آیدا پناهنده، کارگردان جوانی است که خودش میگوید دوست داشت همانند اورسن ولز در سن 24 سالگی اولین فیلم بلند سینمایی خودش را میساخت اما به دلیل شرایط حالا با فیلم «ناهید» در سن 35 سالگی در بخش نگاه نو سیوسومین دوره جشنواره فیلم فجر حضور دارد و البته ساخت این فیلم را هم مدیون بیژن امکانیان میداند. پناهنده پیش از این تجربه کارگردانی آثاری همچون مستند «خانه قمرخانم» و فیلم نیمهبلند «گلدانهای زمستانی» و تلهفیلمهایی چون «آبروی از دست رفته آقای صادقی» و «قصه داوود و قمری» را به عهده داشته است. او علاوه بر کارگردانی، در زمینه فیلمنامهنویسی نیز سابقه فعالیت دارد. ازجمله افتخارات این هنرمند، میتوان به کسب عنوان بهترین فیلم کوتاه داستانی، بهترین کارگردانی و برترین استعداد جوان برای کارگردانی فیلم کوتاه «تاج خروس» از جشن خانه سینما اشاره کرد. در ادامه گفتوگوی کوتاه او را درباره فیلمش میخوانید:
زمان فیلم«ناهید» بلند است و پلانهایش طولانی. با این حال اتفاقات کمی در این زمان بلند میافتد. چرا اینقدر اتفاقات فیلمتان کم است؟
با توجه به بازخوردهایی که در دو روز اول نمایش از سالن برج میلاد و سینماهای مردمی گرفتم، بیش از نیمی از مخاطبان زمان فیلم را مناسب میدانند. شاید علاقه آنها به جزییات داستانی و بصری فیلم بیشتر بوده است. بههرحال جای تأمل دارد و باید تا پایان جشنواره بازخوردهای بیشتری را بگیریم.
شخصیت ناهید که ساره بیات آن را بازی میکند در طول قصه فیلم بسیار بلاتکلیف است، آیا میخواستید اینطور به نظر بیاید؟
ناهید مثل هر انسان دیگری جنبههای شخصیتی متفاوتی دارد و در موقعیتهای مختلف واکنشهای متفاوتی نشان میدهد. بنابراین فکر میکنم به این دلیل است که او در برخی از نقاط فیلم عکسالعملهای متفاوتی از خودش بروز میدهد.
نقش امیررضا، پسر ناهید در اوایل فیلم بسیار پررنگ است، تصور میکردم تا پایان فیلم بازهم او را ببینیم اما از یک جایی به بعد او حذف میشود و دیگر او را نمیبینیم، چرا؟
امیررضا، پسر ناهید را پدرش به خانه خودشان میبرد. بنابراین امیررضا با ناهید زندگی نمیکند و بدیهی است و از نام فیلم هم پیداست که او قهرمان محوری فیلم است. بنابراین در ادامه فیلم ما امیررضا را نمیبینیم هرچند که او از داستانِ فیلمِ «ناهید» حذف نمیشود. البته حضور نداشتن امیررضا در کنار ناهید تأثیراتی دارد، همچون اضافه شدن بار دراماتیک به فیلم و تغییر و تحول شخصیت ناهید و در ادامه مسیر قصه کنشها و واکنشهای ناهید براساس این تأثیر ترسیم میشود. شاید ما بهعنوان مخاطب، شخصیت امیررضا را دوست داشته باشیم و بخواهیم که او تا پایان در فیلم حضور داشته باشد؛ اما ضوابط داستان ایجاب میکند که برای مدتی او را نبینیم.
شما شخصیت احد را در ذهنتان چگونه میدیدید؟
به نظرم احد یک شخصیت واقعی است و کنشهای متفاوتی در شرایط مختلف دارد. هیچ انسانی همیشه بد یا همیشه خوب نیست، همیشه خشن یا همیشه آرام نیست. بستگی به این دارد در چه موقعیتی قرار گیرد تا براساس شخصیت خودش و خردهفرهنگی که در آن رشد کرده، واکنش نشان دهد.
ناهید در دو جای فیلم میتوانست حضانت بچهاش را بگیرد اما نپذیرفت و در پایان به همان نقطه اول رسید، چرا ناهید چنین واکنشی نشان داد؟
در آن سکانس اگر صداهای سالن درست پخش میشد و اندازه صدایی که از باندهای راست و چپ شنیده میشد برابر بود، صدای ناهید و مسعود که دیالوگی بینشان رد و بدل میشود به وضوح شنیده میشد که در آنجا ناهید در پاسخ به پیشنهاد مسعود برای گرفتن دستور موقت برای سرپرستی بچه تا روز دادگاه میگوید که اگر این کار را بکنیم احمد بیشتر لج میکند. بههرحال ناهید فیلم جزییات است و شاید کیفیت نامناسب صدای سالن در برج میلاد باعث ابهام شده است.
بازخورد مردم بعد از نمایش فیلمتان چگونه بود؟
آنهایی که به صورت غریزی با فیلم برخورد کردهاند و بدون پیشزمینه و پسزمینه ذهنی به تماشای فیلم نشستهاند، به شدت با فیلم ارتباط گرفتهاند و فیلم را خیلی دوست دارند. هنوز از بازخورد فیلمم از نظر اکثر منتقدین حرفهای سینما خبر نداریم؛ اما یکی دو نفر از همین منتقدین و فیلمسازان حرفهای، سلیقه فیلمساز را دوست داشتند و از این فیلم بهعنوان یک پدیده نام بردهاند. از طرف دیگر آنها که از فیلم خوششان نیامده، بیشترشان کسانی هستند که به صورت کلی و بدون استدلال فنی در بولتنهای روزانه یا برخی سایتها در یک پاراگراف و همه شبیه به هم نوشتهاند. احتمالاً نتوانستهایم سلیقه و خواستههای این گروه از مخاطبان را برآورده کنیم که طبیعی است.