شیوا سعیدی - شهروند| نفت 100دلاری بسیاری از کشورهای کوچک را خوشبخت کرد، کشورهایی که سرمایه‌ای اندک یا اقتصادی ابتدایی داشتند با فروش نفت 100دلاری طعم قدرت در بازار را تجربه کردند اما نصف شدن بهای طلای سیاه طی 6ماه، روزهای طلایی آنها را برباد داد.
ونزوئلا یکی از کشورهایی است که همزمان با سقوط نفت در سراشیبی رکود افتاده است. به‌طوری که بهای کالاهای مصرفی در این کشور به اوج رسیده و همزمان کمبود موادغذایی در تمام نقاط آن دیده می‌شود. تورم بسیار بالا، رئیس‌جمهوری که مدام در سفر است و صف‌های طولانی مردم مقابل سوپرمارکت‌ها برای خرید اجناس باقی‌مانده، چهره ونزوئلا را تغییر داده است.
«نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا قول داده اقداماتی ضربتی انجام دهد تا کشور را از رکود خارج کند اما تاکنون هیچ جزییاتی از برنامه‌های خود را فاش نکرده است. اکنون نفت به بزرگترین کابوس مادورو تبدیل شده زیرا باید اقتصاد کشورش را احیا کند و سریعترین نرخ فزاینده تورم جهان را هم کنترل کند.
در حال حاضر دولت نرخ مبادله «بولیوار» (واحد پول ونزوئلا) به دلار را طوری کنترل می‌کند که 6.3 بولیوار برابر یک دلار باشد، اما در بازار سیاه یک دلار برابر با 173بولیوار است. اقتصاد این کشور در 3ماهه اول، دوم و سوم سال 2014میلادی به ترتیب 4.8، 4.9 و 2.3درصد کوچکتر شده است. با این وجود این عمق فاجعه نیست و تنها بخشی از آن را به نمایش می‌گذارد.
هم‌اکنون کالاهای اساسی مانند مواد خوراکی، دستمال کاغذی، دارو و ... به سختی در این کشور یافت می‌شوند. همزمان ذخایر ارزی این کشور 22میلیارد دلار است که بازپرداخت بدهی خارجی این کشور را به مدت 2سال پوشش می‌دهد اما واحد تحقیق شرکت نفت ملی «پترولوس دی ونزوئلا» تخمین می‌زند کمتر از 2میلیارد دلار این رقم برای پرداخت بدهی آماده است. در این میان «نلسون مرنتس» رئیس بانک مرکزی و «رودلفو مارکو تروس» وزیر اقتصادی این کشور از تغییراتی خبر داده‌اند که سیستم ذخایر ارزی را بهبود می‌بخشد. مادورو نیز وعده داده استراتژی اقتصادی جدید او شامل اقداماتی است که از هزینه‌های دولت می‌کاهد. این در حالی است که ونزوئلا ادعا می‌کند بزرگترین ذخایر نفت جهان را در اختیار دارد ولی وقایع اخیر این پیش‌بینی را میان تحلیلگران قوت بخشیده که این کشور نیازمند سیاست‌های متفاوتی است. اکنون زمان آن رسیده که کاراکاس سیاست‌های خود درباره نفت یارانه‌ای را تغییر دهد تا بتواند برای واردات در حال کاهش خود سرمایه‌ای جمع‌آوری کند، ذخایر ارزی فراهم کند و از فروپاشی بورس خود جلوگیری کند. از سوی دیگر باید به مسأله کاهش محبوبیت خود نیز توجه کند. چراکه رکود اقتصادی سبب شده محبوبیت مادورو به شدت کاهش یابد. میزان مقبولیت او در ماه نوامبر 24.5درصد بود که نسبت به ابتدای ریاست‌جمهوری او نصف شده است.
نفت ونزوئلا
صرف تعهد به برنامه‌های از پیش تعیین‌شده
«باغ‌وحش امید» در جامائیکا، مجسمه‌های زرد متمایل به خاکستری خیابان‌های ماناگوا را زینت داده‌اند که درختان زندگی نامیده می‌شود. در نیکاراگوئه و فرودگاه بین‌المللی هوگوچاوز درهایتی، یادواره‌ای از روزهای خوش ونزوئلا و رهبر سوسیالیستش است. در آن زمان قیمت نفت هنوز بالا بود و کاراکاس انقلابی یکی از بزرگترین ذخایر انرژی جهان را در اختیار داشت. بله، در این زمان ونزوئلا می‌توانست روزانه 200هزار بشکه نفت را به 13کشور جهان از جمله کوبا صادر کند و در عوض حمایت سیاسی و گاهی اوقات بهای نقدی آن را دریافت کند. این برنامه پتروکارائیب نامیده می‌شد. به گزارش فایننشال تایمز در شرایط کنونی نیاز برای تغییر برنامه‌های پتروکارائیب (که شامل 3درصد تولید ناخالص ملی کشورهایی مانند جامائیکا، گویان و بلیز است) هر روز بیشتر می‌شود. این برنامه‌ها برای ونزوئلا به بهای 44میلیارد دلار از درآمد این کشور از 2005میلادی به بعد محسوب می‌شود. با وجود آن‌که سرمایه‌گذاری مالی وجود ندارد اما به نظر نمی‌رسد ونزوئلا برنامه‌های خود را رها کرده باشد. بخش اعظم نفت تولیدی این کشور صرف تعهداتی می‌شود که دولت تصمیم ندارد آنها را رها کند. مانند همین برنامه پتروکارائیب. با احتساب 600هزار بشکه‌ای که دولت ونزوئلا به چین صادر می‌کند و 200هزار بشکه‌ای که صرف برنامه پتروکارائیب می‌شود در نهایت این کشور 1.2میلیون بشکه در روز نفت وارد بازارهای جهانی می‌کند که با توجه به قیمت‌های کنونی ارزش سالانه آن کمتر از 20میلیارد دلار برآورد می‌شود. این در حالی است که واردات ونزوئلا 77میلیارد دلار است که اختلاف این رقم عمق فاجعه را نشان می‌دهد.
سفربه چین و خاورمیانه، تلاشی برای بقا
اما به‌نظر می‌رسد مادورو قصد دارد از هر فرصتی برای نجات استفاده کند. او برای کنترل اقتصاد کشورش و جلوگیری از شورش مردم به سراغ چین رفته است. او پس از سفر به چین اعلام کرد، توانسته 20میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به‌دست آورد اما مشخص نکرده که این مبلغ ترتیباتی تازه است یا این‌که بخشی از معاملات نفت در ازای وام است. پیش از آن رئیس‌جمهوری چین اعلام کرده بود طی دهه آتی 250میلیارد دلار در کشورهای آمریکای‌لاتین سرمایه‌گذاری خواهد کرد. پکن از 2007میلادی خط اعتباری 50میلیارد دلاری برای ونزوئلا افتتاح کرده که در بیشتر موارد در ازای وام از این کشور نفت خرید می‌کند. این کشور روزانه 600هزار بشکه نفت به چین صادر می‌کند که بیش از نصف آن برای بازپرداخت بدهی‌های قدیمی است. از سوی دیگر هفته گذشته مادورو با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه ملاقات کرد تا از کشورهای نفتی بخواهد تولیدات خود را بکاهند. همچنین مادورو به ایران، عربستان سعودی، قطر و الجزایر سفر کرد. طی سفر او بهای نفت همچنان در حال کاهش بود اما او اعلام کرد به اندازه کافی سرمایه جمع کرده تا اقتصاد این کشور را نجات دهد. در هر حال بهای نفت
پاشنه آشیل اقتصاد‌های نفتی است و هرکدام به شکلی در تقلا هستند تا کشور خود را نجات دهند. هرچند
به نظر می‌رسد ونزوئلا نخستین قربانی نفت ارزان باشد اما بی‌شک آخرین نیست.