| سارا منافی | دانشجوی موسیقی |
«محمد. ع» دارای نوعی از بیماری اسکیزوفرنی است، او در خود فرو رفته، گوشه‌گیر و کم‌حرف است. وقتی از محمد سوالی می‌پرسید، همان لحظه متوجه می‌شود ولی هنگام پاسخ دادن، شما را اندکی معطل می‌کند. گویا جواب سوال را در ذهن دارد ولی انتقال آن از طریق زبان برایش کمی سخت است و این کار را با اندکی تأخیر انجام می‌دهد.
همین ناتوانی در پاسخگویی سریع، او را به فردی گوشه‌گیر و کم‌توان تبدیل کرده است. محمد به تشخیص پزشک معالجش در جلسات موسیقی درمانی مرکز تحت درمانش شرکت کرد، محمد علاقه بسیاری به نواختن تنبک از خود نشان داد که این کار را به نحو احسن یاد گرفت، گویا انتقال فرمان از مغز به اعضای بدن محمد سریع‌تر صورت می‌گرفت تا به زبانش. محمد واکنش بسیار سریع و دقیقی نسبت به صوت از خود نشان می‌داد که این کار را با ضربه‌های منظم و بی‌درنگی که بر تنبک می‌زد ثابت می‌کرد، این ضربه‌ها در ابتدا گاهی نامنظم بود که با آموزش، منظم و براساس ریتم انجام شد. بعضا در افراد سالم و بدون اختلال هم دیده می‌شود که انتقال مطلب و بیان احساسات از طریق تکلم مشکل بوده که گاهی با خلق یک اثر هنری نمود خارجی پیدا می‌کند. انسان‌ها گاهی با گوش کردن به آهنگ متناسب با حالات درونیشان و گاه با کشیدن یک سیگار، گاهی هم خرید هدیه برای فرد مورد علاقه‌شان به تخلیه حالات درونی خود می‌پردازند. موسیقی تنها هنری است که به لحاظ دریافت از طریق گوش، قابل فهم و درک برای تمام افراد شنوا است، مثل نوزادی که توانایی سخن گفتن ندارد ولی به موسیقی عکس‌العمل نشان می‌دهد. می‌خندد، دست می‌زند و به این طریق احساس درونی خودش را نمایان می‌کند.
مشاهده این‌گونه واکنش‌ها انسان را به اندیشیدنی عمیق در جهت بهره‌وری از موسیقی برای درمان تشویق می‌کند. تا آنجا که امروزه استفاده از موسیقی در درمان، تبدیل به علمی پویا در دنیا شده به نام موسیقی‌درمانی. موسیقی‌درمانی و به‌طورکلی هنردرمانی در بیشتر کشورهای دنیا به شکل رشته‌ای دانشگاهی درحال آموزش و اجرا در مراکز درمانی است درحالی‌که در ایران نه‌تنها دوره تحصیلی برای این رشته در دانشگاه‌ها وجود ندارد بلکه کلینیک و مرکز درمانی تخصصی هم درحال فعالیت در ایران نیست. جلسات موسیقی درمانی برای کمک به چند دسته از بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد که عموما شامل کودکان اُتیست، اسکیزوفرنی‌ها، کم‌توانان جسمی و کم‌توانان ذهنی است. استفاده از موسیقی درمانی نه‌تنها برای افراد دارای اختلال بلکه برای تمامی افراد در موقعیت‌ها و شرایط مختلف زندگی می‌تواند مفید و اثربخش واقع شود.
البته که تجویز استفاده از جلسات موسیقی درمانی و تعداد جلسات و نوع برگزاری آنها حتما باید توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب صورت گیرد. تشکیل جلسات موسیقی درمانی با ایجاد چندین هدف متفاوت می‌تواند صورت گیرد
1- بالا بردن تمرکز و توجه در بیماران اتیست و افراد فاقد تمرکز 2- ایجاد تحرک و بکارگیری عضلات بدن در بیماران دارای اختلالات جسمی 3- ایجاد تمییز شنیداری در بیماران دارای اختلالات شنیداری 4- ایجاد میل به ارتباط با دیگران و شرکت در برنامه‌های گروهی (مخصوصا در بیماران اسکیزوفرنی و اتیسم) 5- ایجاد حس آرامش، شادی، شعف و گاهی کنجکاوی...
اتیسم بیماری‌ای با اختلال رشدی، ارتباطی و حسی است که کودکان دارای این نوع بیماری معمولا دارای فقدان تکامل عصبی، اختلالات رفتاری و ناتوانی در گفتار دارند که معمولا منجر به ایجاد مشکل برای این کودکان در ارتباطات اجتماعی‌شان می‌شود. درمان این بیماران معمولا با تجویز پزشک معالج با مصرف داروهایی برای بهبود بخشیدن به اختلالات رفتاری، توجه و تمرکز بیماران انجام می‌شود که تا بعد از آن بتوان با قدرت توانبخشی، رفتار درمانی و گفتاردرمانی و البته موسیقی درمانی و هنر درمانی به این اختلالات بهبود بخشید.
اهداف موسیقی‌درمانی
1- استفاده از سازهای کوبه‌ای برای ایجاد تحرکی منظم و ریتمیک با هدف ایجاد تمرکز و به فعالیت گرفتن اعضای بدن
2- استفاده از دستورات شرطی به وسیله یا اصوات با فرکانس‌های مختلف و بکارگیری سازهای مختلف با محدوده‌های صوتی متفاوت
3- شرکت در گروه‌های دسته‌جمعی آواز و سرود با هدف ایجاد هماهنگی و شرکت در فعالیتی گروهی
4- ایجاد شک شنیداری در جلسات موسیقی درمانی و بهبود بخشیدن به تمییز شنیداری
هنر درمانی و دیگر شاخه‌های کار درمانی و توانبخشی هیچ‌گاه به شکل درمانی قطعی و کامل نخواهند بود بلکه در کنار تجویز دارویی بیماران از طرف پزشک معالج می‌توانند بسیار مفید و اثربخش باشند.