رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران، نشسته‌ایم تا از راهکارهایی که برای ایمن‌سازی، ناایمن‌ها صورت گرفته برایمان بگوید. «بابایی» به «شهروند» می‌گوید: «از 129ساختمان خیلی پرخطر حدودا 34ساختمان فرآیند ایمن‌سازی را شروع کرده‌اند و از دسته‌بندی خیلی پرخطرها خارج شدند و در فرآیند اخذ تأییدیه ایمنی هستند.»
ایمن‌سازی ساختمانها، مصوبهای جامانده از سال 98
پلاسکو، درمانگاه سینای اطهر، متروپل و.. حاشیه‌های بسیاری را رقم زدند و اخبار از ساختمان‌های ناایمن گفتند. تیتر خبرها پُر شد از آمار ساختمان‌هایی که اصطلاح بمب‌های ساعتی را از آن خود کردند. ابتدای ماجرا ساختمان‌های ناایمن‌ها بود که بررسی‌های اولیه از 35هزار ساختمان ناایمن در تهران گفتند. هرچند بررسی‌های بعدی آمار 129ساختمان ناایمن را مطرح کردند. ساختمان‌هایی که نیازمند ارزیابی بودند تا مشخص شود در حیطه حریق و حتی میزان تاب‌آوری سازه از لحاظ لرزه، چه میزان مقاوم هستند.
اما ماجرای ایمن‌سازی ساختمانها و مصوبه مربوط به آن به سال‌ها قبل‌تر برمی‌گردد؛ یعنی سال 98. مصوبهای که مسیر ایمن‌سازی ساختمان‌های ناایمن را معین کرده و از روش اجرایی‌اش حرف به میان آورده است. درواقع، طبق مصوبه شورای اسلامی شهر تهران، مسیر ایمن‌سازی در مناطق بیست‌ودوگانه معین شده تا در مواجهه با ساختمان‌های ناایمن اخطار داده و اطلاع‌رسانی شود. رئیس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای اسلامی شهر تهران، گفته بود؛ «اگر مالک بعد از اخطار اقدام به ایمن‌سازی نکند، قطع انشعابات در دستور کار مراجع قضایی قرار می‌گیرد.» بنابرنظر «مهدی بابایی» اگر دوباره مالک در ایمن‌سازی اهمالی داشته باشد، از قوه قضاییه برای ساختمان موردنظر تقاضای پلمب می‌شود؛ «درخصوص ساختمان‌های جدید مشکلی نداریم. چون زمانی که مالک، تقاضای نوسازی می‌کند، دستورالعمل‌های ایمنی ابلاغ می‌شود که مالک ملزم به رعایت آنهاست. درواقع، تا زمانی که مالک تأییدیه آتش‌نشانی را نگیرد، پایان کار، صادر نمی‌شود.»
تصویب قانون بازنگری نظام مهندسی در سال 99
لایحه شماره 62743مورخ 20/4/1374دولت درخصوص نظام مهندسی و کنترل ساختمان که یک فوریت آن تصویب شده بود در جلسه علنی 22/12/1374مجلس شورای اسلامی با اصلاحاتی تصویب و به تأیید شورای نگهبان رسید و در تاریخ 27/12/1374به تأیید شورای نگهبان رسید. اگرچه یک‌سال قبل از حادثه متروپل یعنی سال 1399قانون بازنگری نظام مهندسی در مجلس تصویب شد و در دستور کار دوم کمیسیون بررسی کلیات طرح بازنگری در قانون نظام مهندسی قرار گرفت؛ قانونی که یکی از مباحث بسیار مهم در سازمان نظام مهندسی و وزارت راه و شهرسازی، به‌عنوان متولی اصلی حوزه ساختمان است. این قانون سال‌ها مورد بازنگری قرار نگرفته و مشکلات متعددی ایجاد کرده بود. کلیات طرح بازنگری در قانون نظام مهندسی پس از بررسی به تصویب رسید و مقرر شد جزئیات آن در کمیته‌های مربوط مطرح و بررسی شود.
ساختمان‌های ناایمن از 129فقره به 93ساختمان کاهش یافت
بازارچه سنتی ستارخان، بیمارستان حضرت رسول اکرم، انبار نفت شهران، مجتمع تجاری و اداری بوستان، مجتمع فرهنگی، ورزشی و تفریحی ارم، بیمارستان امام خمینی (ره)، بیمارستان لولاگر، پاساژ میلاد قائم، پاساژ مهستان، ساختمان علاءالدین، کارخانه ارج، مجتمع تجاری بام‌لند، بیمارستان سینا و بیمارستان بوعلی و.... در میانه لیست ساختمان‌های ناایمن به چشم می‌خورد. اگرچه معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور 3خرداد 1402از تشکیل پرونده قضایی برای هر یک از ساختمان‌های ناایمن در دادستانی تهران خبر داده و گفته بود؛ «انتشار اسامی این ساختمانها به‌صورت شفاف و با ذکر موارد ناایمنی از نظر دادستانی منع قانونی ندارد.» «غلامعباس ترکی» اعلام کرده بود؛ «تعداد ساختمان‌های ناایمن از نظر نقص اطفای حریق و مسئولیت آتش‌نشانی از 129فقره به 93ساختمان کاهش یافته و برای هریک از این ساختمانها هم در دادستانی تهران پرونده تشکیل شده و اقدامات قضایی با همکاری سازمان پیشگیری و مدیریت شهرداری تهران و سازمان آتش‌نشانی در جریان است.» «ترکی» در همان بازه زمانی گفته بود؛ «کارشناسان کارگروه پیگیری وضعیت ساختمان‌های ناایمن با سرپرستی اداره راه و شهرسازی استان تهران از این ساختمانها بازدید کردند و تیم‌های ارزیابی ساختمان‌های مهم و بلندمرتبه، چک‌لیست‌های 45ساختمان را تاکنون تکمیل و برای جمع‌بندی نهایی در اسفند 1401به مرکز تحقیقات وزارت راه ارسال کردند که البته این مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی تاکنون گزارش نهایی خود را از نظر جمع‌بندی اعلام نکرده و تا پایان خرداد مکلف به اعلام نظرات کارشناسی شده است.»
45ساختمان اولویت‌دار!
«45ساختمان ناایمن پایتخت در اولویت ایمن‌سازی قرار گرفتند.» مقام مسئول وزارت راه و شهرسازی 4خرداد 1402گفته بود؛ بقیه ساختمان‌های ناایمن هم قرار بود تا پایان خرداد تعیین‌تکلیف شوند. بنابر نظر سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ارزیابی ساختمان‌های بلندمرتبه ناایمن طبق بند «ض» ماده 14قانون مدیریت بحران مورد تأکید قرار گرفته است. به‌گفته «محمدمهدی حیدری» مرکز تحقیقات در تعامل و همکاری با وزارت کشور ضمن تهیه و تدوین چک‌لیست‌های ارزیابی، کارگروه‌هایی را در استان‌ها برای این منظور ساماندهی کرده و تشکیل داده است. «حیدری» گفته بود؛ «در 22منطقه تهران، 22کارگروه ارزیابی مبتنی بر چک‌لیست‌های طراحی شده مرکز تحقیقات راه در حال ارزیابی ساختمان‌های
ناایمن هستند.»
الزام مالکان به ایمن‌سازی 129ساختمان خیلی پرخطر تا پایان سال 1402تعیین‌تکلیف می‌شود
«33هزار ساختمان ناایمن شناسایی شده بود که از این تعداد 129ساختمان در دسته خیلی پرخطرها قرار داشتند.» رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران به «شهروند» می‌گوید: «ساختمانها در دسته‌های خیلی پرخطر، پرخطر، میان‌خطر و کم‌خطر دسته‌بندی شده‌اند.» به‌گفته «مهدی بابایی» به این ساختمانها صرفا از منظر حریق پرداخته شده است: «در آخرین تعاملاتی که با قوه قضاییه داشتیم اسامی ساختمانها و مالکان‌شان در اختیار قوه قضاییه قرار گرفته تا با آنها برخورد شود. از این 129ساختمان خیلی پرخطر حدودا 34ساختمان فرآیند ایمن‌سازی را شروع کرده‌اند و از دسته‌بندی خیلی پرخطرها خارج شدند و در فرآیند اخذ تأییدیه ایمنی هستند.» به‌گفته رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران مناطق بیست‌ودوگانه ملزم هستند 95پرونده باقی‌مانده را به‌طور ویژه در دستور کارشان قرار دهند و در دادسراهای مختلف تشکیل پرونده بدهند: «همه این موارد را در برنامه 4ساله چهارم درنظر گرفته‌ایم، البته مقرر شده الزام مالکان به ایمن‌سازی 129ساختمان خیلی پرخطر تا پایان سال 1402تعیین‌تکلیف شوند.»
بند14ماده 55قانون در مواجهه با ساختمان‌های ناایمن مربوط به نیم‌قرن پیش است
«مشکل عدم‌تعیین‌تکلیف ساختمان‌های ناایمن، ضعف قانون است.» به‌گفته رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران، بند14ماده 55قانون درخصوص مواجهه با ساختمان‌های ناایمن است که مربوط به نیم‌قرن پیش می‌شود. بنابرنظر «بابایی» در نیم قرن پیش تعریف ساختمان‌های ناایمن با امروز تفاوت فاحشی داشته است: «براساس این قانون اگر شهرداری بخواهد به ایمن‌سازی بلندمرتبه‌ها ورود پیدا کند نیاز به چند 10میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. این در حالی است که شهرداری‌ها چنین بودجه‌ای برای املاک خصوصی ندارند.» به‌گفته رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران به «شهروند» اصلاح این قانون باید در دستور کار مجلس شورای اسلامی قرار بگیرد: «در شورای‌عالی استان‌ها، لایحه‌ای مورد بررسی قرار گرفته است.»
تشکیل تیم ویژه برای بررسی 16هزار ساختمان
«امیدواریم قوه‌قضاییه با قاطعیت ورود پیدا کند.» رئیس کمیته ایمنی شورای اسلامی شهر تهران به «شهروند» می‌گوید: «شورای شهر، شهرداری را ملزم کرده تا برای تک‌تک این ساختمانها تشکیل پرونده بدهد. تاکنون 5-4ساختمان در منطقه 11به همین دلیل پلمب شده‌اند.»
به‌گفته «بابایی» تاکنون به ساختمانها تنها از منظر حریق پرداخته شده و این خلأ که به ایمنی سازه، تاسیسات و... ورود کنیم وجود داشته است. به همین منظور سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری با همکاری وزارت مسکن گروه ویژه‌ای برای مناطق بیست‌ودوگانه تشکیل داده‌اند: «این تیم ویژه از بلندمرتبه‌های مهم بازدید می‌کند. در این خصوص 16هزار ساختمان در دستور کار قرار گرفته تا از لحاظ آتش‌نشانی، ایمنی سازه و... بررسی شوند. از این تعداد، هزار ساختمان ارزیابی شده و امیدواریم این فرآیند تا پایان 1404به نتیجه برسد.» بنابر نظر «بابایی» اغلب ساختمان‌هایی که دغدغه دارند، ساختمان‌های فرسوده و بلندمرتبه‌اند: «با پیگیری‌ها، ردیف بودجه‌ای برای ساختمان‌های عمومی شهرداری مدنظر قرار گرفته شده تا خود شهرداری در این زمینه پیشرو باشد.»