|طرح‌نو| پایتخت هر کشوری، مهم‌ترین شهر یک کشور محسوب می‌شود و اتفاقات درون آن بیشتر از دیگر شهرها موردتوجه قرار می‌گیرد. همچنین کلیه کشورهای جهان از پایتخت آنها شناسایی می‌شوند. کاهش آلودگی هوا و کمک به حفظ محیط‌زیست، جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی و نیز سیاسی و امنیتی در یک پایتخت و حتی در بحث جابه‌جایی یک پایتخت مهم است. کارشناسان بسیاری در ماه‌های اخیر درباره این مسأله صحبت کرده و آسیب‌های ناشی از انتقال پایتخت را برشمرده‌اند. آنچه در ادامه می‌آید، گزیده‌ای از نظرات چند کارشناس در حوزه‌های محیط‌زیست، معماری و شهرسازی و ژئوفیزیک درباره طرح جابه‌جایی پایتخت از تهران به شهر دیگر و اما و اگرها و فرصت‌ها و تهدیدهای ممکن و موجود است.
| پرویز کردوانی | چهره ماندگار محیط‌زیست|
تجربه انتقال پایتخت سیاسی از تهران به ورامین در زمان رژیم پهلوی انجام شد. در آن زمان روزانه صدها خودرو هر روز صبح به ورامین می‌رفتند و بعدازظهرها بازمی‌گشتند که علاوه بر افزایش ترافیک، باعث اتلاف وقت و انرژی مردم نیز می‌شد؛ به گونه‌ای که بعد از مدتی این طرح متوقف شد. بنابراین نباید این تجربه تلخ مجددا تکرار شود. همچنین در دوران دولت نهم برای انتقال پایتخت سیاسی، سازمان میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به اصفهان انتقال داده شد که در نتیجه آن صدها کارمند سرگردان مانده و به دلیل نبود جا، هتل‌ها را اشغال کردند. انتقال پایتخت سیاسی بدون آن‌که محل زندگی افراد مشخص شده و این‌که قرار است کارمندان به کجا بروند و نیاز به چه تأسیسات و امکاناتی است، به هیچ عنوان ممکن نیست زیرا زمانی که یک کارمند به شهر دیگری منتقل می‌شود، خانواده وی نیز ناچار به همراهی او هستند و باید برای اشتغال همسر این کارمند و مدرسه فرزندان او چاره‌ای اندیشید.
در کشورهایی که پایتخت منتقل شده، اول همه‌چیز را ساختند، سپس پایتخت را انتقال دادند. اما در کشور ما اول یک قانون تصویب می‌شود، بعد به آن فکر می‌کنیم که چه کاری باید انجام داد و اصلا پایتخت باید به کجا برود. علاوه بر آن اصلا جزییات این طرح مشخص نبوده و معلوم نیست این‌که می‌گویند پایتخت سیاسی باید انتقال داده شود، اگر دولت و مجلس از تهران برود، تکلیف وزرا یا سازمان‌های متبوعه چیست؟ با این ایرانی که من می‌شناسم، به محض آن‌که پایتخت جدید مشخص شود، با هجوم مردم برای ساخت‌وساز، ظرف 3 سال همانند تهران خواهد شد. اگر قانون اجرا می‌شد، تهران به این روز نمی‌افتاد و آدم‌های متنفذی که ساخت‌وساز می‌کنند، بدون در نظر گرفتن قانون، وضع پایتخت جدید را به همان وضع تهران خواهند انداخت. کشورهای خارجی که این کار را انجام داده‌اند، جای مناسبی برای انتقال پایتخت داشتند و اگر قرار باشد پایتخت جدید درنظر گرفته شود، باید به همه نقاط کشور راه داشته باشد. به دلیل کمبود زمین کشاورزی مرغوب، استان‌های شمالی مانند گیلان و مازندران اصلا نباید به‌عنوان کاندیدای انتقال پایتخت مطرح شوند. همچنین شهرهایی مانند کرج، تبریز، تهران و... که خودشان به‌اندازه کافی آلودگی دارند نیز محل مناسبی نیستند. پایتخت باید بر سر جای خود باقی بماند. مسئولان باید به کشورهای دیگر که بدون انتقال پایتخت وضع آلودگی محیط‌زیست خود را بهبود بخشیده‌اند، توجه کنند و برای تبدیل وضع تلاش کنند. اکنون به دلیل توجه نکردن به روستاها، قرار است پایتخت را انتقال دهند. درحالی‌که همین وضع ادامه پیدا کند، هر جای دیگری هم که پایتخت شود، به دلیل عدم تعادل جمعیت و مهاجرت، این مشکلات باقی خواهد ماند.
| پیروز حناچی|دبیر شورای‌عالی معماری و شهرسازی|
بسیاری از مشکلات ما مشکل مدیریتی است. 8 هزار خودرو آلاینده در 3 شیفت تهران را آلوده می‌کنند و باید به‌جای گسترش اتوبان‌ها توسعه حمل‌ونقل عمومی در اولویت قرار بگیرد. بین سال‌های 82 تاکنون، تهران از 32 شهرداری و 12 فرمانداری و یک استان، تبدیل به شهری با 58 شهرداری، 18 فرمانداری و 2استان شده است. من طرح انتقال پایتخت را رد نمی‌کنم، اما تا زمانی که پروسه مدیریت شهری نقص دارد، طرح انتقال پایتخت پاسخ نمی‌دهد. بیشتر مناطق قابل‌زیست در کشور در معرض خطر زلزله قرار دارند. ما باید یاد بگیریم با زلزله زندگی کنیم نه از آن فرار کنیم. این درحالی است که اکنون در شهر تهران، تراکم جمعیت در محدوده گسل‌ها بالاست به همین دلیل باید روش مدیریت شهری را بهبود بخشید.
|مهدی زارع| عضو هیات‌مدیره انجمن ژئوفیزیک ایران|
هر‌سال حدود 120هزار نفر به جمعیت پایتخت اضافه می‌شود. تهران 218 سال پایتخت بوده و اولین زلزله ثبت‌شده تاریخی در ری بوده است و می‌توان گفت تاکنون ری چهاربار خراب شده. این درحالی است که در همه جای ایران ریسک زلزله یکسان نیست. تراکم جمعیت در استان تهران 12میلیون و 600هزار نفر است، به‌طور متوسط هر 200سال زلزله بزرگی در محدوده پایتخت رخ می‌دهد و به‌نظر می‌آید حدود 60درصد جمعیت تهران در ریسک بالای زلزله زندگی می‌کنند. اگر سیاست‌های کلان تغییر کند، می‌توان مانع افزایش جمعیت تهران شد.