به زبان آوردن واژه‌اش سخت است و سنگین؛ دلهره می‌آورد و وحشت؛ همین که می‌فهمند این بیماری را دارند، ته دنیا را می‌بینند و مرگ را تصور می‌کنند؛ غافل از این‌که اگر زودتر پی به بیماری خود می‌بردند، درمان‌پذیر بودند؛ غافل از این‌که اگر کمی سبک زندگی خود را اصلاح می‌کردند، این بیماری را فرسنگ‌ها از خود دور می‌کردند.
به گواه آمارهای رسمی ارایه شده، در 15 تا 20سال آینده، شمار بیماران مبتلا به سرطان، 2 برابر خواهد شد؛ در یک کلام این‌که ایران وارد سن سرطان شده است و روز به روز بر شمار مبتلایان بدون در نظر گرفتن محدودیت سنی افزوده خواهد شد.
به گفته محمداسماعیل اکبری، رئیس «مرکز تحقیقات سرطان» در زمان حاضر به ازای هر یکصد‌هزار تَن از جمعیت کشور، حدود 150 نفر به سرطان مبتلا هستند و سالیانه 85هزار مورد جدید ابتلا به سرطان در ایران رخ می‌دهد.
سرطان از زبان آمار
پیشتر سرطان در افراد با سنین بالا دیده می‌شد اما اکنون وضع تغییر کرده و سن ابتلا به آن کاهش یافته است. اگرچه آمارهای متفاوتی از میزان ابتلای افراد در زمان حاضر و پیش‌بینی‌ها از وضع این بیماری در سال‌های آینده، مطرح می‌شود اما نقطه مشترک همه آنها در کلماتی مانند «هشدار، خطر، بحران و افزایش» است.
به گزارش ايرنا، در همین ارتباط علیرضا فروتن، متخصص جراحی عمومی و عضو هیأت‌علمی موسسه «تحقیقات، آموزش و درمان سرطان» ، سرطان را یکی از علل عمده مرگ‌ومیر در ایران دانست و گفت: حدود 80تا 90هزار نفر سالانه در ایران به انواع سرطان مبتلا می‌شوند و سالیانه شاهد بیش از 30هزار مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در کشور هستیم.
البته بیماری سرطان تنها مختص ایرانیان نیست بلکه در بسیاری از کشورها این بیماری با تفاوت‌های آماری به‌عنوان یکی از سخت‌ترین بیماری‌ها شناخته می‌شود.
به گفته فروتن، سازمان جهانی بهداشت هرساله آماری را در ارتباط با میزان شیوع و بروز سرطان در کشورهای مختلف منتشر می‌کند که بر این اساس طبق آماری که در سال 2012 منتشر کرده بود، به‌طورکلی در سراسر دنیا حدود 14میلیون مرگ‌ومیر ناشی از سرطان اتفاق می‌افتد که 60درصد از این میزان درکشورهای درحال‌توسعه به وقوع می‌پیوندد که این میزان قابل‌توجه، نشان‌دهنده سبک بد زندگی و استانداردهای پایین زندگی سالم در این کشورهاست.
پرواضح است که شیوه و روش زندگی در کشورهای درحال‌توسعه نقش موثری در ابتلا به این بیماری دارد. براساس آمار مرکز تحقیقات سرطان ایران، سرطان در‌سال 91، جان 41هزار ایرانی را گرفت.
به گفته ایرج حریرچی، معاون منابع‌انسانی و توسعه وزارت‌بهداشت، در زمان حاضر نیم‌میلیون نفر در کشور با سرطان زندگی می‌کنند و برآورد می‌شود، 15 تا 20سال آینده موارد ابتلا به سرطان در کشور دوبرابر شود. وی همچنین رقمی بالاتر از 85هزار ابتلای سالیانه به بیماری سرطان را بیان و اعلام می‌کند در ایران، سالیانه 90هزار تَن به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند.
اعظم‌السادات موسوی، رئیس انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران نیز از کاهش سن ابتلا به سرطان سینه در زنان ایرانی خبر داد. به گفته وی، سن ابتلا به این نوع سرطان درمیان زنان به 35سال کاهش یافته است.
عوامل بسترساز ابتلا به سرطان
و رشد آن در ایران
پزشکان متخصص بیماری سرطان معتقدند، اندکی تغییر مثبت در سبک زندگی ایرانیان می‌تواند درصد ابتلا به بیماری سرطان را به‌طرز قابل‌توجهی کاهش دهد.
باید اعتراف کرد که شیوه زندگی ما ایرانیان مملو از عادت‌های غلطی است که زمینه ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را برای بدن فراهم می‌کند که سرطان یکی از آنهاست.
رفتارهای غلطی همچون کم‌تحرکی، بی‌توجهی به ورزش، مصرف غذاهای پرحجم و چرب، مصرف بی‌رویه دخانیات، استفاده از غذاهای دودی و کبابی، بی‌خوابی، استرس، امواج و پرتوها، اضافه‌وزن، رواج استفاده از غذاهای آماده با مواد نگهدارنده، انجام ندادن معاینه‌های دوره‌ای و... چنان به عادت‌های معمول زندگی ما تبدیل شده‌اند که ترک آن غیرقابل تصور و در برخی مواقع «موجب مرض» است!
البته به توصیه برخی پزشکان، رابطه میان عواملی مانند رژیم‌غذایی و ابتلا به بیماری سرطان متغیر است زیرا سرطان در برخی مواقع افرادی را که سبک زندگی سالم و تغذیه مناسبی در طول زندگی خود داشته‌اند، دربر می‌گیرد.
با وجود این، بسیاری از محققان این حوزه معتقدند، پیروی از رژیم‌غذایی مناسب در طول زندگی و دوری از دخانیات احتمال ابتلا به سرطان را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و هر فرد برای دورکردن این بیماری از خود، لازم است بدن را در بهترین حالت ممکن نگه دارد.
علی‌نقی حریری، مدیرکل انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران ضمن اشاره به این‌که دلایل وجود سرطان‌ها شناخته نشده است و اگر شناخته می‌شدند، درمان این بیماری راحت‌تر صورت می‌گرفت، گفت: استفاده از سموم شیمیایی در کشاورزی، مصرف دخانیات، استفاده از غذاهای آماده و فست‌فودها از عوامل بسترساز ابتلا به بیماری سرطان مطرح می‌شوند اما نمی‌توان گفت سرطان به‌طور قطع به همین دلایل به وجود می‌آید.
علیرضا فروتن، پژوهشگر موسسه تحقیقات، آموزش و درمان سرطان، علل انواع سرطان را به 2 عامل ژنتیکی و محیطی تقسیم کرد و گفت: با کنارگذاشتن عامل ژنتیک، می‌توانیم فاکتورهای عوامل خطر بروز سرطان را دخانیات، وضع تغذیه، چاقی و اضافه‌وزن، کم‌تحرکی، هوای‌آلوده و شهرنشینی بنامیم.
به گفته فروتن، مصرف دخانیات عامل 80 تا 90درصد سرطان‌ریه و به‌طورکلی عامل 30درصد سرطان‌هایی مانند مثانه، دستگاه‌گوارش و سایر سرطان‌هاست.
اما به‌رغم هشدارهای پزشکان، این روزها قلیان بلای جان ایرانی‌ها شده تا جایی که حتی چند ساعت تفریح و دورهم‌نشینی در مهمانی‌ها، عضو ثابت و جدیدی به نام قلیان پیدا کرده است. گویا بدون قلیان لحظه‌ها خوش نمی‌گذرند!
مصرف قلیان در قهوه‌خانه‌ها که جای خود دارد، در پارک‌ها، کوهستان‌ها، سفر، مهمانی و حتی در مراسم عروسی نیز رواج سرسام‌آوری داشته و در پس آن تفکر نادرست «بی‌خطر بودن» پنهان شده است؛ غافل از این‌که توتون‌های طعم‌دار یکی از عوامل ایجاد سرطان به‌خصوص، سرطان‌حنجره است. مشکل‌هایی نظیر ناباروری، مشکل‌های ریوی و تنفسی و ناراحتی‌های قلبی از دیگر اثرات مخرب مصرف قلیان بر بدن است.
همچنین براساس آمار ارایه شده از طرف مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی، علت 35درصد سرطان‌ها در کشور ناشی از مصرف دخانیات است.
افزایش نگران‌کننده مصرف قلیان میان جوانان و به‌خصوص زنان در کشور تا جایی است که تیرماه گذشته، 4هزار پزشک در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس جمهوری نسبت به سونامی قلیان هشدار دادند.
محمدرضا فروتن، به‌عنوان عضو هیأت‌عملی موسسه تحقیقات، آموزش و درمان سرطان هم مصرف دخانیات را از مهم‌ترین عوامل سرطان دانست و با اشاره به معضل چاقی و اضافه‌وزن میان ایرانیان گفت: پس از عامل دخانیات، رژیم‌غذایی، عامل موثری در ابتلا به انواع سرطان‌های گوارش است. همچنین کم‌تحرکی و انجام ندادن فعالیت‌های بدنی نیز در ابتلا به چاقی‌مفرط و ابتلا به این بیماری نقش دارند و این درحالی است که براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، افراد بايد 3 بار در هفته و هر بار به مدت نیم‌ساعت فعالیت بدنی داشته باشند.
وی شهرنشینی و زندگی در محیط‌های پراسترس با آلودگی‌های خاک و آب را از دیگر عوامل مبتلا شدن به سرطان عنوان و اعلام کرد که مطالعات جدید نقش این عوامل در بروز این بیماری را پررنگ‌تر اعلام کرده است.
فروتن با اشاره به موضوع جنجال‌برانگیز تأثیر پارازیت‌ها در ابتلا به سرطان، افزود: مطالعات زیادی در زمینه تأثیر پارازیت در ایجاد سرطان انجام شده اما نتایج آنها ضد و نقیض است و در زمان حاضر نتایج قطعی علمی مبنی بر تأثیر پارازیت‌ها به‌عنوان عامل مشخص و قطعی در بروز سرطان، وجود ندارد اما این پارازیت‌ها می‌توانند به نوعی بر سلامتی انسان تاثیرگذار باشند.
ناهید نفیسی، متخصص جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان‌سینه و پژوهشگر مرکز «تحقیقات سرطان» نیز ضمن اشاره به 2 عامل ژنتیک و محیط در بروز بیماری سرطان، گفت: برخی از افراد به‌دلایل ژنتیکی و دارا بودن سابقه خانوادگی در میان بستگان درجه یک تا 3، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند و برخی دیگر نیز به دلایل محیطی مانند هوای آلوده و تغذیه نامناسب بستر را برای ابتلا به انواع بیماری‌های سرطان آماده می‌کنند.
وی با اشاره به افزایش بیماری سرطان سینه در میان زنان ایرانی به دلایل مهم آن اشاره کرد و افزود: استفاده از قرص‌های ضدبارداری، خودداری از شیردهی، ازدواج دیرهنگام، تعداد کم زایمان‌ها از مهم‌ترین عوامل ابتلا به سرطان سینه هستند.
نفیسی، ورود جامعه ایران به سن پیری و افزایش افراد مسن و پیر در جامعه را از مهم‌ترین عوامل افزایش سرطان در ایران دانست و بیان کرد: یکی از دلایل افزایش سرطان در کشور، ورود سن جامعه به میانسالی است؛ زیرا میانسالی، سن شروع سرطان است و اگر به همین منوال پیش برویم تا 15سال آینده میزان مبتلایان به انواع سرطان چندین برابر خواهد شد.
محمداسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان هم با قاطعیت، آلودگی هوا را عامل بروز سرطان اعلام کرد و آن را نتیجه 15سال کار تحقیقاتی دانست.
سرطان درمان‌پذیر است
جمله «پیشگیری بهتر از درمان است» به واقع در مورد ابتلا به انواع بیماری‌های سرطان صدق می‌کند؛ زیرا پزشکان معتقدند که خودمراقبتی و نگه داشتن بدن در وضع سالم، بهترین راه برای مقابله با این بیماری است؛ اما اگر فردی به دلایل مطرح شده دچار این بیماری شد، باید به آن همانند بیماری‌ای بنگرد که قابل‌درمان است و بهبودی کامل را دور از خود نبیند.
باور این‌که «سرطان دردِ بی‌درمان است» یکی از تفکرهای غلطی است که حتی با وجود رشد علم پزشکی در ایران، هنوز میان بسیاری رواج دارد اما زمان آن رسیده که این تفکر اصلاح شود و باور «سرطان درمان‌پذیر است» به جای آن تفکر نادرست بنشیند.
پزشکان و محققان حوزه شناخت و درمان سرطان معتقدند، بیماران مبتلا به سرطان در صورت تشخیص بیماری در مراحل اولیه قابل درمان کامل هستند.
به گفته علیرضا فروتن، اگر سرطان مانند سایر بیماری‌ها به‌موقع تشخیص داده شود، می‌تواند درمان شود که این درمان از درمان‌کامل تا کنترل بیماری متفاوت است.
به اعتقاد وی، در زمینه سرطان باید اولویت‌اول پس از پیشگیری را به تشخیص زودرس و بیماریابی اختصاص داد.
نفیسی نیز با تأکید بر قابل درمان بودن سرطان سینه درمیان خانم‌ها، این نوع بیماری را در صورت تشخیص به‌موقع، قابل‌درمان عنوان کرد.
به گفته نفیسی، سنین 30 و 40 سالگی برای خانم‌ها، سنی است که پس از آن باید هر چندماه یکبار برای معاینه سرطان‌های سینه و دهانه رحم به مراکز درمانی مراجعه کنند.
حال با توجه به آمارها و هشدارهای جامعه پزشکی نسبت به افزایش سرطان در ایران، زمان آن فرارسیده تا الگوی زندگی و رژیم غذایی خود را تغییر دهیم. کمی تغییر در سبک زندگی و عادت‌های غذایی، کمی ورزش و گنجاندن تحرک در برنامه روزانه، می‌تواند فرد را از روبه‌رو شدن با سرطان دور کند. اگر همه افراد معاینه‌های دوره‌ای از وضع سلامت خود را در طول سال انجام دهند، در صورت مواجهه با سرطان در نخستین مراحل رشد در بدن، آن را در نطفه کور خواهند کرد که اگر چنین شود، می‌توان گفت، سرطان دیگر قاتل نیست و قابل‌درمان است.